سومين دور گفت‌وگوهاي عالي ميان ايران و اتحاديه اروپا در تهران برگزار شد
حصول دستور كار مشترك تهران - بروكسل
گروه ديپلماسي
دو ميز موازي و ميزباني سومين دور گفت‌وگوهاي عاليرتبه سياسي ايران و اتحاديه اروپا كه اين‌بار برعهده تهران است. سيدعباس عراقچي كه در وزارت امور خارجه دولت يازدهم عنوان معاون حقوقي و امور بين‌الملل وزارت امور خارجه را به خود اختصاص داده بود، روز گذشته در جامه معاون سياسي وزير امور خارجه در ملاقات با هلگا اشميد، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در تهران حاضر شد. گفت‌وگو ميان ايران و اروپا پديده تازه و منحصر به فردي نيست. از پس از انقلاب اسلامي، دولت‌هاي متفاوت در ايران گفت‌وگوهاي چارچوب‌دار و محدودي را با هم پيش برده‌اند. مسيري كه گاه چندسال گرفتار بن‌بست بوده و گاه به دليل تعدد و تنوع منافع مشترك دو طرف سريع‌تر از قبل پيش رفته است. دولت يازدهم به سكانداري حسن روحاني از بدو آغاز به كار در سال 92 عزم خود را براي تعادل‌بخشي به روابط ايران با شرق و غرب جزم كرد. حضور حسن روحاني در پاستور كه اروپايي‌ها وي را با عنوان شيخ ديپلمات مي‌شناسند اين شائبه اوليه را به وجود آورده بود كه مسوول مذاكرات هسته‌اي ايران در سال‌هاي 2003 تا 2005 آمده است تا وزنه رابطه ايران با اروپا را از هر رابطه دو جانبه ديگري سنگين‌تر كند. اكنون با گذشت 4 سال پس از روزهاي نخست حضور حسن روحاني در راس هرم قوه مجريه در ايران، هنوز گفت‌وگوهاي عاليرتبه ميان تهران و قاره سبز به سومين دور خود رسيده است. دو سال نخست از عمر دولت دوازدهم به مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 گذشت كه اتحاديه اروپا يكي از پاشنه‌هاي آشيل آن بود. پس از مشخص شدن چارچوب توافق ميان ايران و 1+5، ايران و اروپا نيز تقويت روابط دو جانبه را در راس اولويت‌هاي سياست خارجي قرار دادند. فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و يكي از مهم‌ترين اضلاع گفت‌وگوهاي هسته‌اي ايران و 1+5 را مي‌توان مبتكر اصلي دور جديد گفت‌وگوهاي عاليرتبه ميان ايران و اروپا دانست. موگريني در سفري كه سال 94 به ايران داشت پيشنهاد داد كه گفت‌وگوها ميان ايران و اروپا با قالب تعريف شده آغاز شود.
بهمن ماه 1394، اروپايي‌ها در تهران مهمان مجيد تخت‌روانچي، معاون اروپا و امريكاي وقت وزارت امور خارجه بودند. نخستين دور گفت‌وگوهاي عاليرتبه سياسي در حال و هواي بيان ديدگاه‌هاي كلان و ترسيم بايدها و نبايدهاي كلي دو طرف در اين گفت‌وگوها گذشت. اين‌بار نيز در جدول زمان‌بندي گفت‌وگوهاي عاليرتبه ايران و اتحاديه اروپا، تاريخ تجديد ديدارها با فاصله از هم چيده شده بود و در نتيجه بروكسل در آبان ماه سال 95 ميزبان دومين دور از اين گفت‌وگوها شد. ايران و اروپا كه تعبيرها، اختلاف‌ها و گلايه‌هاي هسته‌اي از يكديگر را در قالب مذاكرات چندجانبه هسته‌اي پيش برده بودند در گفت‌وگوهاي عاليرتبه مسائل دو جانبه و مسائل منطقه‌اي را روي ميز قرار دادند.
ايران و اروپا با توجه به برداشته شدن موانع تحريمي از سر راه روابط دو جانبه و همچنين تحولات منطقه‌اي، دستور كارهاي مفصلي براي گفت‌وگو دارند. در دوره پسابرجام تعيين حوزه‌هاي متنوع و متعدد همكاري‌هاي ايران و اروپا، اصلي‌ترين هدف رايزني‌هاي دو جانبه دو طرف اعلام شده است. تحريم‌هاي هسته‌اي اروپا با توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 برداشته شد اما بسياري از بانك‌ها و كمپاني‌هاي بزرگ اروپايي به ايران بازنگشته‌اند و اين مساله همچنان يكي از پرونده‌هاي باز روي ميز است. از سوي ديگر پرونده‌هاي قطور منطقه‌اي مانند سوريه، يمن، عراق، لبنان، افغانستان و مبارزه با افراط‌گرايي نيز از مجموعه موضوعاتي هستند كه در چارچوب گفت‌وگوهاي ايران و اروپا گنجانده شده‌اند. هرچند كه اروپايي‌ها مي‌گويند در مورد فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران اما و اگرهايي دارند و برخي از آنها مانند فرانسه اخيرا نيز با سر و صداي بيشتري انتقادهاي خود نسبت به فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران را بيان مي‌كند اما حجم بحران‌هاي منطقه‌اي و دست بالايي كه تهران در بسياري از اين پرونده‌ها دارد عملا اروپايي‌ها را به سمت گفت‌وگو با ايران سوق مي‌دهد.
گفت‌وگوهاي حقوق بشري همچنان يكي از چند سوژه
از دور دوم گفت‌وگوها در بروكسل، ايران و اروپا تصميم گرفتند مسائل حقوق بشري را نيز به سوژه‌هاي مورد بحث اضافه كنند. در حالي كه يكي از اصلي‌ترين اختلاف‌ها ميان ايران و اروپا در حال حاضر مسائل حقوق بشري است دو طرف هنوز وارد گفت‌وگوهايي با زمان‌بندي مشخص در اين باره نشده‌اند و همچنان اين سوژه نيز يكي از سوژه‌هاي روي ميز است. مساله اختلاف‌هاي حقوق بشري ميان ايران و اروپا به خصوص در محافل داخلي ايران با حساسيت بسياري دنبال مي‌شود. از ابتداي انقلاب اسلامي تاكنون غرب از مساله اختلاف‌هاي حقوق بشري با ايران استفاده سياسي كرده و البته استانداردهاي دو گانه نيز در قبال ايران اتخاذ شده است. در حالي كه كشورهاي اروپايي به قطعنامه‌هاي حقوق بشري عليه ايران راي مثبت مي‌دهند، جنايت‌هاي عربستان سعودي در يمن يا محروم‌سازي اكثريت شيعيان در بحرين از ابتدايي‌ترين حقوق شهروندي شان با سكوت جامعه جهاني روبه رو شده است. ايران همواره تاكيد كرده كه سوءاستفاده سياسي از اين مسائل براي محكوم كردن ايران در شوراي حقوق بشر يا در مجمع عمومي سازمان ملل، در تشديد حساسيت‌هاي موجود براي آغاز اين گفت‌وگوها بسيار مهم است. از سوي ديگر در برخي از موارد اختلافي در حوزه حقوق بشر، ايران خطوط قرمزي دارد كه قابل رد شدن نيستند كه يكي از آنها بحث اعدام و موضوع قصاص است. مجيد تخت روانچي، معاون اروپا و امريكاي وزارت امور خارجه در دولت يازدهم كه در دو دور نخست گفت‌وگوهاي عاليرتبه روبه‌روي هلگا اشميد نشسته بود در آذرماه سال 95 پس از دومين دور گفت‌وگوها ميان ايران و اروپا در بروكسل در گفت‌وگوي اختصاصي با «اعتماد» درباره دستاورد گفت‌وگوهاي حقوق بشري ميان ايران و اروپا گفت: اين گفت‌وگوها از اين ديد مفيد است كه بالاخره فرصتي است براي تبيين نظرات ايران و همچنين نظرات طرف مقابل. در بعضي از موضوعات به دليل فضاي مسمومي كه برخي از اين كشورها خودشان درست كرده‌اند، اين نوع گفت‌وگوها براي رفع شك و شبهه و تبيين مواضع ما و قوانين اسلامي مي‌تواند كمك‌كننده باشد. در بعضي از محدوده‌ها، خطوط قرمز وجود دارد. ما اميدوار هستيم كه با اين گفت‌وگوها اين فضا شكسته شود. در پاسخ به اين سوال كه آيا موفق مي‌شويم يا نه؟ واقعا نمي‌دانيم اما اميدوار هستيم كه اين فضا به پيشرفت كمك كند. همزمان ما به طرف مقابل تاكيد كرده‌ايم كه نمي‌توانيم فقط براي گفت‌وگو كردن، گفت‌وگو كنيم. گفت‌وگو بايد داراي هدف باشد. اگر طرف مقابل ما بخواهد در جريان گفت‌وگو همزمان فضاي منفي يا برخورد دوگانه، يا اين نوع سياسي‌كاري در ارتباط با موضوع حقوق بشر را ادامه دهد، اين روند در درازمدت معني خاصي نخواهد داشت. آنها مي‌خواهند قطعنامه‌هايي را پشت سر هم عليه ايران تصويب و گزارش‌هاي مختلفي را در سازمان ملل صادر كنند و در عين حال هم بگويند كه دارند گفت‌وگو مي‌كنند. گفت‌وگو يك شروع، يك ميانه و يك انتها دارد. اينگونه نيست كه شما همين‌طور براي دلخوشي گفت‌وگو مي‌كنيد. ما به آنها گفته‌ايم كه اين گفت‌وگوها بايد هدفمند باشند. ما اهل گفت‌وگو هستيم ولي اين گفت‌وگو بايد داراي چارچوب باشد.
همكاري‌هاي هسته‌اي ايران و اروپا
هلگا اشميد، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا پس از آنكه روز دوشنبه ديدارهاي خود با سيدعباس عراقچي و محمد‌جواد ظريف را پيش برد راهي اصفهان شد تا در سمينار همكاري‌هاي هسته‌اي پيشرفت‌ها و چشم‌اندازها كه به مدت دو روز در اصفهان برگزار مي‌شود، شركت كند. در اين نشست سيدعباس عراقچي معاون امور حقوقي و بين‌المللي وزارت خارجه، هلگا اشميد معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و بهروز كمالوندي معاون امور بين‌الملل، حقوقي و مجلس سازمان انرژي اتمي حضور دارند و به ايراد سخنراني خواهند پرداخت.