كتابخانه
اسماعيليان در تاريخ
آشنايي با فرق و شعبه‌هاي فكري و فرهنگي در اسلام به خصوص در روزگار ما كه شاهد بازگشت جدي دين به عرصه سياست و اجتماع هستيم، اهميتي اساسي يافته است. اسماعيليان پس از شيعيان دوازده امامي دومين جماعت بزرگ مسلمانان شيعي مذهب را تشكيل مي‌دهند و امروز به عنوان اقليت‌هاي ديني در بيش از بيست و پنج كشور در آسيا، آفريقا، اروپا و امريكاي شمالي پراكنده هستند. فرهاد دفتري، رييس موسسه مطالعات اسماعيلي در لندن در كتاب تاريخ و سنت‌هاي اسماعيليه نخستين تركيب جامع و مفصل از تاريخ پيچيده اسماعيليه را از آغاز تا امروز عرضه مي‌دارد. شرحي كه او عرضه مي‌كند، پيشرفت مطالعات جديد اسماعيلي را كه در دستنويس‌هاي تازه بافته‌شده، متون ويرايش يافته و كتاب‌ها و مقالات پراكنده تبلور يافته‌اند، به طور واضح و دقيق منعكس مي‌كند و اين نتايج پراكنده را با دقت و بدون هيچ‌گونه پيش‌فرضي در هم تلفيق كرده و به صورت كتابي خواندني ارايه مي‌دهد. تمام دوره‌ها و مراحل مختلف تاريخ اسماعيليه مانند دوره نخستين، دوره فاطمي، دوره الموت در تاريخ نزاريان، دوران تا حال، در اين كتاب مورد توجه قرار گرفته‌اند. افزون بر اين، فصل اول كتاب به بررسي پيشرفت در مطالعات اسماعيلي اختصاص يافته و پس از آن يك فصل كامل به سرآغاز و تاريخ اوليه شيعيان امامي، اختصاص يافته است. بدون ترديد اين كتاب مرجعي در جنبه‌هاي مختلف تشيع به طور كلي و تاريخ اسماعيليه به طور اخص است.
اسماعيليان در ايران
تا نيمه قرن بيستم اسماعيليان را تقريبا، منحصرا از روي مدارك و شواهدي كه دشمنان‌شان فراهم آورده يا جعل كرده بودند، مي‌شناختند. در نتيجه، انواع و اقسام از افسانه‌ها و اسطوره‌ها در ميان مسلمانان و نيز جوامع غربي درباره تعاليم و كارهاي اسماعيليان شايع بود. با كشف و مطالعه آثار بي‌شمار متون اسماعيلي اصيل كه در مجموعه‌هاي خصوصي هند، آسياي مركزي، سوريه (شام) يمن و ديگر مناطق محفوظ مانده بود انكشافي در بررسي‌هاي اسماعيلي پديد آمد. بسياري از متن‌ها از 1950 ويراسته، ترجمه و منتشر شده است و به اين طريق به پيشرفت چشمگير تحقيقات جديد اسماعيلي كمك كرده است. كتاب اسماعيليه و ايران، نوشته فرهاد دفتري با جنبه‌هايي از تاريخ و انديشه اسماعيلي در سده‌هاي ميانه سر و كار دارد. وجوه و مراحل مختلف تاريخ اسماعيلي را به بحث مي‌گيرد و سهم اسماعيليان قديم و نيز اسماعيليان بعد را در فرهنگ اسلامي توصيف مي‌كند. بعضي از فصل هاي اين كتاب درباره افراد اسماعيلي مانند حسن صباح است و فصول ديگر اسماعيليان را در متن و نسج جوامع مسلمان سده‌هاي ميانه نشان مي‌دهد، علاوه بر آنكه روابط ميان اسماعيليان و صليبيان را از نو بررسي مي‌كند و اسطوره‌ها و افسانه‌هايي را كه از اين ارتباط درباره اسماعيليه پديد آمده است، از ديده تحقيق مجدد مي‌گذراند، مقالاتي كه در اين دفتر گرد آمده است، نتايج تحقيقات جديد در مطالعات اسماعيلي را عرضه مي‌كند و كمك زيادي به فهم و شناخت ما از يك جامعه اسلامي در سده‌هاي ميانه مي‌كند و براي مورخان و محققان جهان اسلام ارمغاني ارزشمند خواهد بود.
زمان و كيهان در عصر صفويه
زمان‌نگري و كيهان‌باوري را بايد بيشتر محصول دغدغه اوليه مولف درباره كيفيت تاثير‌گذاري جهان‌بيني مورخان در شيوه تاريخ‌نگاري عصر صفويه ارزيابي كرد؛ دغدغه‌اي كه در ادامه مباحث فلسفي و تاريخي از قبيل تلقي‌هاي رايج از زمان و كيهان گره خورده است. مولف ضمن آنكه تلاش كرده است به زباني ساده، مفاهيم پيچيده مربوط به زمان و كيهان را شرح دهد، از اين نكته غافل نبوده است كه پيامدهاي علمي آن باورها را در دو عرصه تاريخ نگاري و پراتيك سياسي دنبال كند. رواج انواع فالنامه‌ها در عصر شاه تهماسب متشرع نشان از آن دارد كه كيهان باوري ناسازگار با گزاره‌هاي فقهي تا چه ميزان و برخلاف ظاهر، سايه خويش را بر سر جامعه ايراني پهن كرده بوده است. «زمان نگري و كيهان‌باوري در عصر صفويه» با نگرشي نو به زمان تاريخ‌انگارانه پايان مي‌گيرد. اين كتاب به نويسندگي بهزاد كريمي توسط انتشارات «ققنوس» منتشر شده است.