اسلام‌هراسي ترامپ گريبان پناهجويان سوري را مي‌گيرد
تيغ استرداد اجباري بر گردن آوارگان جنگ
شهاب شهسواري
سياست‌هاي سختگيرانه مهاجرتي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا، وضعيت پناهجويان سوري كه پيش از اين به اين كشور وارد شده‌اند را در هاله‌اي از ابهام قرار داده است. به گزارش گاردين، قرار است طي هفته جاري وزارت امنيت داخلي امريكا تصميم نهايي خود را براي استمرار اقامت 6900 پناهجوي سوري در خاك امريكا يا استرداد اجباري آنان به خاك سوريه بگيرد. در حال حاضر پناهجويان سوري در خاك امريكا به جاي اجازه اقامت دايم از وضعيت حمايتي موقت (Temporary Protected Status (TPS برخوردارند. وضعيت حمايتي موقت به پناهجويان اجازه مي‌دهد كه مادامي كه اين وضعيت براي آنها تمديد شود در خاك امريكا اقامت داشته‌باشند و كار كنند، اما هر زمان دولت تصميم بگيرد مي‌تواند وضعيت حمايتي را لغو كند و پناهجو مجبور است به كشور متبوعش باز گردد. از ميان نزديك به 5 ميليون و 500 هزار پناهجوي سوري در سراسر جهان، امريكا تاكنون تعداد بسيار كمي از اين پناهجويان را در خاك خود پذيرفته است و افرادي كه پذيرفته‌شده‌اند نيز در معرض استرداد قرار دارند. دونالد ترامپ در ابتداي آغاز رياست‌جمهوري‌اش تصميم گرفت سقف تعداد پناهجويان ورودي به خاك اين كشور را كه توسط دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور پيشين تا 110 هزار پناهجو در سال افزايش پيدا كرده‌بود به كمتر از
50 هزار پناهجو در سال برساند. حالا كميته بين‌المللي نجات (IRC) اعلام كرده است كه پيش‌بيني مي‌شود طي سال 2018 در صورت ادامه روند كند پذيرش پناهجو، كمتر از 23 هزار نفر از سراسر جهان به عنوان پناهجوي تحت حمايت در امريكا ساكن شوند. بر اساس آمار موجود طي يك سال ابتدايي رياست‌جمهوري ترامپ تنها 29725 پناهجو در خاك امريكا پذيرفته‌شدند كه تقريبا معادل يك سوم سال قبل از آن يعني 99183 پناهجو در سال 2016 بود.
به گزارش گاردين وضعيت 6900 نفر از پناهجويان سوري بايد تا ضرب‌الاجل 30 ژانويه (فردا) از سوي دولت امريكا مشخص شود. ماه گذشته دولت امريكا تاييد كرده‌بود كه هيچ نقطه امني در خاك سوريه وجود ندارد كه بتوان پناهجويان سوري را از خاك امريكا به آنجا بازگرداند. فعالان حقوق بشر معتقدند كه سياست‌هاي دولت امريكا به ويژه در قبال كشورهايي كه اكثريت جمعيت آنان مسلمان است، باعث شود تا وضعيت حمايتي پناهجويان سوري تمديد نشود و اين 6900 پناهجو مجبور به ترك خاك امريكا شوند. سه روز پيش، كميته بين‌المللي نجات در گزارش خود از وضعيت پذيرش پناهجويان در امريكا نوشته‌بود كه از مجموع پناهجوياني كه طي سال 2017 در خاك امريكا پذيرفته‌شده‌اند تنها 15 درصد از آنان آوارگان سوري هستند و اگر روند كنوني در سال 2018 ادامه پيدا كند، مجموع پناهندگان سوري پذيرفته‌شده در خاك امريكا ممكن است تا نيم درصد از مجموع پناهندگان نيز كاهش پيدا كند. كميته بين‌المللي نجات در عين حال از كاهش چشمگير پناهندگان مسلمان توسط امريكا هم ابراز نگراني و پيش‌بيني كرده است كه امريكا به‌شدت پذيرش پناهجويان مسلمان در خاك خود را كاهش دهد. بر اساس گزارش IRC سال 2017 معادل
48 درصد از مجموع پناهجويان پذيرفته‌شده در خاك امريكا مسلمان بودند، اما ممكن است طي يك سال پيش رو اين رقم به 13 درصد كاهش پيدا كند.
گاردين مي‌نويسد، مايكل شكور، يك پناهجوي جوان سوري كه قرار است دولت امريكا، فردا در مورد تمديد وضعيت حمايتي او يا استرداد اجباري‌اش به خاك سوريه تصميم بگيرد، سال 2014 از حلب فرار كرده است و به صورت قانوني زمستان 3 سال پيش وارد خاك امريكا شده است. هر چند او سه سال است كه وضعيت حمايتي موقت دارد، اما ممكن است فردا با تصميم دولت ترامپ مجبور به بازگشت به سوريه شود. شكور به خبرنگار گاردين گفته است كه با توجه به وضعيت مبهمي كه از سوي دولت در مورد پناهندگان سوري ايجاد شده است، هيچ كارفرمايي در بروكلين نيويورك حاضر به استخدام او نيست، چرا كه هر لحظه ممكن است وضعيت اقامتش تغيير كند و مجبور به خروج از خاك امريكا شود.
گروه‌هاي مختلف حقوق بشري و سوري تاكنون با مقام‌هاي دولت فدرال امريكا براي حفظ وضعيت اقامت پناهجويان سوريه مذاكره كرده‌اند، اما هيچ‌يك از آنها وعده قابل اتكايي مبني بر احتمال تمديد وضعيت حمايت موقت پناهجويان سوري نگرفته‌اند. طي ماه‌هاي گذشته دولت امريكا وضعيت حمايتي موقت براي شهروندان چهار كشور هاييتي، السالوادور، نيكاراگوئه و سودان را لغو كرد. وائل الزيات، مدير يك موسسه غيرانتفاعي براي افزايش مشاركت اجتماعي و سياسي شهروندان مسلمان در امريكا مي‌گويد: «ما خبر داريم كه استيون ميلر، مشاور ارشد رييس‌جمهور مجدانه تلاش مي‌كند تا جمع كثيري از مهاجران غيراروپايي در خاك امريكا را بيرون كند، به همين دليل است كه بسيار نگرانيم.» الزيات كه نزديك به 10 سال در وزارت خارجه امريكا فعاليت كرده و مسووليت پرونده سوريه را در وزارت خارجه دولت اوباما برعهده داشت، معتقد است كه لغو وضعيت حمايتي موقت مانند يك حكم اعدام براي پناهجويان است. بسياري از فعالان مدني براي تمديد موقعيت حمايتي پناهجويان سوري از طريق وزارت خارجه تلاش مي‌كنند، اما تصميم نهايي بر عهده وزارت امنيت داخلي و كاخ سفيد خواهد بود.
وزارت امنيت داخلي امريكا، سه گزينه در مورد پناهجويان سوري پيش رو دارد، اينكه حمايت موقت را لغو كند، آن را تمديد كند يا اينكه فرمان حمايت موقت جديد اعلام كند. در صورت اعلام فرمان حمايت موقت جديد امكان اضافه شدن 2000 پناهجوي جديد تحت حمايت موقت وجود خواهد داشت. ديدبان حقوق بشر (HRW) هشدار داده است كه تصميم دولت امريكا مبني بر لغو حمايت موقت از پناهجويان ممكن است روي كشورهاي ديگري كه پذيراي پناهجويان هستند تاثير منفي بگذارد. سارا مارگون، مدير منطقه‌اي ديدبان حقوق بشر در امريكا مي‌گويد: «چنين تصميمي مي‌تواند يك پيام بسيار منفي به كشورهايي مانند لبنان، اردن و تركيه ارسال كند كه ميزبان صدها هزار پناهجوي سوري هستند و باعث شود كه آنها نيز اقداماتي عليه پناهجويان انجام دهند.»
برنامه TPS يا وضعيت حمايتي موقت از پناهجويان، قانوني است كه از سال 1990 توسط كنگره امريكا براي حمايت از شهروندان تبعه كشورهايي تصويب شد كه به علت وضعيت خطرناك جنگي يا فجايع طبيعي، قادر به بازگشت به كشور نيستند. دولت دونالد ترامپ سياست‌هاي مهاجرتي بسيار سختگيرانه‌اي طي ماه‌هاي گذشته اجرا كرده است كه اجراي اين قانون را نيز با محدوديت‌هاي زيادي مواجه كرده است. ترامپ كه در دوران تبليغات كارزار انتخاباتي خود از برنامه «منع سفر مسلمانان به امريكا» سخن گفته بود، بعد از ورود به كاخ سفيد فرماني براي منع سفر اتباع كشورهايي با جمعيت عمدتا مسلمان صادر كرد، هرچند اين فرمان با راي دادگاه‌هاي امريكا لغو شد، اما بعد از چند بار تغيير، در حال حاضر نسخه تجديدنظرشده‌اي از فرمان منع سفر مسلمانان توسط دولت امريكا اجرا مي‌شود. ترامپ در عين حال تابستان سال جاري تصميم گرفت قانون DACA براي حمايت از اقامت قانوني فرزندان خردسال مهاجران بدون مدرك قانوني را لغو كند، هر چند استمرار اجراي اين قانون يكي از موارد مورد بحث در كنگره امريكاست و دموكرات‌هاي مخالف دولت از تامين منابع لازم براي استمرار اجراي قانون DACA حمايت مي‌كنند.