غايبان بزرگ جشنواره
محمد شريعت‌پناه
آثار به نمايش درآمده در يازدهمين جشنواره بين‌المللي فيلم مستند ايران «سينما حقيقت» به ويژه در بخش مسابقه ملي، در قالب و فرم‌هاي مختلف به آسيب‌ها و چالش‌هاي كشور در حوزه‌هاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و زيست محيطي پرداختند. مستندسازان تلاش داشتند با عبور از انواع محدوديت‌ها، تنگناها و خط قرمزها پيام و دغدغه خود را مطرح سازند و به رسالت خويش در برابر جامعه بپردازند. از نوزدهم تا بيست و ششم آذرماه كه فيلم‌ها در پرديس سينمايي چارسو تهران به نمايش درآمد طيف‌هاي گسترده‌اي از علاقه‌مندان و مخاطبان سينماي مستند در كنار فيلمسازان اين حوزه به تماشاي آثار نشستند و با مشاهده فيلم‌ها گاهي صداي خنده آنان در سالن نمايش پيچيد، زماني به آرامي اشك ريختند و لحظاتي احساس نگراني، اميد و غرور كردند. در حقيقت بايد گفت مخاطبان اصلي آثار مستند در درجه نخست مسوولان و مديران كشور هستند زيرا وضعيت كنوني، نتيجه و ثمره تصميمات و عملكرد آنان در طول چهار دهه گذشته است. پرداختن به جنبه‌هاي زيباشناسي و نقد و تحليل فيلم‌هاي جشنواره سينما حقيقت برعهده منتقدان و خانواده بزرگ سينما است و اهتمام براي برطرف كردن چالش‌ها و آسيب‌هايي كه در حال تخريب بنيان‌هاي جامعه است و در فيلم‌ها به تصوير كشيده مي‌شود وظيفه مسوولان و متوليان جامعه است. فيلم مستند مقاله مصوري است كه ساخته مي‌شود تا تحول بيافريند، جريان‌سازي و پيشرفت و توسعه جامعه را تسريع كند.
حضور كمرنگ مسوولان و متوليان امور كشوري و لشكري در جشنواره فيلم مستند اين نكته را به ذهن متبادر مي‌سازد كه به راستي بزرگ‌ترين غايبان جشنواره آنان هستند زيرا سرنوشت جامعه به عملكرد مديران گره خورده است.
قابليت‌هاي فيلم مستند
فيلم مستند كاربردهاي فراواني دارد. بسياري از سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، ارگان‌ها و نهادها كه از بودجه عمومي كشور ارتزاق مي‌كنند، طبق قانون اساسي وظايف و ماموريت‌هايي برعهده دارند و به نوعي فلسفه وجودي آنها خدمت‌رساني به مردم تعريف شده است.
فيلم مستند با پتانسيل‌ها و ويژگي‌هايي كه دارد توانايي آن را دارد كه مددكار مراكز در تحقق وظايف و ماموريت‌هاي خطيرشان باشد. بسياري از سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها در طول سال خدمات فراواني در راستاي ماموريت‌هاي خود انجام مي‌دهند و از سويي در اجراي ماموريت‌ها با چالش‌هاي كلاني نيز مواجه مي‌شوند. اين مراكز با برگزاري نشست‌هاي خبري و برپايي همايش‌ها، دعوت از انديشمندان و صاحب‌نظران و ساير شگردهاي رايج در حوزه روابط عمومي كوشش مي‌كنند با اطلاع‌رساني و بهره‌برداري از رسانه‌ها بر چالش‌ها فائق آيند و در اين زمينه موفقيت‌هايي نيزكسب كرده‌اند.
گاهي براي رفع اين چالش‌ها نياز به همكاري و تعامل ميان چند سازمان و نهاد در قواي مقننه، قضاييه و مجريه و ساير نهادهاي كشوري و لشكري احساس مي‌شود و در اين مواقع اغلب با برگزاري نشست‌هاي مشترك و مكاتبات اداري به برطرف كردن چالش‌ها مبادرت مي‌ورزند. در شرايط كنوني كه مخاطبان و كاربران رسانه‌ها روز به روزدر حال افزايش‌اند و هر شهروند يك رسانه محسوب مي‌شود، به جرات مي‌توان گفت بهره‌برداري از فيلم مستند شيوه‌اي كارآمد و هوشمندانه در اصلاح و پيشرفت امور قلمداد مي‌شود. فيلم مستند با توجه به قابليت‌ها و ظرفيت‌هاي نهفته در آن قادر است دستاوردها، چالش‌ها، ناكامي‌ها، راهكارها و برنامه‌ها را به شيوه‌اي تاثيرگذار و موثر مطرح سازد.
فيلمسازان مستند با تخصص و تجاربي كه در زمينه ساخت و توليد آثار دارند قادرند اين ماموريت مهم را به شايستگي به سرانجام برسانند و مخاطبان را از آن بهره‌مند كنند. نمايش فيلم مستند در مقايسه با ارايه گزارش يا سخنراني از تاثيرگذاري به‌مراتب بالاتر برخوردار است. دنياي امروز دنياي تصوير است. اگر به تاثيرگذاري يك عكس در برابر چندصد واژه باور داريم بهتر است روابط عمومي سازمان‌ها و نهادها براي پيشبرد اهداف و ماموريت‌هاي سازماني از فيلم مستند بهره‌برداري بهينه كند. سازمان‌ها و مراكز مختلف اگر مي‌خواهند به نتايج و پيامدهاي سياست‌ها و برنامه‌هاي خود بر جامعه و زندگي اقشار مختلف مردم و نيز آينده جامعه وقوف يابند از فيلم مستند بيشتر بهره‌برداري كنند. تحقيق و پژوهش مبناي فيلم مستند است و حقايق را مطرح مي‌سازد. از فيلم مستند نبايد هراس داشت. نمي‌توان فيلم مستند را ناديده انگاشت و خالق آن را به سياه‌نمايي متهم كرد. زيرا ماه پشت ابر نمي‌ماند و حقايق دير يا زود خود را نمايان خواهد ساخت و ممكن است آن روز ديگر براي تغيير دير شده باشد.