ملاحظات نامعلوم زيستمحيطي در انتقال آب خزر به سمنان
كلانتري ميخواهد طرح سال 88 را اجرا كند
امين شولسيرجاني
طرح پر حاشيه انتقال آب درياي خزر به سمنان دوباره خبرساز شده است. انتقال آب درياي خزر به مناطق مركزي ايران يكي از طرحهاي قديمي و پرحاشيهاي است كه بارها از سوي دولتمردان و نمايندگان مجلس مطرح و هر بار هم با مخالفتهاي كارشناسي روبهرو شده است. «رييس سازمان محيط زيست با انتقال آب درياي خزر به سمنان موافقت كرد.» اين يك خط خبر غيررسمي چند روز است كه در شبكههاي اجتماعي دست به دست ميشود اما هنوز «عيسي كلانتري» در اين باره اظهارنظر رسمي نكرده است. در همين حال «پروين فرشچي»، معاون محيط زيست دريايي سازمان حفاظت از محيط زيست در پاسخ به اين سوال كه آيا رييس اين سازمان با اجراي طرح موافقت كرده است؛ به «اعتماد» گفت: «آقاي كلانتري درباره فرآيند اجراي اين طرح ملاحظات زيست محيطي را در نظر گرفتهاند كه در صورت تحقق ممكن است طرح اجرا شود.» رييس سازمان محيط زيست چه ملاحظاتي را براي اجراي اين طرح در نظر گرفته است؟ پاسخ اين پرسش روشن نيست. فرشچي در اين باره گفت: «مثل اينكه مطالعات جديدي درباره شرايط اجراي طرح انجام شده كه مشكلات قبلي طرح در آن رفع شده است.» فرشچي طرح قبلي را «پر اشكال» توصيف كرد و افزود: «من الان از جزييات مطالعات جديد اطلاعي ندارم. اما نميتوانيم همهچيز را سفيد يا سياه ببينيم. اگر براي مسائلي مانند تكنولوژي مورد استفاده، ميزان آب مورد نياز، شيوه آبگيري و مسير انتقال پيشبينيهاي لازم شده باشد؛ نميتوان بطور مطلق اين طرح را رد كرد. اما چون من هنوز اين موارد را مطالعه نكردهام نميتوانم بطور دقيق اظهارنظر كنم. » طرح انتقال آب درياي خزر به كوير مركزي ايران در سال 88 به تصويب رسيد و مطالعات نخست آن در سال 91 آغاز شد. با روي كار آمدن دولت حسن روحاني، معصومه ابتكار، رييس وقت سازمان حفاظت محيط زيست با بيان اينكه ارزيابيهاي زيست محيطي طرح را دريافت نكرده؛ بطور جدي با اجراي آن مخالفت كرد. بر اساس گزارش مركز بررسيهاي استراتژيك رياستجمهوري كه ديماه سال 92 تهيه شده است، اجراي اين طرح پيامدهاي تاسف باري را در پي خواهد داشت از جمله اينكه در صورت استفاده از آبشيرينكنها ميزان نمك درياي خزر در طول يك سال 32 ميليون تن افزوده ميشود مگر اينكه وارد درياي خزر نشود. همچنين در همين گزارش آمده است: «به نظر ميرسد هزينه انتقال آب به كوير مركزي از درياي خزر تقريبا برابر هزينه لازم براي تجهيز شبكههاي آبياري كشور به اندازه كل عملكرد 15 سال گذشته در زمينه بهبود سيستم آبياري كشور است. » در جمعبندي اين گزارش در مجموع اجراي طرح انتقال آب از درياي خزر مثبت به نفع كشور ارزيابي نشده است. حميد جلالوندي، مديركل دفتر ارزيابي اثرات زيستمحيطي سازمان حفاظت محيطزيست 25 تيرماه گفته بود: « مشكلات عمده در طرح انتقال آب خزر به فلات مركزي به لحاظ زيستمحيطي و حتي اجتماعي در مبداء و مسير انتقال، همچنين عدمدريافت پاسخ مناسب براي ابهامات مطرح شده از سوي بخش كارشناسي سازمان حفاظت محيطزيست منجر به عدمصدور مجوز اجراي اين طرح شده است. » اما مسوولان استان سمنان از رايزني دست نكشيدند. احمد همتي، نماينده سمنان در مجلس، مردادماه امسال گفته بود: «انتقال آب خزر به سمنان مصوب سفر هيات دولت به استان است و به هيچ عنوان نبايد نمايندگان مجلس شوراي اسلامي در استانهاي ديگر با كارشكني، درصدد جلوگيري از اجراي اين طرح باشند. سمنان با بحران كمبود آب دست و پنجه نرم ميكند و اگر اين چالش مهم در اين استان ادامه يابد، در آينده نزديك شاهد فرار جمعيتي از اين منطقه از كشور خواهيم بود.» پس از روي كار آمدن «عيسي كلانتري» در سازمان حفاظت محيط زيست احتمال اجراي اين طرح قوت گرفت تا جايي كه «محمد درويش»، مديركل سابق مشاركتهاي مردمي اين سازمان چندي پيش از ديدار استاندار كرمان با كلانتري براي جلب نظر موافق او، خبر داده بود. حالا دوباره چند روز است كه همين بحث بطور جدي شكل گرفته است. به نظر ميرسد با توجه به موضع موافق كلانتري با مديريت سازهاي آب موافقت او با اجراي طرح چندان دور از ذهن نباشد. فقط بايد ديد ملاحظاتي كه معاون محيط زيست دريايي سازمان از لحاظ كردن آنها در فرآيند طرح سخن گفته، آيا ميتواند دغدغههاي كارشناسان را رفع كند.