پاييز سال گذشته بود كه با چند تا از دوستان راهي استخر بودم. بليت نگرفته بودم كه صداي فش‌فشي را شنيدم. صدايي منظم كه انگار تعدادي مرد بيكار مشغول تقليد صداي افكت شليك گلوله در فيلم‌هاي وسترن اسپاگتي هستند. به سمت دري رفتم كه رويش نوشته بودند: با كفش وارد نشويد. از لاي در نگاه كردم از ميان بوي هميشگي محيط‌هاي ورزشي آقايان، تعداد قابل‌توجهي آقا خيلي جدي كارهايي مي‌كردند كه به نظر خيلي ساده مي‌آمد. وقتي بيشتر به آنها دقت كردم ديدم اين كارهاي ساده را به سختي انجام مي‌دهند و نايي براي‌شان نمانده، به طوري كه وقتي مربي گفت خوبه همه اصواتي از خود منتشر كردند كه فقط در سالن‌هاي وزنه‌برداري مي‌توان شنيد. كاري كه آنها مي‌كردند پيلاتس بود. اين روزها همه‌چيز به گوگل ختم مي‌شود و كافي‌است به فارسي يا هر زبان ديگري اين كلمه را گوگل كنيد. نتيجه شكست آلمان در جنگ جهاني اول فقط حزب نازي نبود. ژوزف هوبِرتوس پيلاتِس يك ورزشكار حرفه‌اي كه در جنگ اسير شده بود، تصميم گرفت براي كاهش درد و بالا بردن استقامت بدن كاري بكند. به عنوان يك طرفدار دو‌آتيشه تيم ملي فوتبال آرژانتين علاقه‌اي به ماشين ورزشي آلمان‌ها ندارم، اما پيلاتس مثل اغلب نوابغ آلماني اين دوران راهي امريكا شد تا ايده‌هاي ورزشي‌اش را آنجا پرورش بدهد و آن را به يكي از پرطرفدارترين روش‌هاي آمادگي جسماني در جهان تبديل كند. اين روزها پيلاتس در كنار بنز و بوش و باير و آديداس از معروف‌ترين برند‌هاي آلماني در جهان است. يازده سال پيش بهاره عطري براي اولين‌بار پيلاتس را به ايراني‌ها معرفي كرد و باعث شد به طور ناخودآگاه اغلب آقايان فكر كنند كه پيلاتس ورزشي مخصوص خانم‌هاست. با اينكه موسسه پيلاتس ايرانيان توسط عطري و مرتضي شفيعي اداره مي‌شود، اما هنوز تصور زنانه بودن پيلاتس وجود دارد. در تهران تعداد مربيان پيلاتس زياد نيست كه به طور حتم با افزايش مرداني كه پيلاتس كار مي‌كنند، حتما بيشتر خواهد شد.براي من كه ورزش كردن نه يك انتخاب بلكه يك اجبار بود، حالا پيلاتس يك عادت غيرقابل ترك شده. انجام حركات به ظاهر ساده‌اش و انجام دم و بازدم قوي و توليد همان فيش‌فيش‌هاي رايج برايم مثل نان شب واجب شده. براي ما مردان ميانسال پيلاتس آب‌حيات است. دوست داشتم كه با مربي كه دليل اصلي اعتيادم به پيلاتس است، حرف بزنم و آن را منتشر كنم. آقاي سيد حسن موسوي، مربي من و خيلي از مرداني است كه پيلاتس را براي تاب آوردن فشارهاي جسمي و روحي زندگي امروز انتخاب كرده‌اند. ما مردان خوش شانسي هستيم كه مربي باسواد و علاقه‌مند ما را تمرين مي‌دهد و با ارتباط روحي عميقي كه با شاگردان عرق‌ريز و نفس‌زن خود برقرار مي‌كند باعث مي‌شود كه روزهاي زوج هر جا كه باشيم خودمان را براي يك ساعت دم و بازدم قوي به باشگاه برسانيم.
از سوالي شروع ميكنم كه همه از من مي‌پرسند، پيلاتس مگر ورزش بانوان نيست؟
دليل اين تصور، استقبال خوب خانم‌ها از اين ورزش است كه باعث ايجاديك تصوير زنانه از آن شده اما از حقيقت به دور است. اين روش تمريني توسط يك مرد طراحي و توسعه پيدا كرده، در ضمن در اغلب آقايان يك ذهنيت شكل گرفته كه «اين سبك تمرينات براي مردان مناسب نيست، من يك مرد قوي هستم و بايد چيزي سنگين را بلند كنم، ضربه محكمي به حريف وارد كنم يا تيم مقابل را شكست بدهم» وقتي با فردي كه اين ذهنيت را دارد گفت وگو ميكنم، به او مي‌گويم ژوزف پيلاتس يك مرد بوكسور و ژيمناست بود، نه يك رقصنده، براي او از تاثيرات مثبت و سازنده پيلاتس بر ساختار بدن مي‌گويم از اينكه به كمك اين تمرين‌ها مي‌تواند بهتر وزنه يا ضربه بزند، بيشتر بدود.
يك بار در يك مهماني دوست ورزشكاري بود و براي من توضيح داد كه پيلاتس ورزش نيست و يك روش درماني يا پيشگيري است. آيا اين طور است؟
فعاليت بدني مستمر از اصول حفظ سلامتي است، جسم دايم در حال تحليل است و نياز به بازپروري دارد و چنانچه اين پازپروري صورت نگيرد دچار بيماري خواهيم شد. نه تنها پيلاتس بلكه مي‌توان اغلب فعاليت‌هاي بدني سلامت‌محور را يك روش پيشگيري از بيماري يا روشي براي حفظ سلامتي دانست چرا كه صرفا يك فعاليت جسمي ساده نيستند، بلكه توانايي‌هاي پيچيده مغز را در كارهاي گوناگون از جمله هماهنگي، چالاكي و تصميم‌گيري بهتر بهبود مي‌بخشند و كليدي براي آزادسازي و رهايي بدن از انواع فشارهاي ذهني، روحي و جسمي هستند. اما ممكن است روش منطقي تمرين‌هاي پيلاتس، بهبود آسيب‌هاي مختلف جسمي و رواني و اينكه اين روش تمريني در كمترين زمان، بيشترين نتيجه را در بر دارد و هرگز وضعيت بدن را بدتر نمي‌‌كند (در صورت اجراي صحيح) باعث اين نتيجه‌گيري توسط ايشان شده باشد.
برخي معتقدند پيلاتس يك مكمل براي ورزشكاران حرفه‌اي است كه مي‌خواهند قدرت بدني بيشتري داشته باشند؟
پيلاتس به تنهايي يك روش تمريني كامل است و براي همه ورزش‌ها يك مكمل بسيار مفيد است، به نظر من مانند دستور زبان براي يك زبان است، مجموعه‌اي از قوانين و ساختارها كه باعث شناخت و درك كاملي نسبت به جسم شده تا مفهوم بيشتري از حركات و رفتارهاي بدني پيدا كنيم. در نتيجه امكان اشتباه در هر حركت مانند وزنه زدن، دويدن يا ضربه زدن را به حداقل برسانيم. براي مثال اكثر افرادي كه با هر نوع سابقه ورزشي در كلاس‌هاي تي‌آر‌ايكس من حاضر مي‌شوند، در شروع به سختي تمرينات را انجام داده و جلسات زيادي را با هم صرف مي‌‌كنيم تا متوجه رابطه جاذبه، وزن و وضعيت بدن‌شان شده و بتوانند حركات را صحيح انجام دهند، اما افرادي كه قبلا پيلاتس را تجربه كرده‌اند، بسيار سهل و راحت با فشار وارده به بدن‌شان كنار مي‌آيند و از آنجا كه تاكيد اين روش به تقويت مركز قدرت بدن است حركت‌ها را يكپارچه و هماهنگ انجام مي‌دهند، همچنين من با بسياري از ورزشكاران حرفه‌اي در رشته‌هايي مانند گلف، تنيس، پرورش اندام، حتي بازيگري تئاتر و نوازندگي تمرين كرده‌ام كه بعد از آن به گفته خودشان تغييرات خارق‌العاده‌اي را تجربه كرده بودند و آرزو مي‌كردند اي كاش زودتر با پيلاتس آشنا مي‌شدند.
بگذاريد يك سوال خصوصي بپرسم. به عنوان يك مرد ايراني چطور به پيلاتس علاقه‌مند شديد؟
فعاليت‌هاي بدني كه چند سال متوالي در كودكي انجام مي‌دادم ژيمناستيك و شنا بود، همين‌جا از پدر و مادرم متشكرم كه باعث شدند از كودكي علاقه‌مند به ورزش باشم، از همان دوران اشتياق عجيبي به اجراي كامل و دقيق حركات داشتم يك نوع نظم كه در باقي جزييات زندگي هم تا الان تسري پيدا كرده، در اولين جلسه آشنايي با پيلاتس تاكيد بر اجراي دقيق و صحيح حركات برايم جالب و هيجان‌انگيز شد و در همان جلسه مشتاق اين رشته شدم. اين نكته را هم اضافه كنم كه رفتار و منش و تسلط استادم آقاي مرتضي شفيعي تاثير بيشتري در ايجاد علاقه‌مندي من به اين رشته داشت. عشق به تمرين را ايشان در من ايجاد كرد، تمريناتي كه باعث مي‌شد بعد از اتمام كلاس احساس رهايي و سبكي خاصي داشته باشم كه قبلا در رشته‌هاي ديگر ورزشي تجربه نكرده بودم همچنين بعد ازمدتي دردهايي كه در نواحي مختلف بدنم به واسطه تمريناتي كه در رشته رزمي داشتم رفع و باعث شد تا اين روش تمريني را ادامه داده و انگيزه را در من ايجاد كند تا به آموزش اين رشته بپردازم.
الان همه دنبال فيتنس هستند. آيا تمرينات پيلاتس مي‌تواند در كاهش وزن يا افزايش وزن تاثيرگذار باشد؟
اگر به دنبال كاهش يا افزايش وزن هستيم، انجام هيچ ورزشي به تنهايي كارساز نخواهد بود. اگر سبك زندگي را اصلاح نكنيم هرگز به تناسب و سلامت نخواهيم رسيد. بدن يك سامانه هوشمند است يك كل نظام‌دار براي رسيدن به تناسب و تعادل؛ تغذيه و خواب مناسب از اهميت بيشتري نسبت به فعاليت بدني برخوردارند. ضمن اينكه ژنتيك يا صفات و ساختمان بدني كه با آن متولد مي‌شويم در تركيب بدن ما بسيار تاثيرگذار است و تعيين‌كننده ساختار توده بدني ما است. در پاسخ به سوال شما بايد بگويم بله پيلاتس به شما كمك مي‌كند تا به تناسب رسيده و موزون شويد، اين تمرين‌ها به شكل محسوسي موجب كاهش درصد چربي بدن و در عين حال افزايش توده عضلاني شما مي‌شود در نتيجه شكل بدن‌تان را تغيير مي‌دهد و آن را يكپارچه مي‌كند، حتي اگر عدد روي ترازو تغيير نكند، لباس‌هاي شما بهتر به بدن‌تان مي‌نشيند، چه اضافه وزن داشته باشيد چه كمبود وزن با اين تمرينات به وزن طبيعي خواهيد رسيد، اما دقيقا چقدر و چگونه بستگي به تيپ‌بدني، نوع تمرين، تغذيه، خواب و تسلط مربي شما دارد.
پيلاتس در رفع چه بيماري، ناهنجاري و ناراحتي‌هايي موثر ا ست؟
پيلاتس يك روند بازگشت به زندگي طبيعي است و اصولا با هر آنچه غيرطبيعي است منافات دارد. سيستم ورزشي امن و معقولي است كه به شما كمك مي‌كند نسبت به خود شناخت بيشتر و بهتري پيدا كنيد. متاسفانه شيوه زندگي و عادت‌هاي نادرست باعث بروز ناهنجاري‌هاي مختلف به ويژه در نوجوانان و جوانان شده و روز به روز به تعداد افرادي كه از ساختار طبيعي بدن فاصله مي‌گيرند و دچار عارضه‌هاي مختلف جسمي و رواني اعم از استرس، سرددرد، درد‌هاي گردني، كمري و... مي‌شوند، افزوده مي‌شود. پيلاتس مي‌تواند در برطرف كردن اين عوارض كمك كننده باشد. اگر آسيب ديده‌ايد، متوجه خواهيد شد اين تمرين‌ها بدن شما را كاملا محسوس و به سرعت ترميم مي‌كند و قدرت عضلاني و انعطاف بدني‌‌تان را افزايش مي‌دهد. پيلاتس با تحريك حواس درگير در تعادل، شرايطي براي به چالش كشيدن دستگاه تعادل فراهم مي‌كند و از اين طريق در بهبود تعادل بسيار موثر است. در پژوهش‌هاي بسياري ثابت شده شيوه صحيح تنفس مي‌تواند قواي ايمني بدن را تقويت كند، اضطراب و افسردگي را كاهش دهد و آهنگ پيري را كند سازد، همچنين تاثير ورزش‌هاي تنفسي بر عمل هضم و تقويت دستگاه گوارش نيز غيرقابل انكار است. تنفس يك فرآيند ناخودآگاه و خودكار است؛ كاري كه ما هر لحظه، بدون اينكه بر آن تمركز داشته باشيم، انجام مي‌دهيم. از مهم‌ترين ويژگي‌ها و اصول پيلاتس روش تنفسي آن است، با مداومت بر انجام اين تمرينات كه منجر به تقويت عضلات بين‌دنده‌اي مي‌شود مي‌توان حجم ريه را افزايش داد، فرآيند خودآگاه تنفس را تجربه و ريتم تنفس را تنظيم كرد، در نتيجه طعم رهايي و در لحظه بودن را چشيد. در طول اين چند سال به تجربه براي من ثابت شده افرادي كه دچار ناهنجاري‌هاي اكتسابي آناتوميكي از قبيل گودي كمر، افتادگي شانه، كوتاهي عضلات مختلف بدن يا سندرم متابوليك يا خستگي و فرسودگي بوده‌اند با اين تمرينات به شكل محسوسي بهبود مي‌يابند.
آيا تمرينات پيلاتس باعث افزايش قد هم خواهد شد؟
قطعا بهترين و طبيعي‌ترين راه براي به حداكثر رساندن قامت، اصلاح ساختار بدن است. براي مثال بدن ما در طول زندگي و با افزايش سن دچار قوس‌هاي غيرطبيعي مي‌شود، افزايش اين قوس‌هاي غيرطبيعي دلايل متعددي دارد مانند: كمبود آگاهي در مورد دستگاه حركتي، گسترش فناوري و در نتيجه كمبود فعاليت‌هاي بدني يا نشستن‌هاي طولاني مدت يا استفاده بي‌وقفه از گوشي‌هاي هوشمند و همچنين نيرويي كه جاذبه بر بدن وارد مي‌كند. در حال حاضر اكثر افراد جامعه دچار گوژپشتي در ناحيه گردني، افزايش نابهنجار گودي كمر يا كوتاه شدگي عضلات مختلف بدن هستند پس در نتيجه خميده هستند و از حالت طبيعي كوتاه‌تر. پيلاتس يكي از بهترين انتخاب‌ها جهت رسيدن به وضعيت مطلوب است، به كمك اين روش و تاكيدي كه بر تقويت و كشش عضلات دارد، قدرت، استقامت و انعطاف بدن به وضوح افزايش پيدا مي‌كند در نتيجه انحناهاي غيرطبيعي ناشي از الگوهاي نادرست قامتي بهبود مي‌يابد و بدن در برابر گرانش مقاوم مي‌شود. به همين دليل قامت كشيده‌تر مي‌شود، لذا چنانچه به انحناي غيرطبيعي مبتلا باشيد قطعا افزايش قد را تجربه خواهيد كرد.
برخي براي توصيف پيلاتس از تركيب يوگاي قدرتي يا حركاتي شبيه به تاي‌چي استفاده مي‌كنند. اين عبارت درست است؟
كساني كه اين عقيده را دارند، اطلاع دقيقي از تاريخ و ساختار هيچ‌كدام از رشته‌هاي ذكر‌شده ندارند. قطعا پيلاتس برگرفته از يوگا، تاي‌چي يا چي‌كنگ نيست. در حالي كه ژوزف پيلاتس بسياري از رشته‌هاي ورزشي را مورد بررسي قرار داده و ممكن است در معرض اين رشته‌ها بوده باشد اما شواهد تاريخي وجود ندارد كه ايشان روش خود را از يك رشته خاص وام گرفته باشد. اين رشته‌ها در اصل مكاتب كهن شرقي هستند و داراي ابعاد خاص فلسفي كه تاكيد بر تسهيل گردش انرژي حيات در بدن دارند و علاوه بر تمرين‌هاي بدني، توصيه‌هاي ويژه‌اي به رژيم‌‌هاي غذايي خاص، دستورات اخلاقي و مراقبه‌ها جهت رسيدن به آرامش ذهني و تقويت روح دارند. پيلاتس با رشته‌هاي ذكر‌شده از نظر بينش، روش و ساختار تفاوت‌هاي بنيادي دارد. شايد يكي از دلايلي هم كه باعث اين نتيجه‌گيري شده اين باشد كه در كشور ما به ندرت شاخه دستگاهي پيلاتس شناخته شده در حالي كه ژوزف پيلاتس روش خود را با ساخت و ابداع دستگاه‌هاي خاصي براي معالجات توانبخشي شروع كرد. در حقيقت، رشته ورزشي پيلاتس را مي‌توان به طور تقريبي به دو شاخه زميني يا دستگاهي طبقه‌بندي كرد كه در اكثر مجموعه‌هاي ورزشي ايران بخش زميني آن تمرين مي‌شود.
از معدود مربيان مرد اين رشته در كشور هستيد. ميزان علاقه آقايان به پيلاتس را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
در كل آقايان كمتر به فكر سلامتي خود هستند. آمارها نشان مي‌دهد كه مردان بيشتر از زنان با عوامل خطرزا مانند: مصرف دخانيات، كم‌تحركي، تغذيه نامناسب و بيماري‌هاي متعدد ديگر روبه‌رو هستند. متاسفانه عموم مردم به خصوص آقايان از تاثيرات مثبت و سازنده اين رشته كم‌اطلاع هستند. با اين حال استقبال آقايان روز به روز بيشتر مي‌شود، اغلب افرادي كه به باشگاه مراجعه مي‌كنند، مي‌گويند: محيط باشگاه‌هاي بدنسازي را نمي‌پسندند و دوست دارند تمرين‌هاي گروهي و با‌نشاط را دنبال كنند، دچار مصدوميت ورزشي شده‌اند و دنبال تمرين‌هاي تقويتي و ترميمي هستند يا جواناني كه به دلايل مختلف دچار اندام ناموزون هستند و در جست‌وجوي ورزشي اصلاحي و سالم هستند، اخيرا هم بسياري از فيزيوتراپيست‌ها، كايروپراكترها و ارتوپدها به اين نتيجه رسيده‌اند كه تلفيق روش تمريني پيلاتس با تمرينات توانبخشي مي‌تواند روند بهبودي را سرعت ببخشد لذا به مراجعه‌كنندگان خود پيلاتس را توصيه مي‌كنند.
فعاليت بدني مستمر از اصول حفظ سلامتي است، جسم دايم در حال تحليل است و نياز به بازپروري دارد و چنانچه اين پازپروري صورت نگيرد دچار بيماري خواهيم شد. نه‌تنها پيلاتس بلكه مي‌توان اغلب فعاليت‌هاي بدني سلامت‌محور را يك روش پيشگيري از بيماري يا روشي براي حفظ سلامتي دانست چرا كه صرفا يك فعاليت جسمي ساده نيستند، بلكه توانايي‌هاي پيچيده مغز را در كارهاي گوناگون از جمله هماهنگي، چالاكي و تصميم‌گيري بهتر بهبود مي‌بخشند و كليدي براي آزادسازي و رهايي بدن از انواع فشارهاي ذهني، روحي و جسمي هستند.