آيا رسانه‌ها بي‌طرف بودند؟
عباس عبدي
در ماجراي انتخابات امريكا اتفاق بسيار مهمي رخ داد كه تحت تاثير اصل انتخابات قرار گرفت و درباره درستي يا نادرستي آن حداقل تاكنون بحث و گفت‌وگو نشده است. اين اتفاق خط‌مشي ضدترامپي بيشتر رسانه‌هاي امريكا و نيز اروپايي اعم از خبرگزاري‌ها، شبكه‌هاي تلويزيوني و شبكه‌هاي اجتماعي و مطبوعات است. اين خط‌مشي تا حدي قابل فهم و حتي قابل دفاع هم بود. به ويژه آنكه رفتار ترامپ فراتر از رقابت‌هاي معمول حزبي و سياسي بود و نوعي كينه و دشمني را عليه آزادي رسانه‌ها به نمايش مي‌گذاشت. هر چند ترامپ همچنان در كنفرانس‌هاي خبري خود حاضر مي‌شد و به گفت‌وگو و پاسخگويي مي‌پرداخت. از سوي ديگر رسانه‌ها نيز در هر صورت داراي خط‌مشي‌اي هستند و بي‌طرفي مطلق سياسي نوعي خيال و توهم است و بايد حق داد كه به صورت متعارف له يا عليه يكي از نامزدها موضع‌گيري داشته باشند و اين اجتناب‌ناپذير است. تا اينجاي ماجرا به نظرم اتفاق نامتعارف و غير قابل قبول رخ نداده بود ولي در چند روز پاياني اتفاقي مهمي افتاد به ويژه در توييتر كه بخشي از توييت‌هاي ترامپ را كه ادعا داشتند دروغ است با علامت هشدار، پنهان مي‌كرد يا اين علامت را به آن الصاق مي‌كرد. اين مساله از مدت‌ها پيش درباره ترامپ آغاز شده بود ولي در انتخابات خيلي تكرار شد. به نظر مي‌رسد كه اين رسانه‌ها به ويژه توييتر در اين ماجرا از موضع بي‌طرفي خارج شده‌اند. شايد به نظر برسد كه آنان جلوي دروغ را گرفته‌اند و اين كار خوبي است. قطعا جلوي انتشار دروغ را گرفتن پسنديده است ولي اين كار را نمي‌توان به صورت گزينشي انجام داد. اين شيوه مبناي يك انحراف خواهد بود. اگر توييتر مخالف دروغ است، چرا فقط بخش خاصي از دروغ‌ها به ويژه دروغ‌هاي انتخاباتي را مشمول اين حكم قرار داده است؟ كدام توييت ترامپ دروغ نبود كه اينها نباشد. ترامپ درباره كشورهاي خارجي فراوان و مثل آب خوردن دروغ گفته است، چرا آنها را جلوگيري نكرده‌اند؟ به علاوه توييتر چگونه مرجع تشخيص راست و دروغ شده است؟ اگر ترامپ بگويد راي تقلبي به صندوق ريخته شده است، چرا بايد مشمول اين حكم شود؟ حالا اگر در كشوري ديگر هم كسي چنين بگويد مشمول آن خواهد شد؟ البته شخصا مثل خيلي‌ها از اينكه ترامپ شكست خورده و سايه احتمالي فاجعه‌بار او از روي جهان برداشته شده است خشنود هستم، ولي داوري درباره اين رفتار رسانه‌اي بحث ديگري است. آيا فردا اگر بايدن هم دروغ بگويد آن را سانسور خواهند كرد؟ دروغ گفتن درباره كشورهاي ديگر را چطور؟ به علاوه دروغ‌هايي كه در كشورهاي ديگر منتشر مي‌شود چطور؟ براي نمونه بد نيست آخرين توييت‌هاي ترامپ را كه درباره انتخابات است مرور كنيم: «به ناظران اجازه ورود به مراكز شمارش راي داده نمي‌شود. من با 71 ميليون راي قانوني برنده انتخابات شدم. اتفاقات بدي رقم خورد كه ناظران قادر به مشاهده آنها نبودند. قبلا چنين اتفاقاتي هرگز رخ نداده بود. ميليون‌ها راي پستي به نام افرادي كه هرگز ثبت نام نكرده بودند، ثبت شد.» «71 ميليون راي قانوني به دست آوردم. بيشترين آرايي كه يك رييس‌جمهور براي نشستن بر كرسي رياست تاكنون به دست آورده است!» توييتر بلافاصله روي اين توييت‌هاي وي برچسب گمراه‌كننده زد. همچنين شبكه‌هاي بزرگ خبري امريكا؛ اي‌بي‌سي ، سي‌بي‌اس و ان‌بي‌سي هنگامي كه ترامپ در كنفرانس خبري پنجشنبه خود درباره تقلب در انتخابات امريكا صحبت كرد، پخش زنده سخنراني او را قطع كردند. من هم گمان مي‌كنم كه ترامپ بيهوده گفته است، ولي آيا با اين منطق مي‌توان متن او را با برچسب هشدار نشان داد يا قطع كرد؟ مبناي توييتر براي چنين برچسب‌زني چيست؟ اين كار به سادگي تبديل به رويه غالب خواهد شد، بدون اينكه بر اساس معياري عام انجام شده باشد. طبيعي است كه وظيفه رسانه اطلاع‌رساني كامل و در عين حال نقد آنها است و نه اين‌چنين داوري كردن. اصل سخنان ترامپ از اين حيث كه رييس‌جمهور امريكا و نامزد رياست‌جمهوري آنجا گفته يك خبر واقعي است اگر چه محتوايش دروغ باشد. جامعه حق دارد كه چنين خبري را مطلع شود.