ولي‌الله سيف: دلار تا عيد ارزان مي‌شود
راستي‌آزمايي وعده رييس
اميرعباس آذرم‌وند
در پي نوسانات اخير بازار ارز، رييس كل بانك مركزي، پس از چند روز، سكوت خود را شكست و از مردم خواست به هيجان‌هاي بازار ارز توجه نكنند، چرا كه از نظر او اين نوسانات مقطعي و گذرا هستند. ولي‌الله سيف هشدار داد: «بازار ارز آرام مي‌شود. سرمايه‌گذاري در ارز نمي‌تواند به هيچ‌وجه توجيه اقتصادي داشته باشد؛ كسي كه منابع خود را به ارز تبديل مي‌كند در نهايت ضرر مي‌كند.»
با اين همه پرسش اصلي اين است، چگونه بازار ارز دوباره روي آرامش را خواهد ديد؟ برخي كارشناسان باور دارند سيف با اين گفته‌ها تنها از نظر رواني مي‌خواهد بازار را كنترل كند و مادامي‌كه دولت اقدامات جدي را در دستور قرار ندهد، اين وضعيت به پايان نمي‌رسد. با اين وجود «اعتماد» با خبر شده ذخاير ارزي دولت در شرايط فعلي كافي است و دولت قصد دارد تا عيد با ورود ارز به بازار، قيمت دلار را تا سقف چهار هزار و 500 توماني نگه دارد. از سوي ديگر دلايل افزايش قيمت ارز در روزهاي اخير همچنان مورد بحث است. آن‌طور كه «اعتماد» با خبر شده، يكي از اصلي‌‌ترين دلايلي كه به عنوان مهم‌ترين عامل افزايش قيمت ارز مطرح است، كاهش صادرات محصولات پتروشيمي در زمستان، كاهش خوراك گاز طبيعي و شيت آن براي تامين گاز داخلي كشور است. پتروشيمي‌ها بيشترين ارز بازار را وارد كشور مي‌كنند.
رييس كل چه گفت؟
رييس كل بانك مركزي روز گذشته در جمع خبرنگاران حاضر شد و در مورد نوسانات بازار ارز در روزهاي اخير گفت: « اگر به چهار، پنج سال پيش برگرديم، خواهيم ديد كه در اين مدت، اگر فردي سپرده بانكي داشته و نرخ سودهاي بالاي20 يا 25 درصد هم نگرفته بلكه سود 15 درصدي دريافت كرده باشد، تاكنون منابع وي80 درصد رشد كرده، در صورتي كه ميزان افزايش نرخ ارز در همين مدت، حدود 50 درصد بوده است.» سيف به مردم توصيه كرد كه ريسك و خطر سرمايه‌گذاري در بازار ارز را نپذيرند و سرمايه‌گذاري امن و مطمئن داشته باشند.» وي افزود: «در روزها و ماه‌هاي آِينده شاهد اين آرامش خواهيم بود. نگاهي به شاخص‌هاي كلان اقتصاد از جمله تورم و رشد اقتصادي نشان مي‌دهد كه اقتصاد ما در مسير درستي قرار دارد و به سمت تحرك بيشتر و رونق بهتر جلو مي‌رود. درآمدهاي ارزي نيز نسبت به سال گذشته بهتر شده، صادرات نفت نيز نسبت به سال گذشته افزايش يافته و قيمت هر بشكه نفت به دامنه70 دلار رسيده است، بنابراين دليلي وجود ندارد در بلندمدت وضعيت ارزي دچار نوسان شود.» به گفته رييس كل بانك مركزي، در دو ماه آخر سال كه اكنون وارد آن شده‌ايم، بازار ارز مي‌تواند روند كاهش مناسبي داشته باشد.
دلار طلا را گران كرد
روز گذشته در بازار تهران هر دلار امريكا با قيمت چهار هزار و 538 تومان به كار خود در بازار پايان داد. هر يورو پنج هزار و 819 تومان ارزشگذاري شد و قيمت هر پوند انگليس به 6 هزار و 400 تومان رسيد. همچنين هر لير تركيه و هر درهم امارات نيز به ترتيب هزار و 260 تومان و هزار و 263 تومان مبادله شد. تبعات افزايش قيمت دلار به همين بازار محدود نماند و اثرات افزايشي چشمگيري نيز بر بازار طلا و سكه نيز وارد كرد. اين در حالي است كه ظرف روزهاي گذشته در بازار جهاني قيمت طلا رشد چنداني نداشته و به نظر كارشناسان افزايش قيمت طلا تنها به دليل افزايش قيمت ارز بوده است. در همين رابطه هر سكه تمام بهار آزادي طرح جديد يك ميليون و 530 هزار و 500 تومان معامله شد، ارزش هر سكه طرح قديم يك ميليون و 476 هزار تومان اعلام شد و قيمت نيم سكه و ربع سكه به ترتيب 744 هزار تومان و 443 هزار تومان اعلام شد. همچنين سكه يك گرمي نيز 286 هزار تومان معامله شد. هر اونس طلا در بازار جهاني هزار و 332 دلار مبادله شد. هر مثقال طلا 537 هزار و 300 تومان به فروش رسيد و قيمت هر گرم طلاي 18 عيار نيز 124 هزار و 440 تومان اعلام شد.
خود كرده را تدبير نيست
در همين رابطه سعيد صمدي، عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان و كارشناس مسائل اقتصادي به «اعتماد» گفت: « مشكل اصلي كشور در مباحثي مانند ارز و ديگر حوزه‌هاي اقتصادي نبود يك استراتژي مدون است. استراتژي در بحث ارز به معناي آن است كه دولت و بانك مركزي بايد تصميم بگيرند چه مقدار دلار براي كنترل بازار كنار بگذارند و مشخص باشد هنگامي كه دلار به كدام كانال قيمتي وارد شد، دولت براي كنترل قيمت آن مداخله مي‌كند. اين مهم اگر وجود داشته باشد، بازار نيز آن را تشخيص مي‌دهد و درنتيجه آرامش بيشتري ايجاد خواهد شد.» اين اقتصاددان با اشاره به هشدارهاي گوناگون اقتصاددان‌ها از ابتداي روي كار آمدن حسن روحاني گفت: «از ابتداي دولت حسن روحاني در سال 1392 تاكنون بارها اقتصاددانان گوناگون اعم از موافق يا مخالف دولت، هشدار دادند كه ميخكوب كردن قيمت ارز در يك كانال ثابت تبعات سختي براي كشور خواهد داشت و نهايتا به زيان مردم و دولت تمام خواهد شد. آن زمان كسي به اين گفته‌ها توجه نكرد و نهايتا پس از چهار سال دوباره فنر تورم رها شد و قيمت به شكلي فزاينده بالا رفت. اكنون رييس كل بانك مركزي ادعا مي‌كند قيمت دلار تا پايان امسال كنترل خواهد شد اما بعيد مي‌دانم كسي به اين گفته‌ها توجه كند و نهايتا عده‌اي از افراد محافظه‌كار از تصميم خود منصرف مي‌شوند اما فعالان اصلي بازار ارز به اين صحبت توجهي نخواهند كرد مگر آنكه دولت اقداماتي جدي را در دستور قرار دهد.»صمدي گفت: «آقاي سيف در حالي از كاهش قيمت ارز در ماه‌هاي آينده سخن مي‌گويد كه در گوشه و كنار شنيده مي‌شود دست دولت خالي است و به طور كلي امكان دخالت دولت در بازار وجود ندارد؛ چنانچه اين شايعه واقعي باشد، اتفاقات سخت‌تري در آينده پيش‌خواهد آمد. دولت حتي اگر دستش خالي است نبايد اين وعده‌هاي بي‌اساس را بدهد چرا كه كوپن‌هاي خودش را خواهد سوزاند و اين ميان مردم را از خود دورتر خواهد كرد.» عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان تاكيد كرد: «خود كرده را تدبير نيست؛ نتيجه چند سال بي‌توجهي به گفته كارشناسان همين وضعيت امروز است و اكنون نيز دولت بهتر است با شفافيت با مردم سخن گويد و در مقابل براي مشكلات راهكاري بهينه بيابد وگرنه با گفتن حرف‌هاي خوب اقتصاد مسير خود را تغيير نخواهد داد.»
تنها وظيفه بانك مركزي كنترل قيمت دلار نيست
عبدالحميد انصاري، مديرعامل پيشين بانك ملي در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن تاييد گفته‌هاي رييس كل بانك مركزي گفت: «بايد دقت كنيم بانك مركزي و امكان كشور در آن حدي هست كه بتواند بر هيجانات مقطعي بازار غلبه كند و اين را در چهار دهه گذشته بارها شاهد بوديم اما تنها وظيفه بانك مركزي كنترل نرخ ارز نيست. بانك‌هاي مركزي در همه جاي جهان مسوول حفظ خزانه دولت و حفظ ثبات اقتصادي هستند. به همين دليل نمي‌توانيم از اين نهاد توقع داشته باشيم همه وظايف خود را فداي يكي از آنها كند. به هر روي همه ما تمايل داريم قيمت دلار كمتر باشد تا بتوانيم كالاهاي مورد نياز خود را با قيمتي كمتر خريداري كنيم اما اين زماني قابل دفاع است كه مصالح كشور در بخش‌هاي مختلف فداي همين يك مورد نشود.» او افزود: «نمي‌توان از بانك مركزي توقع داشت آن طور كه ما دوست داريم ارز را قيمت‌گذاري كند. طبيعي است آنها بايد وظايف خود را به شكل كلان و همه‌جانبه ببينند. به نظر من جناب سيف درست مي‌گويند و هر چند بانك مركزي هم‌اكنون نيز توان كنترل بازار را دارد، به دليل مصالحي ديگر نمي‌تواند تمام خزانه خود را در بازار سرازير كند. البته من طرفدار رها كردن قيمت دلار نيستم و اصلا هم مايل نيستم قيمت‌ها بالا برود.» مديرعامل پيشين بانك ملي گفت: «اين را بايد با بررسي همه‌جانبه اطلاعات و ارقام مختلف متوجه شد. قيمت دلار را تنها يك عامل تعيين مي‌كند و به هر روي سياست‌هاي آتي نظام نيز در آن موثر خواهد بود. دلار براي ايران تنها در چهارراه استانبول و ميدان فرودسي معنا ندارد و در شرايطي كه ممكن است كشور دچار مضيقه شود، بايد به ابعاد ديگر اين ماجرا هم توجه داشت.»