گروه ديپلماسي|جنگ ائتلاف تحت رهبري سعودي عليه مردم يمن در حالي وارد هزارمين روز خود شد كه انصارالله يمن بار ديگر با شليك موشكي در آسمان پايتخت عربستان، به حملات اخير سعودي‌ها پاسخ گفت. هنوز انعكاس صداي موشك يمني در آسمان رياض متوقف نشده بود كه بار ديگر سعودي‌ها بدون هيچ‌گونه تحقيق يا ارايه سندي ادعا كردند موشك شليك شده به سمت رياض ايراني بود. ناتواني عربستان در رسيدن به اهدافش در يمن و ادعاي كمك ايران به انصارالله در جنگ 1000 روزه عربستان عليه مردم يمن، موضوعي بود كه در گفت‌وگوي «اعتماد» با جعفر قنادباشي، تحليلگر مسائل يمن مورد بررسي قرار داديم. در ادامه متن كامل اين گفت‌وگو را مطالعه مي‌كنيد:
چرا عربستان بعد از 1000 روز جنگ در يمن هنوز به هيچ يك از اهداف خود در اين كشور نرسيده است؟
اين موضوع را بايد ناشي از يك اشتباه محاسباتي و يك اشتباه راهبردي بدانيم. برداشت عربستان سعودي و كارشناساني كه به مقامات اين كشور مشاوره مي‌دادند، اين بود كه تصور مي‌كردند در مدت بسيار كوتاهي با استفاده از اهرم نظامي صحنه سياسي را به نفع خودشان تغيير بدهند. چيزي كه در ميدان يمن اتفاق افتاد، دقيقا برخلاف چنين تصوري بود. چند دليل مهم براي ناتواني عربستان در جنگ يمن وجود دارد. نخست اينكه ارتش‌هاي منظم در برابر ارتش‌هاي نامنظم، توانايي چنداني ندارند. ارتش‌هاي منظم با آموزش‌هاي كلاسيك هرگز نمي‌توانند در جنگ‌هاي نامتقارني كه توسط نيروهاي چريكي اجرا مي‌شود، پيروز شوند. اشتباه دوم عربستان اين بود كه مردم يمن را مورد حمله قرار دادند. حمله به اماكن و اهداف غيرنظامي طي 3 سال گذشته باعث شده است كه مردم به يكي از اصلي‌ترين حاميان گروه‌هاي مسلح يمني تبديل شوند. اگر سعودي‌ها در حملات خود دقت بيشتري كرده بودند، به اماكن غيرنظامي و مردم عادي حمله نمي‌كردند، باعث كشتار كودكان نمي‌شدند و تاسيسات زيرساختي غيرنظامي را نابود نمي‌كردند، اگر حملات نظامي عربستان و ائتلاف تحت رهبري اين كشور به تاسيسات و اهداف نظامي و اماكن دولتي يمن خلاصه مي‌شد، شايد امروز اينگونه مردم يمن پشتيبان گروه‌هاي مسلح يمني نبودند. تخريب مدارس و مساجد، استمرار محاصره نظامي و جلوگيري از ورود كمك‌هاي بشردوستانه به مناطق تحت كنترل انصارالله باعث شده است كه بخش عمده‌اي از جمعيت 24 ميليون نفري يمن، از هر قبيله و گروه و مذهبي كه باشند، در مقابل دشمن مشترك بايستند. نكته سوم در مورد يمن اين است كه مردم يمن، چه شيعه و چه سني نسبت به وهابي‌گري و سياست‌هاي نظام پادشاهي عربستان بدبين هستند. عربستان از ابتداي انقلاب مردم يمن عليه حكومت علي عبدالله صالح چند بار سعي كرده است كه حكومت و نظام تحت حمايت خودشان را در يمن نصب كنند. براي مثال طرحي كه با عنوان طرح شوراي همكاري خليج فارس مطرح شد كه بر اساس آن يك حكومت غيرمردمي ديگر در اين كشور تحميل مي‌شد. اين موضوع باعث شد كه مردم بيشتري از گروه انصارالله در مقاومت در برابر حكومت تحميلي عربستان قرار بگيرند. عربستان با وجود اينكه تلاش بسياري كرده است كه از طريق تطميع و پرداخت‌هاي كلان، گروه‌ها، قبايل و شخصيت‌هاي برجسته يمن را به سمت خودش جلب كند، اما موفق نشد اعتماد مردم يمن را جلب كند.
من فكر مي‌كنم اين سه دليل اصلي‌ترين دلايل ناموفق ماندن عمليات نظامي عربستان در يمن پس از 1000 روز جنگ باشد. امروز اگر عربستان به هر كشور ديگري در منطقه حمله كند، با توجه به ماهيت منفور اين دولت بعيد به نظر مي‌رسد كه هيچ ملتي حاضر به حمايت از دولت عربستان باشد. نيروي مردمي، نيروي لايزالي است كه هيچ حكومت و ارتشي توانايي شكست آن را ندارد، همان‌گونه كه نيروهاي مردمي با دست خالي در ويتنام امريكا را زمينگير كردند و عاقبت شكست دادند، مردم يمن هم مادامي كه پشتيبان گروه‌هاي مسلح باشند، اجازه نخواهند داد هيچ نيروي خارجي بر اين كشور مسلط شود.
اعتراض‌ها به عمليات عربستان در يمن و استمرار وضعيت فاجعه‌بار بشري در اين كشور از سوي چهره‌هاي شناخته‌شده بين‌المللي و حتي برخي دولت‌هاي غربي بالا گرفته است. به اعتقاد شما آيا اين اعتراض‌ها مي‌تواند جلوي عربستان در ادامه عملياتش در يمن را بگيرد؟
رويدادهاي اخير در اعتراض به عمليات عربستان را بايد به دو دسته تقسيم كرد. بخشي از كشورهاي غربي مانند بريتانيا، آلمان و فرانسه نسبت به قبضه شدن بازار پرمنفعت تسليحاتي عربستان از سوي ايالات متحده امريكا نگران هستند. زماني كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا به رياض سفر كرد و معامله بي‌سابقه 110 ميليارد دلاري فروش اسلحه به عربستان را براي 10 سال آينده امضا كرد، برخي از كشورهاي غربي احساس غبن كردند و تصور كردند كه در عرصه فروش سلاح به عربستان بازنده شده‌اند. در نتيجه برخي از كشورها مانند بريتانيا و فرانسه هم به مخالفت‌هاي حقوق بشري در مورد وضعيت يمن پيوستند. كارزار اعتراض به عربستان به دليل فجايعي كه در يمن بر اثر حملات عربستان و محاصره يمن رخ داده است، از سوي سازمان‌هاي غيردولتي و برخي از دولت‌ها جهان از گذشته آغاز شده‌بود.
به هر حال عربستان از نظر بين‌المللي در شرايط دشواري قرار دارد. در سطح افكار عمومي و رسانه‌ها، عربستان سعودي به عنوان حامي افراطي‌ترين تروريست‌ها شناخته مي‌شود. پيوند عربستان با شخص دونالد ترامپ به عنوان يك شخصيت منفور هم باعث افزايش نارضايتي‌ها از عربستان در سطح بين‌المللي شده است. در عين حال مطرح شدن پيوند حكومت عربستان با رژيم اسراييل، باعث شده است كه اعتبار عربستان در ميان مسلمانان جهان به‌شدت زير سوال برود. دوشنبه شب همين هفته بود كه انزوا و نفرت از ترامپ و اسراييل در شوراي امنيت سازمان ملل متحد هم مشخص شد. با 14 راي مثبت عليه تصميم ترامپ در مورد به رسميت شناختن قدس به عنوان پايتخت رژيم صهيونيستي، در واقع كشورهاي جهان از جمله نزديك‌ترين متحدان امريكا مانند بريتانيا نشان دادند كه تا چه اندازه ترامپ و سياست‌هاي او در جهان منزوي است. پيوند اين مثلث، يعني ترامپ، اسراييل و پادشاهي عربستان سعودي فضاي منفي براي عربستان ايجاد كرده است كه به اين سادگي احتمال بازسازي و ترميم آن براي رياض ممكن نيست. تلاش‌هاي محمد بن سلمان، وليعهد سعودي براي اقداماتي مانند تغييرات در زمينه اجتماعي و آزادي‌هاي زنان، تلاش‌هاي بي‌فرجامي براي بهبود چهره پادشاهي سعودي در افكار عمومي جهان است. امروز مي‌توان گفت شكست عربستان سعودي در جنگ عليه يمن در حال مسجل شدن است؛ همين كه بعد از 3 سال نبرد عليه فقيرترين كشور عربي، عربستان هيچ توفيقي كسب نكرده، خود يك شكست بزرگ است. اما سه‌شنبه با شليك موشك دوم يمن به پايتخت عربستان، در واقع شاهد بوديم حتي در جايي كه سعودي‌ها برتري داشتند، يعني در عمليات هوايي هم شرايط در حال تغيير به نفع يمن است.
آنچه اكنون در يمن مي‌گذرد به هيچ‌وجه به نفع عربستان نيست. افكار عمومي جهان مردم يمن را بعد از 1000 روز محاصره، قحطي و بمباران مستمر، محق مي‌دانند و كمتر كسي در جهان پيدا مي‌شود كه اقدامات موشكي يمن را محكوم بكند. اگر حتي به اصول منشور ملل متحد هم رجوع بكنيم، مي‌بينيم به كشوري كه تحت تهاجم و تجاوز از سوي كشور ديگر واقع شده است، اجازه دفاع مشروع مي‌دهد و از همه كشورهاي ديگر جهان مي‌خواهد به كشوري كه مورد تجاوز واقع شده است كمك كنند.
عربستان طي ماه‌هاي گذشته خيلي تلاش كرده است كه ايران را متهم جنگ يمن عنوان كند. اين موضوع تا چه اندازه مي‌تواند به عربستان براي تطهير چهره خودش يا توجيه جنگ يمن كمك بكند؟
مثلث امريكايي، اسراييل و عربستان در اينكه مساله يمن را به ايران نسبت دهند، اشتراك نظر دارند. رياض در اين مسير تنها نيست. عربستان خيلي مايل است كه توانايي مردم يمن را زير سوال ببرد، براي پادشاهي مدعي عربستان سعودي كه براي تقويت نظامي خود صدها ميليارد دلار هزينه كرده است، اينكه از مردم يمن شكست بخورد بسيار ثقيل و غيرقابل هضم است، در نتيجه اينگونه وانمود مي‌كند كه آنچه در يمن رخ مي‌دهد شكست از مردم يمن نيست بلكه شكست از جمهوري اسلامي ايران است. در عين حال سعودي‌ها علاقه‌مندند كه جهان عرب را با خودشان در جنگ عليه يمن همراه كنند. در نتيجه ادعا مي‌كنند كه ايران به عنوان تنها دولت شيعه در حال نبرد در يمن است و جنگ يمن را به يك جنگ مذهبي تغيير دهند. عربستان ادعا مي‌كند كه گروه‌هاي مبارز يمني گروه‌هاي تروريستي هستند و مي‌خواهند با استفاده از ظاهر عمليات ضدتروريستي و ضدايراني از سوي غرب و جهان عرب براي خودشان اعتباري دست و پا كنند.
چرا آنقدر از سوي عربستان و امريكا بر ادعاي تامين موشك‌هاي يمن از سوي ايران اصرار مي‌شود؟
اين بخشي از خصومت بزرگ‌تري است كه حكومت جديد عربستان سعودي از زمان مرگ ملك عبدالله و روي كار آمدن ملك سلمان در برابر ايران دنبال مي‌كند. دست‌كم 12 مورد علني از اقدامات ضد ايراني در دوره حاكميت ملك سلمان و پسرش محمد بن سلمان آغاز شده است. كمك‌هاي رسمي و علني به گروهك منافقين، كمك به داعش براي حمله به منافع ايران، حمله انتحاري به سفارت ايران در بيروت، حمله هوايي به سفارت ايران در صنعا، كشتار حجاج ايراني در منا، كمك مالي براي رشد قوميت‌گرايي در ايران و تعدادي ديگر از اتفاقات، اقداماتي هستند كه دولت عربستان طي 3 سال گذشته مستقيما عليه ايران انجام داده است. چنين دشمني‌هايي مختص به امروز نيست، از همان روزهاي اولي كه حوثي‌ها بر صنعا مسلط شدند اتهام‌زني‌ها در مورد وابستگي آنها به ايران مطرح شد. عربستان سعودي با نسبت دادن اين مسائل به ايران مي‌خواهد مطمئن شود كه كمك‌هاي امريكايي و اسراييلي به اين پادشاهي استمرار خواهد يافت. به هر حال پادشاه عربستان بايد در مقابل انتظارات شهروندان سعودي هم پاسخگو باشد و براي همين مجبور است در مقابل نهادهاي مذهبي و مردم عربستان اينگونه وانمود كند كه همان‌طور كه صدام حسين در جنگ تحميلي عليه ايران براي جلب حمايت اعراب ادعا مي‌كرد، در حال مبارزه با عده‌اي مجوس و مشرك است. براي همين است كه نقش ايران در تبليغات و پروپاگانداي عربستان برجسته مي‌شود. و نبايد فراموش كرد كه انگيزه‌ها در متهم كردن ايران فقط داخلي نيست و از سوي واشنگتن و تل‌آويو هم تقويت مي‌شود.