آب، تشنگي و چاپ بنرهاي ادارات
نيوشا طبيبي
۱- سيد محمد بهشتي از مديران ايران دوستي است كه غالبا بر مناصب فرهنگي نشسته و معمولا مصدر خدمات فراواني شده. يادداشت‌هايش كه گاه در همين روزنامه چاپ مي‌شوند خواندني و سخنراني‌هايش البته شنيدني هستند. ديد او به آينده ايران روشن و مثبت است. آقاي بهشتي در سخنراني اخيرشان با عنوان يك خبر خوب و يك خبر بد - كه به مدد كانال تلگرامي ايشان شنيده‌ام- به درستي نشانه‌هاي مثبتي كه در رفتار مدني - شهروندي ما ايرانيان ديده‌اند را بيان و از آن به عنوان خبر خوب ياد مي‌كنند. اما خبر بدي را هم به سبك و سياق اميدوارانه خود متذكر مي‌شوند؛ خبر بد تذكر درباره آب است و بحراني كه اگر به آن اعتنا نكنيم مي‌تواند تبديل به فاجعه شود. ايشان به درستي معتقد هستند كه سر تمدن ايراني مصرع «آب كم جو تشنگي آور به دست» بوده و اگر به هوش باشيم از همين گرفتاري مي‌توانيم فرصتي دوباره براي بالندگي بسازيم. ايشان مي‌گويند، «هر وقت ما به استقبال اخبار بد رفته‌ايم و دچار آن اخبار بد نشده‌ايم، توانسته‌ايم آن را به يك فرصت تبديل كنيم.» اين كلامي به غايت درست است كه براي آن مي‌توان صدها شاهد تاريخي مثال زد. اما گويي مديران ما سخت «دچار» اخبار بد هستند و گاه سخت بي‌تدبير ملكي و البته موافق خواست توده سخن مي‌رانند. در همين موضوع آب، مدير بلند پايه محترمي در سفر استاني گفته‌اند: «در صورت لزوم ميلياردها دلار اعتبار خارجي براي انتقال آب از خارج كشور اختصاص مي‌دهيم.» اين سخن از جنس همان تصميمات غلطي است كه نتايج مصيبت باري داشته‌اند. صدور آسان مجوز حفر چاه‌هاي عميق و نيمه عميق توسط دولت‌هاي پيشين زمينه ساز فاجعه تهي شدن سفره‌هاي زيرزميني ايران و نشست دشت‌ها شد. بخش كشاورزي ايران ۹۶ درصد آب كشور را مي‌بلعد و سهم بزرگي از آن را به هدر مي‌دهد. سخن گفتن از اختصاص ميلياردها دلار اعتبار براي واردات آب، اين پيام را به مصرف‌كنندگان مي‌رساند كه «شما خيال‌تان راحت باشد و هر جور مي‌خواهيد مصرف كنيد، دولت (لابد به قيمت سوزاندن سرمايه‌هاي ملي) آب خريداري و وارد مي‌كند. » بهتر نيست كسري از ميلياردها دلار اعتبار خارجي صرف بهبود روش‌هاي آبياري كشاورزي و فرهنگسازي براي تغيير الگوي توليد و مصرف در كشاورزي شود؟
۲- گراني نرخ هتل‌ها و قيمت بليت هواپيما امسال هم بر گردشگري داخلي تاثيرگذار بود. برخي با يك محاسبه سرانگشتي ديدند كه اگر سفري مثلا به تركيه داشته باشند، هزينه آن از سفر به قشم و شيراز و اصفهان كمتر خواهد بود. اين افزايش هزينه گردشگري داخلي در زمان تعطيلات نوروزي براي من تداعي‌كننده عمل غيراخلاقي برخي رانندگان تاكسي به وقت بارش باران است كه فقط مسافر دربستي آن هم با كرايه نجومي سوار مي‌كنند. اين قبيل فرصت طلبي‌ها و كيسه دوزي‌ها، زشت و سبب بي‌اعتمادي ملي و خروج ارز از كشور و از رونق افتادن گردشگري ملي مي‌شود. به رقم‌هاي تكان‌دهنده خروج ارز مسافري از كشور در اسفندماه گذشته توجه كنيد. اين پول‌ها از فروش نفت و خدمات و كالاها نصيب ايران شده بود كه در نهايت نصيب كشورهاي ديگر شد و به اقتصاد آنها رونق داد. اي كاش حداقل آن كشورها قدردان حضور ايرانيان و پول‌هايي كه در كشورشان خرج مي‌كنند، بودند.
۳- سالانه چه ميزان پول صرف چاپ بنر مي‌شود و نتيجه‌اي كه از آن حاصل مي‌شود، چيست؟ از ده‌ها سال پيش رسم ناخوشايند بيهوده‌اي شكل گرفته بود كه ادارات و وزارتخانه‌ها از كوچك‌ترين تا بزرگ‌ترين آنها، به مناسبت‌هاي مختلف پارچه نويسي مي‌كردند. اين رسم درازاي شكل گرفتن دولت مدرن در ايران قدمت دارد و فقط عناوين روي پارچه‌ها و جنس و شيوه بيان در گذر زمان، اندك تفاوتي كرده است. امروز پارچه نويسي منسوخ شده و در عوض چاپ و نصب بنرها پا گرفته‌اند. ادارات كل روابط عمومي و امور بين‌الملل كه لابد از بيكاري سخت در رنج هستند، تقويمي دارند كه تمامي مناسبت‌ها در آن به دقت درج شده و اداره مربوطه با صرف بودجه در اغلب اين مناسبت‌ها اقدام به توليد بنر - غالبا با طراحي زشت و ديكته و انشاي غلط گاه خنده‌دار- مي‌كند. اين بنرهاي براق و مات بيشتر ساخت چين و به ندرت كره‌اي و تماما وارداتي هستند. در سالي كه قرار است كالاي ايراني بخريم و مراقب سرمايه‌هاي ملي باشيم، چه ميزان پول در دستگاه‌هاي دولتي صرف چاپ و نصب بنرها مي‌شود؟ كمتر اداره‌اي را در طول سال مي‌توانيد ببينيد كه هميشه يكي دو تا از اين بنرها به در و ديوار بيروني‌اش نياويخته باشند. اين بنرها نشانه چيست؟ تفكر و اعتقادات مذهبي و انقلابي مديران اداره چه پيامي را به مردم منتقل مي‌كند؟ اصلا كسي آنها را مي‌خواند؟ بهتر نيست پول و نيرو و سازماني كه به اين كار بيهوده گمارده شده‌اند، به توليد خبر و فرهنگسازي و تعامل با رسانه‌ها در حوزه ماموريت خود بپردازند كه به تعريف «روابط عمومي و امور بين‌الملل» نزديك‌تر است؟آيا درست است كه پولي كه از ماليات بر درآمد عده‌اي كارمند و كارگر و از جيب ملت يا از فروش كالاهاي ملي تامين مي‌شود را صرف تبليغات ناكارآمد كنيم؟ بنرها بعد از يكي دو روز كاربردشان منقضي و از دور خارج مي‌شوند و سال ديگر باز روز از نو روزي از نو. ساختمان‌هاي ادارات دولتي ما غالبا ظاهر و نمايي زشت و خشن دارند، آويختن بي‌ترتيب اين بنرهاي زشت، تاثيري بسيار بد در چهره شهرها گذاشته‌اند. قطعا براي تبليغات شيوه‌هاي موثرتر، اقتصادي‌تر و خلاقانه‌تري وجود دارد كه ادارات روابط عمومي با كمي جست‌وجو و مشورت با كارشناسان به روز فن روابط عمومي و ارتباطات مي‌توانند از اين راه‌ها بهره جويند.