دلار ارزان، چالش بازار

برآيند مسائل مختلف بر بازار نشان‌دهنده آن است كه دلار هميشه بيشترين تاثير را بر روند بازارها در ايران دارد؛ به صورت پيوسته رشد و نزول بازارهاي ايران به وضعيت دلار در كشور بستگي دارد و اين مهم چه در بازار‌هاي سنتي مانند ميوه و تربار ملموس است و هم بر بازارهاي مدرن مانند بازارسهام. تداعي اين موضوع بر نگارنده غالب است كه دلار در رشد و نزولش تبديل به چالشي براي بازار شده و بايد آگاهانه بر اين بازار رصد كرد تا از انباشته بررسي‌هاي مختلف بتوانيم وضعيت بازارهايي كه در آن مشغول به فعاليت هستيم را مديريت كنيم.  در بررسي‌هاي تحليل‌هاي موجود در كشور به اين رسيديم كه در ماه‌هاي اخير ارزش پول ملي 54 درصد نزول كرده. البته نبايد اين مهم را فراموش كنيم كه بعد از يك رشد كاذب در دلار تا سال 92؛ از سال 92 به اين سو ريال توانسته بود 30 درصد از ارزش خويش را بازآوري كند اما مساله بد اينجاست كه اين بازآوري ارزش تنها با اهرم سركوبگرانه انجام شد و نشان از رشد مجدد دلار به منطقه قبلي خود بوده است كه همين هم شد و دلار حتي بالاتر از قيمت‌هاي سال 92 را امروز در حال تجربه كردن است كه بدون شك اين بازگشت قيمت برمي‌گردد به سياست‌هاي درست بانك مركزي در واقعي كردن و تك نرخي كردن قيمت ارز. رويكردي كه مي‌تواند باعث تغيير مسير جالبي به دلار بدهد و آن اينكه دلار از وضعيت سياست محوري به اقتصاد محوري روي بياورد و رشد و نزولش به مولفه‌هاي اقتصادي در كشور مرتبط شود و نه مولفه‌هاي سياسي.  البته بسيار مهم است برآورد اثر تورمي نرخ دلار بر معيشت مردم؛ اما نبايد فراموش كنيم بيش از تاثير رشد خود دلار بر بازار در كوتاه‌مدت بار رواني آن بسيار تاثيرگذار‌تر است آنجا كه دولت و رسانه دست در دست يكديگر مي‌توانند از اثر دلار بر معيشت مردم كم كنند براي مثال در ايامي مانند شب يلدا بيش از آنكه دلار بر قيمت‌ها در بازار تاثير بگذارد دو عامل افزايش تقاضا و تغيير فصل باعث رشد قيمت‌ها در بازار مي‌شوند كه همين موضوع در شب عيد هم نمايان است كه در چند سال اخير دولت توانست با همسويي رسانه‌ها از بزرگنمايي رشد قيمت دلار در بازار بكاهد و رشد قيمت دلار در ميان عامه مردم عادي جلوه كند و اينجاست كه مي‌توان به اين مهم دست يافت كه مديريت بر معيشت مردم بايد به صورت مديريت بر اثر رواني رشد قيمت دلار باشد و نه صرفا مديريت بر رشد دلار! شايد در اين نگاره به اين سوال برسيم كه چرا رشد قيمت دلار مي‌تواند تاثير كمي بر معيشت و بازار بگذارد؟ جوابي كه مي‌توان بر سوال داشت اين است كه رشد 20 درصدي قيمت دلار در كوتاه‌مدت 4 درصد و در بلندمدت 8 درصد بر بازار تاثير مي‌گذارد كه البته اگر اين رشد قيمت در زمان طولاني و با مديريت احساسات مردم باشد تاثير به‌شدت كمتري بر بازار خواهد گذاشت. اما اگر بار رواني آن مديريت نشود مي‌تواند تاثيري چند برابر رشدي كه انجام داده بر بازار بگذارد.  اما خوب است بدانيم؛ در صادرات دلار نقش اساسي را بازي مي‌كند و فروش ارز در بازار توسط دولت براي مديريت بازار موجب كاهش قيمت ارز مي‌شود ولي روي صادرات، اثر كاهنده دارد كه ميزان آن تابع ميزان كاهش قيمت دلار خواهد بود. در شرايط مديريت و كاهش قيمت دلار توسط بانك مركزي اجناس صادراتي توليدي ايران مانند سيمان، قطعات، لوله و اتصالات و مواد پتروشيمي‌براي كشور مقصد، گران‌تر از محصولات مشابه كشورهاي ديگر تمام مي‌شود. اين يعني صادر‌كننده كه مازاد توليد داخلي را به صادرات اختصاص داده و با اين كار جايگزين بانك مركزي دلار وارد بازار مي‌كند؛ دچار كاهش درآمد و در برخي مواقع دچار زيان مي‌شود و اين سلسله ادامه پيدا كرده و صادرات در كشور كم شده و دلار كمتري وارد كشور مي‌شود و بانك مركزي بايد بيشتر از دلار ذخيره شده به بازار تزريق كند. اما بايد دانست خود صادرات باعث تورم در كشور هم مي‌شود ولي راهكار مهار تورم ناشي از صادرات تنها اين است كه دولت نگاه ويژه‌اي به بخش توليد داشته باشد زيرا با افزايش توليد و بالا رفتن بهره وري به رشد و شكوفايي اقتصادي مي‌رسيم كه اين افزايش توليد و رشد سرمايه توليد‌كننده مولفه مهم از رشد اقتصادي است زيرا باعث افزايش نيروي كار واحد‌هاي توليدي صنعتي شده و اين يعني اشتغالزايي و تامين آتيه آحاد جامعه و رشد درآمد‌ها همراه با رشد قيمت‌ها و اينجاست كه دلار ارزان از يك چالش براي بازار، تبديل به يك فرصت براي بازار مي‌شود.
كارشناس اقتصادي