تنش در روابط لندن- مسكو بالا گرفت
ترزاي انتقامجو
اخراج 23 ديپلمات روس قطع تمام تماس‌هاي ديپلماتيك سطح بالا پس گرفتن دعوت از وزير خارجه روسيه براي سفر به لندن لغو سفر مقام‌هاي دولتي و خانواده سلطنتي به روسيه براي جام جهاني فوتبال
شهاب شهسواري
مسكو و لندن وارد تلخ‌ترين دوران روابط‌شان از زمان جنگ سرد تاكنون مي‌شوند. نخست‌وزير بريتانيا روز چهارشنبه رسما روسيه را به «استفاده از خشونت غيرقانوني عليه پادشاهي متحده» متهم كرد. مسموميت يك جاسوس پيشين روسيه در سالزبري بريتانيا، به بهانه‌اي براي جنگ لفظي تند لندن عليه مسكو تبديل شده است، بعد از پايان ضرب‌الاجل يك‌طرفه نخست‌وزير بريتانيا به مسكو، لندن اقدامات تندي را عليه روسيه، از جمله قطع تمامي تماس‌هاي ديپلماتيك در سطح بالا و اخراج تعدادي از ديپلمات‌هاي روس و درخواست برگزاري جلسه شوراي امنيت در مورد اين اقدام در پيش گرفته است. عصر چهارشنبه نخست‌وزير بريتانيا اعلام كرد كه 23 ديپلمات روس را از خاك بريتانيا اخراج مي‌كند، دعوت از وزير خارجه روسيه، تمامي تماس‌هاي ديپلماتيك سطح بالا با روسيه را قطع مي‌كند، سرگئي لاورف براي ديدار از بريتانيا را بازپس مي‌گيرد و سفر وزرا و مقام‌هاي دولتي بريتانيا به جام جهاني روسيه را لغو كرد. ترزا مي گفت هيچ مقام دولتي يا اعضاي خانواده سلطنتي بريتانيا براي تماشاي مسابقات جام جهاني فوتبال در روسيه به اين كشور سفر نخواهند كرد. همه اين اقدامات در شرايطي صورت مي‌گيرد كه دولت روسيه هرگونه دخالت در سوء‌قصد احتمالي به سرگئي اسكريپال و دخترش در شهر سالزبري را رد كرده است. سرگئي لاورف، وزير خارجه روسيه روز سه‌شنبه تاكيد كرده بود كه بريتانيا هيچ مدركي در مورد اتهام‌هاي وارد شده به روسيه نداده است و روسيه هيچ راهي براي بررسي و پاسخگويي به اتهام‌هاي وارد شده در مورد دخالت در سوء‌قصد به جان جاسوس پيشين روس و دخترش در اختيار ندارد. دولت بريتانيا به 23 ديپلمات روس، يك هفته فرصت داده است تا خاك بريتانيا را ترك كنند. اين بزرگ‌ترين اخراج دست‌جمعي ديپلمات‌هاي روس‌تبار از بريتانيا طي 3 دهه گذشته و بزرگ‌ترين درگيري ديپلماتيك ميان مسكو و لندن از زمان جنگ سرد تاكنون محسوب مي‌شود. سفارت روسيه در لندن، بلافاصله پس از انتشار اين خبر با انتشار بيانيه‌اي تاكيد كرد كه اخراج ديپلمات‌هاي روس از بريتانيا يك اقدام «غيرقابل قبول، توجيه‌ناپذير و كوته‌بينانه» است. بريتانيا در اولين اقدام انتقامي دقايقي بعد از پايان مهلت 36 ساعته ترزا مي به مسكو براي ارايه توضيحاتي در مورد اتهام دخالت روسيه در قتل يك جاسوس دوجانبه پيشين، وزارت خارجه بريتانيا اعلام كرد خواستار تشكيل جلسه اضطراري شوراي امنيت سازمان ملل متحد شده است. ترزا مي، دوشنبه شب در مجلس عوام بريتانيا گفته‌بود كه اگر روسيه ظرف 36 ساعت در مورد استفاده از عامل اعصاب كه به گفته مقام‌هاي انگليسي منشا آن مواد استفاده شده در سلاح‌هاي شيميايي دوران اتحاد جماهير شوروي سابق است، توضيح ندهد، اين اقدام را به عنوان «خشونت غيرقانوني روسيه عليه پادشاهي متحده» تلقي خواهد كرد. ترزا مي، روز چهارشنبه در مجلس عوام اعلام كرد كه به عنوان بخشي از اقدام‌هاي انتقام‌جويانه عليه روسيه، 23 ديپلمات روس را از خاك بريتانيا اخراج خواهد كرد. ترزا مي تاكيد كرد ديپلمات‌هاي اخراجي، عوامل اطلاعاتي مخفي هستند كه فعاليت‌هاي آنها رسما به دولت بريتانيا اعلام نشده‌بود. به نوشته گوردون كوررا، خبرنگار بي‌بي‌سي، اخراج 23 ديپلمات روس به معناي اخراج نزديك به 40 درصد از كل كاركنان سفارت روسيه در لندن است. به نوشته اين خبرنگار هرچند سال 1971 در اوج دوران جنگ سرد و حكومت اتحاد جماهير شوروي سابق، اخراج با حجم بزرگ‌تري رخ داده‌بود، اما اخراج اخير به لحاظ نسبت تعداد ديپلمات‌هاي اخراجي به كل ديپلمات‌هاي روس در لندن بزرگ‌تر به نظر مي‌رسد. سال 1971 دولت بريتانيا 90 ديپلمات روس به اضافه 15 مقام ديگر شوروي را از خاك بريتانيا اخراج كرده‌بود، اما در آن دوران، اتحاد جماهير شوروي سابق صدها ديپلمات در اماكن ديپلماتيك خود در بريتانيا داشت، در حال حاضر كل ديپلمات‌هاي روس حاضر در بريتانيا فقط 58 نفر هستند كه اخراج 23 نفر از آنها به معناي اخراج 40 درصد از ديپلمات‌هاي مسكو است. ترزا مي در سخنراني روز چهارشنبه خود، مستقيما ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه را خطاب قرار داد و اقدامات او را «تراژيك» توصيف كرد و گفت هرچند لندن خواهان روابط بهتر با روسيه بود، اما مسكو به اقدامات منفي خود در خاك بريتانيا ادامه داده است. اقدام‌هاي انتقامي دولت ترزا مي، با انتقاد از سوي رهبر حزب اپوزيسيون مواجه شد. جرمي كوربين، در جلسه چهارشنبه مجلس عوام در حالي كه نمايندگان حامي دولت او را هو مي‌كردند، از اقدام‌هاي يكجانبه ترزا مي انتقاد و تاكيد كرد كه براي محكوم كردن روسيه نبايد بدون مدارك كافي اقدام كرد. جرمي كوربين با اشاره به گفته‌هاي وزير خارجه روسيه گفت: «آيا لندن مدارك و اسناد مورد درخواست روسيه را در اختيار مسكو قرار داده است؟ چرا دولت بريتانيا بدون مشورت با سازمان منع استفاده از سلاح‌هاي شيميايي به صورت يكجانبه اقدام به نتيجه‌گيري مي‌كند؟» رهبر حزب كارگر از ترزا مي خواست مسير گفت‌وگو با دولت روسيه را قطع نكند و از او پرسيد: «دقيقا بر اساس چه مداركي منشا گاز شيميايي استفاده شده مشخص شد؟»
روسيه در واكنش به اتهام‌هاي مطرح‌شده از سوي لندن گفته است كه نسبت به «اتهام‌هاي بي‌پايه كه هيچ مدركي براي اثبات آن وجود ندارد» اقدامات مقابله‌جويانه انجام خواهد داد. يك سخنگوي ولاديمير پوتين در واكنش به اظهارات نخست‌وزير بريتانيا «ادبيات ضرب‌الاجلي» از سوي لندن را كاملا مذبوحانه عنوان كرده‌بود. ترزا مي در كنار اقدام‌هاي فوري، اعلام كرد كه قصد دارد قوانين جديدي عليه روسيه تصويب كند كه شامل قوانين ضد جاسوسي جديد، اختيارات تازه دولت براي مقابله با دولت‌هاي متخاصم، قوانين مشهور به قانون مگنيتسكي كه پيش از اين توسط كشورهايي مانند كانادا و امريكا هم تصويب شده است و اجازه مي‌دهد كه دولت به بهانه‌هاي حقوق بشري تحريم‌هاي فرامرزي عليه مقام‌هاي دولت روسيه وضع كند. در شرايطي كه نخست‌وزير بريتانيا موضع بسيار تندي را عليه مسكو اتخاذ كرده است، مقام‌هاي اتحاديه اروپا و ناتو نيز از لندن در اين مسير حمايت كرده‌اند. دونالد توسك، رييس شوراي اروپا گفته است كه «حمله با عامل اعصاب از سوي روسيه در خاك بريتانيا در جلسه هفته آينده شوراي اروپا به بحث گذاشته‌خواهد شد» و ناتو نيز با انتشار بيانيه‌اي تاكيد كرده است: «كشورهاي هم‌پيمان مراتب نگراني خود را از به كار‌گيري گاز اعصاب براي نخستين‌بار از زمان تشكيل سازمان ناتو در كشورهاي عضو اعلام مي‌كنند و بر همبستگي با بريتانيا تاكيد دارند.»