پيش شرط‌هاي بهبود
شهرام معيني
يك اقتصاد پويا و كارآمد با حضور سرمايه‌گذاران خارجي مي‌تواند به فعاليت‌هاي بخش خصوصي داخلي نيز ياري رساند. با اين همه مشكل فضاي كسب و كار در ايران در كنار فشارهاي بين‌المللي سبب شده تا سرمايه‌گذاري خارجي به مراتب كمتر از پتانسيل‌هاي اقتصاد باشد. بهبود فضاي كسب و كار مي‌تواند به اندازه‌اي اين مهم را عملي كند؛ هر چند نبايد فراموش كرد، مشكل جذب سرمايه‌گذاري در ايران، تنها اقتصادي نيست و مسائل بين‌المللي نيز در آن نقش پررنگي دارند. دستيابي به رشد اقتصادي يكي از اهداف مهم اقتصاد كلان در تمام كشورها و از جمله ايران است. در همين راستا سياست بهبود فضاي كسب و كار، بيش از 10 سال است كه جزو اهداف اقتصادي دولت مطرح شده و همواره يكي از راهبردهاي موثر در اين زمينه بوده است. اما اهميت فضاي كسب و كاررا نمي‌توان در اين زمينه به طور مستقيم به رشد اقتصادي مرتبط كرد؛ چرا كه كاربرد اين سياست در مواردي است كه دو يا چند اقتصاد رقيب، براي جلب سرمايه‌هاي خارجي به كشورخود، رقابت شديد داشته باشند. در اين شرايط اقتصادهاي رقيب سعي مي‌كنند با بهبود فضاي كسب و كار سرمايه‌هاي خارجي را جذب كنند. مساله اصلي در رابطه با اقتصاد كشور اين است كه ايران حتي شرايط لازم براي جذب اين سرمايه‌ها را ندارد. با توجه به اينكه بهبود فضاي كسب و كار زماني كارآمد خواهد بود كه كشور در فضاي رقابتي قرار داشته باشد، صرفا بهبود در اين شاخص‌ها نمي‌تواند تاثير اقتصادي بالايي داشته باشد. درواقع ناتواني بخش دولتي و بخش خصوصي از لحاظ سرمايه‌اي و همچنين از لحاظ تكنولوژي، مجال استفاده از مزاياي بهبود كسب و كار را نمي‌دهد. البته در اين رابطه بايد توجه داشت كه در اقتصادهاي اروپايي كه به‌شدت درگير جذب سرمايه‌اند، بهبود اين فضا در راستاي بهبود شرايط اقتصادي موثر خواهد بود. تجربه چين در اين زمينه نشان مي‌دهد كه عمده اين مسائل دررابطه با سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي است؛ به اين معني كه اگر شرايطي ايجاد شود تا سرمايه‌گذاران خارجي بتوانند دراقتصاد داخلي سرمايه‌گذاري كنند، طبيعتا براي فعاليت‌هاي اقتصادي خود به شركاي داخلي نياز دارند و به طور قطع، بخش خصوصي مي‌تواند وارد عمل شود و چه بسا اين فعاليت‌ها از طريق افزايش سرمايه‌گذاري، تجارت و همچنين آشنايي با بازارهاي بين‌المللي تاثيرگذار باشد. به نظر مي‌رسد در دولت فعلي با وجود اينكه تا حدودي شاهد كاهش در تنش‌هاي بين‌المللي بوده‌ايم ولي اين كافي نيست و بايد در جهت رقابتي شدن بازارها اقدام شود.
عضو هيات علمي دانشكده اقتصاد
دانشگاه اصفهان