كليات لايحه بودجه سال آينده تصويب شد

حسن روحاني، رييس دولت دوازدهم 19 آذر لايحه بودجه سال 97 را تقديم مجلس كرد. لايحه‌اي كه از همان ساعات اوليه مورد انتقاد كاربران در فضاي مجازي قرار گرفت. اعتراضي كه به گوش رييس دولت نيز رسيد و روحاني در پاسخ به انتقادات گفت: «از 360 هزار ميليارد تومان بودجه عمومي، 60 هزار ميليارد تومان براي صندوق‌هاي بازنشستگي و بيشتر از 40 هزار ميليارد تومان براي يارانه نقدي تخصيص پيدا مي‌كند؛ 60 هزار ميليارد تومان نيز به صندوق توسعه ملي و 10 الي 11 هزار ميليارد تومان هم به عنوان پاداش بازنشستگي مي‌دهيم؛ علاوه بر آن براي توسعه كشاورزي نيز يارانه‌هايي ارايه مي‌كنيم كه در مجموع نزديك به 200 هزار ميليارد تومان از اين 360 هزار ميليارد تومان به خاطر مسائلي كه در اختيار دولت نيست، از دست ما مي‌رود.»
دولت روحاني هزينه اين انتقادات را به جان خريد اما تلاش كرد با روشن كردن ابعاد مختلف بودجه كه تا پيش از اين كمتر كسي از آن اطلاع داشت، افكار عمومي را از جزييات بودجه آگاه كند. پس از كش و قوس‌هاي فراوان سرانجام كميسيون تلفيق مجلس شوراي اسلامي روز يكشنبه 8 بهمن كليات لايحه بودجه سال آينده را به صحن مجلس فرستاد. اتفاقي كه روز يكشنبه در بهارستان رخ داد، باعث ايجاد شوك و تعجب در ميان مردم و حتي برخي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي شد. كليات لايحه بودجه براي نخستين‌بار در تاريخ جمهوري اسلامي با 83 راي موافق، 120راي مخالف و 9راي ممتنع از مجموع 216 نماينده حاضر در مجلس رد شد.
اين لايحه در حالي در صحن مجلس رد شد كه كشور در دي ماه شاهد اتفاقاتي بود كه مردم نسبت به وضعيت اقتصادي و معيشتي خود معترض بودند. به همين دليل برخي معتقد بودند اين راي نياوردن به دليل تحت تاثير قرار گرفتن نمايندگان از اعتراض‌هاي اخير در كشور است. در همين رابطه محمود صادقي در يادداشتي در روزنامه اعتماد نوشت: «مخالفت نمايندگان با لايحه بودجه سال 97 دلايل مختلفي داشت. بحث قابل توجه در مخالفت‌هاي نمايندگان موضوع كمبود منابع دولت بود. علاوه بر اين نكته كه در لايحه بودجه سال 97 چندان توجهي به اقشار فرودست نشده‌بود نكته منفي ديگري هم وجود داشت. در واقع پس از اعتراضات دي‌ماه گذشته فضايي در مجلس شكل گرفت كه منجر به عدم تصويب لايحه بودجه سال 97 شد. مجلس مي‌خواست اين پيام را به دولت بدهد كه بايد بودجه را به نفع مردم تغيير دهد. مجموعا اعتراضات و التهابات ماه گذشته در به تصويب نرسيدن لايحه بودجه سال 97 بي‌تاثير نبود.»
اما قاسم ميرزايي‌نكو دليل اين رد شدن را محدود به اعتراض‌هاي اخير ندانست و گفت: در لايحه‌اي كه دولت براي مجلس ارسال كرد 4 نكته مورد توجه قرار نگرفته‌بود و باعث شد كليات آن راي نياورد.
نكته اولي كه بايد به آن اشاره كرد شرايط، فضا و جو موجود در جامعه بود كه به نظر مي‌رسيد دولت به آن توجه نكرد. همچنين در لايحه بودجه ارسال شده به مجلس بيش از آنكه درآمدها در نظر گرفته‌شود هزينه‌ها ديده شده‌بود. نكته دوم اولويت‌بندي بود. به نظر مي‌رسد كه دولت در لايحه بودجه سال 97 اولويت‌بندي براي هزينه‌ها ندارد. نكته سوم قابل اشاره لحاظ كردن برداشت از صندوق توسعه ملي براي برخي هزينه‌ها است.
الياس حضرتي نيز در گفت‌وگو با «اعتماد» دليل رد شدن كليات بودجه را عملكرد ضعيف دولت دانست و گفت: تعدادي از نمايندگان مخالف شكل تنظيم بودجه‌اي بودند كه در كميسيون تلفيق انجام شد. آنها معتقد بودند اقدامات دقيقي در اين موضوع انجام نشده است. عده‌اي ديگر با سياست‌هاي كلي دولت و با نوع سياست‌هاي ضعيفي كه دولت در اين شرايط اتخاذ مي‌كند، مخالف بودند. اين دسته از نمايندگان همچنين با سياست‌هاي ضعيف‌تر كميسيون تلفيق كه به واسطه آن بودجه دچار تغييرات شد، مخالف بودند.
پس از رد شدن كليات، لايحه مجددا به كميسيون تلفيق بازگشت و اين كميسيون بايد ظرف مدت 72 ساعت، ايراداتي كه نمايندگان به كليات داشتند را برطرف و مجددا لايحه را براي راي‌گيري به صحن باز مي‌گرداند.
روز گذشته كميسيون تلفيق با رفع ايرادات مورد نظر نمايندگان، كليات لايحه بودجه سال 97 را به صحن ارجاع داد و اين‌بار نمايندگان با 182 راي موافق 73 راي مخالف و 6 راي ممتنع كليات لايحه بودجه را تصويب كردند. اما كميسيون تلفيق چه تغييراتي در بودجه ايجاد كرد كه توانست موافقت اكثر نمايندگان را جلب كند؟ آيا در اين مدت كم اصولا مي‌توان تغييرات عمده ايجاد كرد؟
يكي از ايراداتي كه به لايحه بودجه در روز يكشنبه وارد شده بود، موضوع اوراق قرضه دولت بود. غلامرضا كاتب، عضو كميسيون تلفيق در اين باره به «اعتماد» گفت: پس از آنكه روز يكشنبه نمايندگان به كليات بودجه راي ندادند، لايحه به كميسيون تلفيق آمد تا ايرادات نمايندگان به لايحه بررسي شود. يكي از اين موضوعات اوراق مالي دولت بود كه نمايندگان معتقد بودند افزايش اين اوراق منجر به افزايش بدهي دولت خواهد شد و در اين شرايط دولت تحمل افزايش حجم بدهي ندارد بنابراين در كميسيون تلفيق تصميم گرفتيم اوراق قرضه دولت را كاهش دهيم.
كاتب افزود: از ديگر موضوعاتي كه مورد انتقاد نمايندگان ملت قرار گرفت، هدفمندي يارانه‌ها بود. تعدادي از نمايندگان معتقد بودند نحوه ارايه يارانه به مردم شفاف نيست. منظور از عدم شفافيت آن است كه مشخص نيست اين مبلغ به چه گروهي از افراد قرار است تعلق گيرد. ما در كميسيون تلفيق اين موضوع را شفاف و مشخص كرديم. بر اين اساس قرار است تمامي افراد ساكن روستا‌هاي كل كشور، خانوار‌هاي تحت پوشش كميته امداد و افراد كم‌درآمدي كه در حاشيه شهر‌ها ساكن هستند يارانه دريافت كنند.
كاتب درباره اينكه چرا اين تغييرات زود‌تر اعمال نشد و آيا كميسيون تلفيق به اين موضوعات آگاهي نداشته است، گفت: پس از آنكه كليات لايحه راي نياورد و با انتقاد نمايندگان اين موضوعات روشن شد و از آنجا كه در اين موضوع بسيار مهم بايد نظر نمايندگان جلب شود، كميسيون تلفيق تصميم به اصلاح اين موارد گرفت. كاتب در پايان درباره افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي گفت: درباره اين موضوع در كميسيون تلفيق صحبتي صورت نگرفت و قيمت حامل‌هاي انرژي بدون تغيير به تصويب نمايندگان مجلس رسيد.
به نظر مي‌رسد رد اوليه بودجه سال 97 بيشتر حامل يك پيام سياسي براي دولت بوده است تا نمايندگان به اين وسيله مخالفت خود را با برنامه دولت اعلام كنند زيرا به نظر نمي‌رسد در فرصت كوتاه سه روزه، كميسيون تلفيق توانسته باشد تغييرات عمده‌اي را در لايحه ايجاد كرده باشد.