پيش‌دبستاني و كودكان در معرض آسيب
در متون علمي، بر نقش دوره پيش‌دبستاني در ايجاد آمادگي كودكان براي ورود به مدرسه بسيار تاكيد شده و همبستگي بالايي ميان رفتن به دوره پيش‌دبستاني و ادامه تحصيل در دوره دبيرستان مشاهده مي‌شود. به اين جهت، پيش‌دبستاني دوره‌اي بسيار مهم و حياتي در سيكل آموزشي است. نقش پيش‌دبستاني در مناطق دوزبانه بسيار كليدي‌تر است. پيش‌دبستاني دوره‌اي است كه دانش‌آموزاني كه زبان مادري را در دامان خانواده ياد گرفته‌اند مي‌توانند به آموختن زبان ملي كشور يعني زبان فارسي بپردازند. در اين دوره بدون فشار درسي و يادگيري علوم و فنون مي‌توان بر يادگيري زبان ملي تاكيد كرد؛ امري كه هم‌اكنون متاسفانه در دوره دبستان رخ مي‌دهد و باعث افت شديد تحصيلي، خاطرات بد و بعضا ترك تحصيل توسط دانش‌آموزان در دوره راهنمايي يا دبيرستان مي‌شود، چراكه اين دانش‌آموزان كوچك معمولا نمي‌توانند به فارسي صحبت كنند و با توجه به فارسي بودن متون آموزشي، نمي‌توانند با آن رابطه برقرار كنند.
با وجود اين، آمار و ارقام به ما مي‌گويد بيش از 95 درصد پيش‌دبستاني‌ها غيردولتي هستند. اين بدان معناست كه آموزش و پرورش توجهي به نقش زبان‌آموزي دانش‌آموزان در اين دوره خصوصا در مناطق دو زبانه نداشته است. از سوي ديگر، تا آنجا كه من اطلاع دارم، هيچ برنامه مشخصي براي حمايت از زبان فارسي در دوره پيش‌دبستاني وجود ندارد. غيرانتفاعي بودن (شايد درست‌تر باشد بگوييم انتفاعي بودن) پيش دبستاني، با توجه به بضاعت و سطح درآمد مناطق مرزي و دوزبانه با واقعيات و هدف اين دوره ناسازگار است. مناطق دو زبانه كشور معمولا در مناطق كمتر برخوردار قرار دارند و غيرانتفاعي بودن پيش دبستاني‌ها باعث مي‌شود تا مردم عملا كودكان‌شان را به پيش‌دبستاني نفرستند كه اين امر قطعا در فارغ‌التحصيل نشدن يا افت تحصيلي شديد در مناطق دوزبانه كشور در مقاطع بالاتر بسيار تاثيرگذار است.
به همين جهت، نياز است تا وزارت آموزش و پرورش و مديران آموزشي در كشور نسبت به اين مساله بيش از پيش حساسيت به خرج دهند. طبيعي است كه دفاع از پيش‌دبستاني دولتي در مناطق دوزبانه به معناي نفي آموزش خصوصي نيست. كارآمدي و كيفيت آموزش خصوصي بر كسي پوشيده نيست. اما با توجه به اينكه آموزش در مناطق محروم و كمتر برخوردار به زعم غالب اقتصاددانان كالاي عمومي محسوب مي‌شود، اين وظيفه دولت است كه نسبت به تامين پيش‌دبستاني در مناطق دوزبانه و مناطق محروم با برنامه مشخص در جهت آموزش زبان فارسي اقدام عاجل كند.
در حاشيه شهرها سرگرمي كودكان در مدرسه بزرگ‌ترين امتياز براي آنهاست تا شايد گرفتار انواع آسيب‌هاي پيراموني نشوند.