آينده نفت

دبيركل سازمان كشورهاي صادركننده نفت، عصر ديروز در مراسمي از سند چشم‌انداز 2040 اوپك رونمايي كرد. اين يكي از معتبرترين اسناد بين‌المللي براي نگاه كردن به آينده عرضه و تقاضا و موضوعات مرتبط با بازار جهاني نفت است. اوپك پيش‌بيني كرد كه تقاضاي نفت در سال 2040 به بيش از 111 ميليون بشكه در روز برسد. مصرف جهاني نفت در سال 2016 به طور متوسط روزانه 95 ميليون و 400 هزار بشكه بوده است. سند چشم‌انداز اوپك چين و هند را به عنوان دو كشوري كه تقاضا براي نفت را بالا خواهند برد معرفي كرده است.

با اين حال، نرخ رشد تقاضا از حدود يك‌ونيم ميليون بشكه در روز در سال 2017 به 810 هزار بشكه در روز در سال 2022 و 300 هزار بشكه در روز در سال 2040 كاهش خواهد يافت. اين گزارش نشان مي‌دهد هر چند افزايش بهره‌وري و رشد استفاده از انرژي‌هاي تجديدپذير بر تقاضاي سوخت‌هاي فسيلي اثر خواهد گذاشت اما «نفت» همچنان مهم مي‌ماند و «اوپك» بازيگري تاثيرگذار خواهد ماند.
1- يكي از نكات مهم در سند چشم‌انداز 2040 اوپك، افزايش توليد نفت شيل در امريكاست كه در چهار سال آينده رشد شتابنده‌اي خواهد داشت. در سال 2021، توليد نفت شيل در امريكاي شمالي، 7 ميليون و 500 هزار بشكه در روز خواهد بود كه 56 درصد بالاتر از پيش‌بيني‌هاي سال گذشته است. بيشترين توليد نفت شيل از امريكا خواهد بود. همچنان كه در كنار كانادا، آرژانتين و روسيه، شيل‌اويل‌ها توليد خواهند شد. توليد نفت شيل در امريكاي شمالي در سال 2017، حدود 5 ميليون و 100 هزار بشكه در روز بوده است. توليدكنندگان شيل اويل‌ها توانسته‌اند خود را با نوسان قيمت نفت وفق دهند. افزايش توليد نفت شيل در امريكا، وابستگي اين كشور به واردات نفت به ويژه از خاورميانه را كم خواهد كرد.
2- سند چشم‌انداز 2040 اوپك، پيش بيني كرده است كه قيمت نفت به تدريج افزايش يابد. نفت برنت ديشب در بازار لندن، بشكه‌اي 63 دلار و 71 سنت معامله شد. اوپك يك سال و نيم است كه تلاش مي‌كند سطح ذخاير جهاني نفت را به ميزان پنج سال گذشته برگرداند. از اين‌روست كه با همكاري غيراوپكي‌ها روزانه يك ميليون 800 هزار بشكه از بازار خارج كرده‌اند و قرار است حدود بيست روز ديگر دوباره دور هم جمع شوند تا به احتمال زياد توافق كاهش توليد را حداقل براي شش‌ماه ديگر تمديد كنند. هر چند تشديد تنش‌هاي اخير در خاورميانه و تحولات سعودي بر افزايش قيمت نفت تاثيرگذار بوده است اما، نبايد فراموش كرد كه بازار نفت در بلندمدت تابع مولفه‌هاي اصلي تاثيرگذار از جمله عرضه و تقاضاست. اوپك با انسجام جمعي در درون اين سازمان و همكاري با غيراوپك توانسته است قميت نفت را از كانال 20 دلاري، به محدوده بيش از 60 دلار برساند. اعضاي اوپك، جملگي متكي به نفت هستند و اگر درآمدهاي پايدار آينده را مي‌خواهند راهي جز همكاري ندارند.
3- سند چشم‌انداز 2040 اوپك پيش‌بيني كرده است عرضه نفت غيراوپكي‌ها از روزانه 57 ميليون بشكه در سال 2016 به روزانه 62 ميليون بشكه در سال 2022 افزايش يابد كه بيش از پيش‌بيني‌هاي قيلي است. افزايش توليد نفت ايالات متحده در اين سبد نقش مهمي دارد. توليد نفت غير اوپكي‌ها اما، به مرور كاهش خواهد يافت و در سال 2040 به روزانه 60 ميليون و 400 هزار بشكه در روز مي‌رسد. گزارش اوپك نشان مي‌دهد كه توليد اوپك در سال 2040 به روزانه 41 ميليون و 400 هزار بشكه افزايش خواهد يافت. به عبارت ساده‌تر سهم اوپك در بازار جهاني نفت از 34 درصد سال 2016 به 37 درصد در سال 2040 افزايش خواهد يافت. با اين معني، اوپك در سه دهه آينده سازمان مهم‌تري خواهد شد. با اين نتيجه‌گيري حالا مي‌توان گفت كه استراتژي بلندمدت اعضا بايد تحكيم روابط در داخل اين سازمان باشد.    *روزنامه‌نگار و تحليلگر نفتي