تحصن كارگران پايگاه جهاني چغازنبيل در اعتراض به پرداخت نشدن حقوق
پتك بي‌پولي بر سر آثار تاريخي
فرزانه قبادي
روز گذشته نگهبانان و كارگران محوطه جهاني چغازنبيل در اعتراض به تعويق چند ماهه حقوق‌شان تحصن كردند. اين نخستين مورد از تحصن كارگران محوطه‌هاي جهاني نيست، كارگران پايگاه‌هاي جهاني بم و شوش هم بارها به تعويق در پرداخت حقوق‌شان اعتراض كردند، اما هنوز اين موضوع يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي كاركنان پايگاه‌هاي جهاني است. كاركنان چغازنبيل مي‌گويند با وجود تخصيص مبلغ حقوق به ميراث فرهنگي استان، حقوق‌شان چهار ماه است كه پرداخت نشده است و اين اتفاق در سال‌هاي اخير بارها تكرار شده است. «عاطفه رشنويي» مدير پايگاه ميراث جهاني چغازنبيل در اين رابطه به «اعتماد» مي‌گويد: «حقوق كارگران در محوطه جهاني چغازنبيل از محل اعتبارات عمراني پرداخت مي‌شود. كارشناسان، نگهبانان و كارگران حفاظتي در قالب كارت كارگري و به صورت روزمزد حقوق دريافت مي‌كنند. متاسفانه به دليل مشكلاتي كه در تخصيص اعتبارات عمراني در سطح كلان وجود دارد، پرداخت حقوق كارگران در ماه‌هاي گذشته به تعويق افتاد. با پيگيري‌هاي معاونت ميراث فرهنگي و اداره كل امور پايگاه‌ها، تصميم بر اين شد كه از محل درآمد سايت‌هاي ميراث فرهنگي به كل پايگاه‌هاي جهاني كشور اختصاص داده شد تا حقوق معوقه كارگران پرداخت شود. اين اتفاق هم افتاد و حقوق معوقه كارگران تا شهريورماه پرداخت شد. اما در چهارماه گذشته مجددا پرداخت حقوق اين كارگران به تعويق افتاده است. دليل اين امر هم عدم تامين اعتبار بود. البته دهه اول دي ماه اعتباري به اين موضوع تخصيص داده شد و در اختيار ميراث فرهنگي استان قرار گرفت. اعتراض روز گذشته كارگران هم به اين دليل بود كه چرا با وجود تخصيص مبلغ حقوق كارگران، باز هم پرداخت صورت نگرفته است. البته اين اتفاق به دليل مشكلاتي است كه پيش آمده و مديران استان اعلام كرده‌اند تا آخر هفته حقوق كاركنان پرداخت خواهد شد.» حقوق كارگران و كارشناسان و نيروهاي حفاظت محوطه‌هاي جهاني در بودجه سازمان ميراث فرهنگي رديف مشخصي ندارد و گاهي به جاي وجه نقد اسناد خزانه براي پرداخت آنها تخصيص داده مي‌شود؛ از سوي ديگر شنيده‌ها حاكي از آن است كه كاركنان بسياري در سازمان ميراث فرهنگي با عنوان نيروي پايگاه جهاني استخدام مي‌شوند، اما در ادارات كل استان‌ها مشغول به كار هستند.
تعويق پرداخت حقوق كارگران پايگاه‌هاي جهاني موضوع تازه‌اي نيست. كارگران محوطه جهاني بم نيز در اعتراض به تعويق چند ماهه حقوق‌شان دست به تحصن زدند. پرداخت حقوق كاركنان محوطه‌هاي جهاني از محل پروژه‌هاي عمراني صورت مي‌گيرد و همين موضوع باعث مي‌شود در تخصيص و ابلاغ مبالغ اين دستمزدها اختلالاتي ايجاد شود. خواست كاركنان اين محوطه‌ها در سراسر كشور اين است كه سازمان ميراث فرهنگي پرداخت حقوق كاركنان اين محوطه‌ها را از محل بودجه جاري در نظر بگيرد. از سوي ديگر سال گذشته و بعد از رسانه‌اي شدن مشكل كاركنان پايگاه جهاني بم، فرهاد عزيزي، مدير پايگاه‌هاي جهاني سازمان ميراث فرهنگي اعلام كرد: «اشكال اصلي در نحوه تخصيص بودجه پايگاه‌هاي جهاني است، حدود 85 درصد از اين بودجه به صورت اسناد خزانه و فقط 15 درصد آن به صورت نقدي اختصاص داده شده است. بخش قابل توجهي از كارها و امور جاري، مرمت و نگهداري پايگاه‌هاي جهاني توسط نيروهاي پايگاه‌ها انجام مي‌شود و تعداد پيمانكاران و بخش خصوصي طرف قرارداد با ما كم است، عادلانه نيست كه بخش اصلي و بيشترين بودجه ما به صورت اسنادي باشد كه فقط به پيمانكاران و بخش خصوصي تعلق مي‌گيرد. درخواست ما از سازمان مديريت و برنامه و بودجه اين است كه در نحوه تخصيص بودجه پروژه‌هاي ما بازنگري كند زيرا اينها يك تعداد معدود پروژه عمراني نيستند، اين مراكز پايگاه جهاني هستند، هرگونه تنش در آنها بازتاب جهاني خواهد داشت.»
تخريب آثار تاريخي ايذه با پتك
روز گذشته علاوه بر خبر تحصن كارگران محوطه جهاني چغازنبيل، خبر نگران‌كننده ديگري هم از خوزستان منتشر شد كه حكايت از اين داشت كه يكي از نگهبانان پايگاه باستاني «آياپير» در نزديكي «كول فرح» اقدام به تخريب برخي آثار منقول اين محوطه باستاني كرده است و برخي منابع علت اين اقدام را به تعويق افتادن حقوق كاركنان اعلام كردند. ساعاتي بعد هم خبر استعفاي ايوب سلطاني، مدير اداره ميراث فرهنگي ايذه منتشر شد، سلطاني ضمن تاييد خبر استعفاي خود در مورد اين دو خبر به «اعتماد» مي‌گويد: «من موضوع استعفا را چندماه پيش با آقاي نشان، مدير ميراث فرهنگي استان مطرح كرده بودم و ربطي به اتفاق روز گذشته ندارد. به دليل مشكل قلبي استعفا دادم اما در كسوت كارشناس همكاري‌ام را با ميراث فرهنگي ادامه خواهم داد. اما درمورد اتفاقي كه در نزديكي كول فرح افتاد، برخي دوستان تصور كردند كه تخريب در نقش برجسته‌هاي كول فرح اتفاق افتاده است اما واقعيت اين است كه برخي اموال منقول اين محوطه توسط نگهبان به وسيله پتك آسيب ديده‌اند. تعدادي از سنگ قبرهاي دوره اسلامي، بام غلطان و همچنين چند پايه ستون دوره اشكاني و هاون‌هاي سنگي در اين ماجرا آسيب جدي ديده‌اند. فردي كه اين اقدام را انجام داده در حال حاضر متواري است. ساعاتي بعد از اين اتفاق، گزارش حقوقي تهيه شد و پاسگاه منطقه صورت جلسه را تنظيم كرد.» سلطاني از پيگيري براي مرمت اين آثار هم خبر مي‌دهد و مي‌گويد: «تصاويري از تخريب‌ها را براي كارشناسان پايگاه پارسه ارسال كرديم به اين دليل كه پارسه كارشناسان مجربي در زمينه مرمت سنگ دارد. قرار بر اين است كه روز پنجشنبه تيمي از كارشناسان اين محوطه به ايذه اعزام شوند، تا موضوع مرمت آثار آسيب ديده را بررسي كنند.» سلطاني ضمن تكذيب ارتباط اين اقدام نگهبان پايگاه ايذه به تعويق حقوق كارگران مي‌گويد: «اين فرد در حال حاضر متواري است و هيچ دليل قانع‌كننده‌اي براي اين اقدام ندارد.» در سال‌هاي اخير سازمان ميراث فرهنگي تاكيد ويژه‌اي بر افزايش تعداد آثار ثبت شده ايران در فهرست جهاني دارد. اما با وجود پذيرش پرونده‌هاي ثبت جهاني ايران در يونسكو، محوطه‌هاي ميراث جهاني به لحاظ حفاظت و مديريت منابع انساني شرايط خوبي ندارند. بي‌توجهي مسوولان به مطالبات و حقوق اوليه منابع انساني فعال در محوطه‌ها و بناهاي تاريخي تبعاتي دارد كه شايد در طولاني مدت اثرات آن قابل مشاهده باشد. شايد مسوولان سازمان ميراث فرهنگي آنقدر مشغول باليدن به ليست بلند بالاي آثار ثبت جهاني ايران هستند كه فراموش‌شان مي‌شود به حقوق به حق نيروهاي انساني فعال در اين محوطه‌ها نيز رسيدگي كنند.