شمال؛ دست راستي‌ها
جنوب؛ جنبش پنج ستاره
محمود فاضلي
طبق اعلام وزارت كشور ايتاليا به دنبال برگزاري انتخابات اخير پارلماني اين كشور جناح راست ميانه با كسب بيش از 37 درصد آرا، داراي 267 كرسي در مجلس نمايندگان و 136 كرسي در مجلس سنا خواهد بود، در حالي كه جناح چپ ميانه با كسب 22.85 درصد آرا داراي 118 كرسي در مجلس نمايندگان و 59 كرسي در سنا خواهد شد. جنبش 5 ستاره نيز با به دست آوردن 32.68 درصد آرا 228 كرسي در مجلس نمايندگان و 113 كرسي در سنا خواهد شد و حزب آزاد و برابر نيز با 3.39 درصد آرا 14 كرسي در مجلس نمايندگان و 5 كرسي در سنا به دست آورد. ساير احزاب تنها 3 كرسي در مجلس نمايندگان و 2 كرسي در سنا به دست آوردند. هيچكدام از احزاب و ائتلاف‌هاي سياسي اين كشور موفق به كسب 40 درصد آرا كه حد نصاب براي رسيدن به اكثريت پارلماني است، نشده و اين كشور را با شراط جديد روبهرو كرده و ممكن است مذاكرات براي تشكيل يك دولت چندين هفته يا حتي چند ماه به طول انجامد.
مديريت شرايط كنوني ايتاليا در دست «سرجو ماتارلا» رييس‌جمهوري اين كشور است كه قطعا قصد ندارد وارد بازي نمايشي رهبران براي تشكيل دولت شود. او بايد پس از اينكه روساي مجلس سنا و نمايندگان انتخاب شدند، رايزني‌ها با احزاب جهت پيدا كردن راه‌حلي براي تشكيل دولت جديد را آغاز كند. رييس‌جمهور ايتاليا از احزاب ايتاليايي خواسته است «منافع عمومي كشور و شهروندان آن» را محور برنامه‌هاي خود قرار داده و در مقطع حساس كنوني «حس مسووليت‌پذيري» از خود نشان دهند. سخناني كه اگرچه با حمايت ساير روساي احزاب روبهرو شد اما بيش از اينكه بر مداخله رياست‌جمهوري در تعاملات ميان احزاب دلالت كنند، نشان‌دهنده تناقضاتي است كه در ميان نيروهاي پيروز و بازنده وجود دارد و عدم هرگونه ائتلافي مي‌تواند كشور را به سوي برگزاري مجدد انتخابات سوق دهد.
پائولو جنتيلوني نخست‌وزير ايتاليا با اطمينان خاطر از اينكه رييس‌جمهوري اين كشور راه‌حل مقتضي براي برون رفت از وضعيت جاري براي تشكيل دولت را خواهد يافت، با تعدادي از رهبران سياسي و روساي دولت‌هاي مطرح اروپايي از جمله «مركل» و «ماكرون» تماس تلفني گرفته و به آنها اطمينان داد كه نتيجه انتخابات، ثبات ايتاليا را زير سوال نخواهد برد.
رهبران احزاب كشور نيز هر يك جداگانه اعلام موضع مي‌كنند. برلوسكوني رهبر حزب «فورتسا» ايتاليا اعلام داشته است با رعايت پيمان ائتلاف همچنان رهبر حزب فورتسا ايتاليا، كارگردان جناح راست ميانه و ضامن انسجام متحدان خواهم بود. او حتي از حزب دموكراتيك خواسته است كه براي تشكيل دولت به بلوك راست ميانه كمك كند. «متئو سالويني» رهبر حزب پيوند و نامزد ائتلاف راست ميانه براي مقام نخست وزيري معتقد است«ما يك پارلمان، يك نامزد نخست وزيري كه اينجانب هستم و يك برنامه براي خروج ايتاليا از معضلات كنوني آن، داريم.»
«متئو رنتزي» دبيركل مستعفي حزب دموكراتيك تاكيد دارد اگر در ميان حزب دموكراتيك كساني هستند كه مايل به توافق با جنبش پنج ستاره يا راستگرايان هستند، بايد اين مطلب را در نشست هيات‌مديره صراحتا عنوان كنند. بالاترين بهاي اين شكاف سياسي را جناح چپ ميانه پرداخت كرده و بعد از شكست در همه‌پرسي اصلاحات قانون اساسي در سال 2016، متحمل شكست سنگين‌تري در انتخابات اخير شد.
«دي مايو» رهبر سياسي جنبش پنج‌ستاره كه با شعار مقابله با سيستم سابق مديريت و دادن وعده درآمد پايه شهروندي به عنوان راه‌حلي براي مواجهه با معضل بيكاري، به ويژه آراء استان‌هاي جنوبي كشور را به خود اختصاص داده، تاكيد دارد: «ما هيچ عجله‌اي نداريم و منتظريم دموكرات‌ها مشكلات داخلي خود را حل كرده و به سوي ما بيايند. جنبش ما به طور اجتناب‌ناپذيري به سوي تشكيل دولت جديد پيش مي‌رود، نه فقط به اين دليل كه اولين حزب كشور است، بلكه به اين دليل كه بر خلاف ديگران كه تشكلي سرزميني بوده و قصد تشكيل دولت دارند، ما به نمايندگي از اقصي نقاط آن دولت تشكيل خواهيم داد». انگيزه رأي‌دهندگان جنوبي به جنبش پنج‌ستاره، واكنشي در برابر افراد قدرتمندي است كه ده‌ها سال حاكم هستند. اين جنبش همزمان با اتخاذ تصميم خروج از خط‌مشي منحصرا اعتراضي، به موفقيت چشمگيري در انتخابات دست يافت. ايتاليا از نظر گرايشات حزبي و سياسي به دو بخش متفاوت تقسيم شده است. شمال ايتاليا دست راستي و جنوب به جنبش پنج‌ستاره گرايش دارد. دو ايتالياي متفاوت، كه گويي فقط يك خط آنها را از يكديگر جدا كرده است. انتخابات اخير اين تفاوت‌ها را بيش از پيش پررنگ كرده است. در پاي صندوق‌هاي رأي، شكاف ميان جناحين راست و چپ تقريبا وجود خارجي ندارند. از يك سو جناح چپ ميانه شكست سنگيني متحمل شده و از سوي ديگر «برلوسكوني» رهبر بلامنازع محافظه‌كاران و كسي كه با ورود به صحنه سياسي ايتاليا و برقراري رابطه مستقيم با رأي‌دهندگان همواره بر اين صحنه سيطره افكنده بود، در رقابت داخلي با «ماتئو سالويني» كه به نوبه خود رنگ و روي حزب پيوند را تغيير داد، شكست خورد. ترديدي نيست كه هيچ چيز مثل سابق نخواهد بود، بازيگران اصلي تغيير كرده، جغرافياي انتخاباتي كشور عوض شده و انگيزه‌ها براي كسب محبوبيت كاملا متحول شده‌اند. شكست حزب دموكراتيك، ايتاليا را با يك نظام تقريبا دوقطبي مواجه كرده است. جناح راست ميانه در مناطق شمالي كشور بسيار قوي ظاهر شده و به لطف حزب پيوند كه خط‌مشي تحول در نظام مالياتي، مقابله با پديده مهاجرت‌هاي غيرقانوني و توجه ويژه به امنيت شهروندان را محور برنامه‌هاي خود قرار داده و در مناطق مركزي و جنوبي از محبوبيت بالايي برخوردار است.