شوخي‌هاي بد تلويزيون با سينما
وقتي حاشيه بر متن غلبه مي‌كند
تينا جلالي
چندي پيش بخش خبري 20:30 با پخش گزارشي حضور« نورگل يشيل چاي» بازيگر ترك را در فيلم «جن زيبا» زير سوال برد. در اين برنامه كه از شبكه دو سيما پخش شد، اعلام شد: «بازيگري كه تصاويرش قابل نمايش نيست و كارنامه كاري‌اش براي همه ما مشخص است در فيلم سينمايي ايراني بازي مي‌كند؛ اين در حالي است كه مسوولان سينمايي به عوامل اين فيلم تذكر داده‌اند و فيلمبرداري «جن زيبا» با حضور بازيگر ديگري مجددا انجام خواهد شد.»
اين بخش خبري در ادامه به اين نكته اشاره كرد: «مگر حضور بازيگران خارجي نبايد با استعلام مراجع امنيتي صورت گيرد؟»
چنين گزارشي براي فيلم تازه ساخت بايرام فضلي در مقام كارگردان باعث شد كه اين سوال مطرح شود كه آيا اين فيلم به جرگه فيلم‌هاي توقيفي مي‌پيوندد يا آيا صحنه‌هاي بازي نورگل يشيل چاي بايد مجددا با حضور بازيگري ديگر تكرار شود؟
اما «نورگل يشيل چاي» بازيگر ترك با سريال «عشق و جزا» كه در شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان پخش مي‌شد و با كاراكتر «ياسمين» به مخاطب عام تلويزيون ايران معرفي شد؛ درگيري‌هاي احساسي و عاطفي بين دو كاراكتر «ياسمين» و «ساواش» در زمان پخش خود با مخاطب بالايي همراه بود. «نورگل يشيل چاي» سپس با بازي در سريالي با نام «گوزل» يا «از هم گسيخته» طرفداران بيشتري در حيطه بازيگري پيدا كرد. «گوزل» جزو پربيننده‌ترين سريال‌هاي سال 2016-2015 بود. با اين حال وقتي خبر حضور وي در پروژه سينمايي ايراني «جن زيبا» به كارگرداني بايرام فضلي، رسانه‌اي شد حاشيه‌هاي اين فيلم هم آغاز شد. خبر پروانه ساخت اين فيلم سينمايي ابتدا نه در رسانه‌هاي ايران بلكه در رسانه‌هاي تركيه اعلام شد؛ خبري با اين عنوان كه مهرداد فريد (تهيه‌كننده) و بايرام فضلي (كارگردان) فيلم «جن زيبايي يدالله» را مي‌سازند و پرويز پرستويي و نورگل يشيل چاي بازيگران آن هستند. حتي در اين اخبار عنوان شد كه يشيل‌چاي در نقش دلارام در اين فيلم ظاهر خواهد شد. اين خبر بلافاصله در ايران بازتاب گسترده‌اي داشت. اما بلافاصله مهرداد فريد، تهيه‌كننده اين فيلم اخبار منتشر شده پيرامون تركيب بازيگران را تكذيب كرد و گفت: از شنيدن اين اخبار شوكه شدم. اين درحالي بود كه« نورگل يشيل چاي» در صفحه اينستاگرام خود عكس‌هايي از شهر اصفهان و تست گريم فيلم «جن زيبا» منتشر كرد و شايد اينجا بود كه سازندگان فيلم چاره‌اي نداشتند و اخبار حضور اين بازيگر را در فيلم جن زيبا رسانه‌اي كردند. با اين همه نورگل يشيل چاي از حضور در پروژه ايراني ابراز رضايت كرد: «براي سفر به ايران هيجان‌زده‌ام؛ امكان اينكه جوايز بين‌المللي دريافت كنيم وجود دارد.»
يشيل چاي حضور فعال در فضاي مجازي داشت، از زيبايي ايران گرفته تا همدردي با حادثه‌ديدگان زلزله كرمانشاه تا اينكه حضور پنج هفته‌اي «يشيل چاي» در پروژه سينمايي «جن زيبا» به پايان رسيد و اين بازيگر به تركيه برگشت. با پايان فيلمبرداري، تدوين فيلم هم آغاز شد و حالا بعد از گذشت يك ماه و با حاشيه‌هاي حضور اين بازيگر در ايران و در شرايطي كه فيلم مراحل فني را پشت سر مي‌گذارد بخش خبري 20:30 تازه يادش آمده كه اين بازيگر در ايران حضور دارد و در فيلم ايراني بازي مي‌كند. مهرداد فريد، تهيه‌كننده «جن زيبا» پخش چنين گزارش‌هايي را شوخي‌هاي بدي مي‌داند كه صدا و سيما با حيثيت سينماي ايران مي‌كند.
او در گفت‌وگو با «اعتماد» نوك انتقاد خود را به سمت خبرنگاران و سواد سينمايي بعضي خبرنگاران صدا و سيما نشانه مي‌گيرد: «متاسفانه بايد بگويم كه موازين حرفه‌اي خبرنگاري در صداوسيما بعضا رعايت نمي‌شود و بعضي خبرنگاران آن از اطلاعات كافي برخوردار نيستند. در گزارش صدا وسيما آمده كه ما اين فيلم را براي جشنواره فيلم فجر ساختيم. اين خبرنگار احتمالا تازه كار نمي‌دانستند كه فيلمي كه چند ميليارد براي آن هزينه شده صرفا خاص جشنواره‌اي ساخته نمي‌شود. ما فيلم را براي مردم و براي اكران عمومي و مخاطبان كوچه و خيابان مي‌سازيم.»
كارگردان فيلم «آرامش در ميان مردگان» مجددا به عدم اطلاعات كافي خبرنگار مربوطه اشاره مي‌كند: «ما براي حضور بازيگر خانم اين فيلم بايد از مراجع امنيتي استعلام مي‌كرديم؟ واقعا نمي‌دانم كجاي صفحات سياستگذاري وزارت ارشاد نوشته شده كه براي انتخاب بازيگري خارجي از مراجع امنيتي بايد استعلام كنيم يا اينكه آنقدر مراجع امنيتي بيكار هستند كه براي هر فيلم با بازيگر خارجي بايد حكم صادر كنند.»
سوالي كه براي فريد مطرح مي‌شود اين است كه آيا آقاي اصغر فرهادي كه با پنه لوپه كروز كار مي‌كند يا عبدالرضا كاهاني و فيلم‌هايي چون «من سالوادور نيستم» و «سلام بمبئي» هم از مراجع امنيتي استعلام گرفته‌اند؟
او اين سوال خود را اين گونه پاسخ مي‌دهد: «من از روز اول (اسفند سال گذشته) كه از وزارت ارشاد درخواست پروانه ساخت كردم به آنها اعلام كردم كه ما از بازيگر تركيه‌اي در اين فيلم استفاده مي‌كنيم.»
فيلم جن زيبا محصول مشترك ايران و تركيه است و طبيعتا وقتي مهرداد فريد به عنوان تهيه‌كننده با فيلمسازان كشوري ديگر به گفت‌وگو و عقد قرارداد مي‌رسد يكي از نكات قرارداد اين است كه از امكانات و بازيگران كشورهاي هم استفاده كنند: «اسم فيلم توليد مشترك است، نمي‌توانم زير قرارداد بزنم و بگويم فقط از پول كشور شما استفاده مي‌كنيم. آنها هم براي عرضه فيلم در كشور خودشان حضور بازيگر ستاره خود را لازم مي‌دانند.»
كارگردان «دعوت نامه» در ادامه تصريح مي‌كند: «ضمن اينكه اين حرف‌ها متعلق به قبل از دوره فيلمبرداري است. در حالي كه ما اكنون مراحل تدوين را توسط ابراهيم سعيدي سپري مي‌كند.»
به گفته فريد روساي جمهور دو كشور پروتكل‌هاي همكاري فرهنگي امضا كرده‌اند و پخش چنين گزارش‌هايي از صدا وسيما با منافع ملي منافات دارد: «نمي‌دانم صدا وسيما چرا حضور بازيگران خارجي در سينماي ايران را به عنوان امتياز منفي اعلام مي‌كند در حالي كه ما با موازين جمهوري اسلامي ذيل پرچم ايران فيلم را ساخته‌ايم. با اين وصف بايد مسوولان صدا وسيما از ما تشكر هم بكنند. آيا مثلا بازيگر فيلم «سلام بمبئي» فيلم‌هاي قبلي‌اش با موازين ما مطابق بود؟ بازيگران خارجي نوع پوشش‌شان مطابق با كشوريست كه در آنجا كار مي‌كنند. اما وقتي در ايران حضور پيدا مي‌كنند مطابق با موازين ايران رفتار مي‌كنند.»
مهرداد فريد در مورد تكذيبيه‌هايي كه از ابتدا در مورد حضور اين بازيگر در فيلم «جن زيبا» مي‌پرسيم، او معتقد است اشتباه رسانه‌ها در مورد درج خبر تركيب بازيگران و حضور پرويز پرستويي در اين فيلم باعث شد اخبار را تكذيب كند.