جناب دكتر زيباكلام، كاش طرحي نو دراندازيد!
حامد اكبري*
بار ديگر آتش قهر طبيعت بر دامان ايران افتاد و فضاي كشور را آكنده از تصاوير تلخ و جانسوز كرد.
صحنه‌هايي كه با وجود طبيعي بودن آنها در مواقع بروز فجايع و حوادث، قرار از دل و خواب از چشمان هر بني بشري ربوده و البته طبق معمول سوالات ممنوعه و تكراري بسياري را مثل پتك بر سر آدمي مي‌كوبد. ولي گويا خاموش بايد بود، باد بي‌نيازي حكمرانان است كه مي‌وزد. سامان سخن گفتن نيست!
امروز كه اين يادداشت نوشته مي‌شود چند روز از وقوع زلزله كرمانشاه و سر پل ذهاب مي‌گذرد و ما همچنان به كمك سلبريتي‌ها به دنبال پتو مي‌گرديم!
استاد عزيز، جناب دكتر زيباكلام، حضرتعالي به عنوان پژوهشگر سياسي و اجتماعي و عضو هيات علمي دانشگاه قاعدتا پيام استقبال بي‌نظير مردم در مدت زمان كوتاه از كمپين شخصي خود را درك كرده‌ايد. منطقا كساني كه از ميان كانال‌هاي بي‌شمار كمك‌رساني به سراغ اركان و اشخاص غيردولتي رفته و كمك‌شان را به آنها تسليم مي‌كنند هدف و نيتي روشن دارند و آنان‌كه از ميان اين گروه به سراغ مشاهير و سلبريتي‌ها مي‌روند، قصد روشن‌تر و كساني كه به جنابعالي رجوع كرده‌اند، كه از قضا ميزان آن هم خارج از محاسبات بوده است، پيام بسيار روشن‌تري دارند.
به عقيده نگارنده، اين افراد آشكارا به دنبال «پرهيز از پيوستن به فعاليت‌هاي هياتي و بي‌حساب و كتاب و بدون ساختار دولتي و حتي غيردولتي» هستند. آنها اميد دارند كه كه يك عضو هيات علمي دانشگاه با نگاهي علمي و عملياتي فكري اساسي‌تر براي كمك به حادثه‌ديدگان بكند. جناب آقاي دكتر زيباكلام، اميدوارم و البته استدعا دارم حضرتعالي به جاي پيوستن به آشوب‌هاي عملياتي و تحت تاثير قرار گرفتن جو عاطفي غليظ حاكم شده در تشويق، ارسال و پخش كمك‌ها به هر نحو ممكن، طرحي نو دراندازيد. شما به عنوان استاد علوم سياسي مي‌توانيد از ظرفيت علمي خود و امكان بسيج دانشجويان دكتري علوم سياسي و اجتماعي در ايجاد و عملياتي كردن حقوق مصرح شهروندي افراد زلزله‌زده در قوانين و براي اجرايي كردن و اخذ آن از دولت تلاش موثرتري بكنيد؛ زلزله‌زدگاني كه قطعا مدارك هويتي خود را در فاجعه از دست داده‌اند و بروكراسي فشل و ناكارآمد دولتي آمادگي و بلوغ برخورد با آنها را نخواهند داشت و قطعا سهم كمك‌هاي دولتي به آنها نخواهد رسيد.
ساماندهي تيم‌هاي داده‌برداري و داده‌كاوي از اطلاعات موجود در دستگاه‌هاي كشور مي‌تواند گره‌هاي كور فرآيند خدمات رساني را باز كند و از همه مهم‌تر بعد از فروكش كردن جو هيجاني و رسانه‌اي اوضاع، همان زماني كه دولت و مردم از فكر مردمان صبور اقليم كرمانشاه خارج مي‌شوند و تازه ابتداي مصايب مجدد آنهاست، اين ساماندهي‌هاي اطلاعاتي مي‌تواند كمك‌هاي مردمي را به صورت منطقي، اصولي، هدفمند و دايمي به آنها برساند و پيگيري كمك‌هاي دولتي را امكان پذير مي‌كند. پر‌واضح است مثل ساير خدمات دولتي، بعد از عبور از دوران قرمز فاجعه، دولت براي خدمات‌رساني به اين عزيزان، دچار بحران هميشگي نبودِ اطلاعات خواهد بود و باز سهم زلزله‌زدگان، از كمك‌هاي دولتي و غيردولتي، گدايي خدمات در فرآيند بروكراتيك دولت خواهد بود و فرصت را براي سودجويان حاضر در برخي دستگاه‌ها فراهم مي‌آورد. از شما تقاضامندم از سرمايه اجتماعي خود براي ساماندهي اطلاعاتي اين عزيزان بهره گرفته و بنيانگذار جاري شدن دايمي خدمات و حمايت‌هاي بعدي براي آن باشيد. كاش حضرتعالي با استفاده از ظرفيت شناخته‌شده علمي خود بيش از آنكه درگير فضاي توزيع اقلام اضطراري باشيد، با دعوت از كارشناسان مجرب كشورهاي ديگر و اساتيد دانشگاه‌هاي معتبر چه به صورت دعوت فوري به ايران و چه به صورت مجازي و به دور از هياهوها، اتاق فكري براي ساماندهي مشكلات مستقل از ستاد بحران كشور ايجاد كنيد و از ظرفيت اعتماد عمومي كه به جنابعالي شده در هدايت كمك‌ها به نحو مطلوب استفاده كنيد. حضرتعالي مي‌توانيد از سرمايه اجتماعي خود براي كمك گرفتن از شركت‌هاي نرم‌افزاري و آي‌تي و شركت‌هاي فعال در فين تك‌ها (فناوري‌هاي نوين مالي) كه ظرفيت‌هاي بسيار عالي براي شناسايي و ساماندهي كمك‌رساني اصولي و به دور از هرج و مرج و همچنين دايمي دارند، بهره بگيريد؛ شركت‌هايي كه ظرفيت و آمادگي بسياري دارند ولي دولت آمادگي و درك استفاده از آنها را ندارد و آنها هم براي همراهي با زلزله‌زدگان لابد يا بايد كمك مالي كنند يا به جاده بزنند و آشوب بر آشوب بيفزايند. حضرتعالي مي‌توانيد در حوزه مسووليت اجتماعي شركت‌ها و اتصال حقوقي آنها به تعهدات دولتي در حوزه بخشودگي مالياتي از اين ظرفيت‌ها به نفع زلزله‌زدگان استفاده كنيد. حضرتعالي مي‌توانيد با استفاده از تكنولوژي روز كه يكي از مهم‌ترين پيشران‌هاي اقبال و استقبال از كمپين حضرتعالي هم بوده‌اند، كمك‌هاي افراد حقوقي و حقيقي را ساماندهي كنيد و كرمانشاه را از اين مصيبت طبيعي به سلامت بگذرانيد. ايجاد اتاق داده‌برداري و تحليل اطلاعات و داده‌كاوي به هدف عملياتي كردن ظرفيت‌هاي حقوقي و قانوني در كشور و ارتباط دقيق و دايم با شركت‌ها و دولت، كاري است كه از ساير سلبريتي‌ها بر نخواهد آمد و اميد كه آنان صرفا از محبوبيت و سرمايه اجتماعي خود استفاده كرده و به همكاري بدون اعمال نظر و سياستگذاري علاقه‌مند شده و به اين جريان بپيوندند. پر‌واضح است كه مزيت اصلي حضرتعالي در اين كوران فداكاري‌ها در حوزه‌هايي غير از جمع‌آوري و كمك و توزيع آنها تعريف مي‌شود كه البته پخش كمك‌هاي جمع‌آوري شده ازكارهاي انسان‌دوستانه و خداپسندانه است كه تاكنون هم به قدر توان انجام داده‌ايد. به اميد آنكه در اين بحران‌ها سندرم كارهاي هياتي، جمعيت محور و بدون برنامه دست از سر كشور برداشته يا دست كم، در بحران‌ها بر سر جان انسان‌ها امتحان و تكرار نشود.
*پژوهشگر سياستگذاري دولت الكترونيك