احسان پناه‌بر
رسانه‌هاي امريكايي به نقل از مقامات كاخ سفيد مدعي شدهاند كه اسراييل به توافقي 6 هفته‌اي و مرحله‌اي براي تبادل اسراي خود با زندانيان فلسطيني و برقراري آتش‌بس 40 روزه تن داده است، اما مقامات امريكايي ادعا كرده‌اند كه هنوز مشخص نيست كه آيا حماس آن را مي‌پذيرد يا خير.
الجزيره نيز در گزارشي مدعي است كه هياتي اسراييلي روز شنبه در قاهره براي ديدار با هياتي از حماس و قطر، كه روز يكشنبه وارد اين كشور شدند، ديدار كرده‌اند. هم اسراييل و هم حماس در تلاش هستند تا آتش‌بسي برقرار كنند كه شامل تبادل ده‌ها اسير اسراييلي با صدها زنداني فلسطيني طي آتش‌بسي 40 روزه مي‌شود، اما عوامل متعددي مي‌تواند اين توافق را تهديد كرده و از مسير خارج مي‌كند.
حوادث مرگبار روز پنجشنبه در نزديكي يك كاروان كمك‌رساني در شمال غزه كه مقامات بهداشتي مي‌گويند بيش از 100 فلسطيني را به كام مرگ فرستاد، در روزهاي اخير شتاب مذاكرات را كم كرده است.
حماس گفت اسراييل كه ارتشش بر ارسال كمك‌ها نظارت مي‌كرد، تلاش مي‌كرد تا از مسووليت آنچه كه «كشتار نظام‌مند فلسطيني‌ها» ناميده مي‌شود، طفره رود.
در همين حال، به گزارش رويترز به نقل از منبعي آگاه از كابينه نتانياهو، انتظار مي‌رود اعضاي بلندپايه كابينه اسراييل روز شنبه با هياتي كه از مذاكرات پاريس با مذاكره‌كنندگاني از ايالات‌متحده، مصر و قطر بازگشته بودند، در جست‌وجوي توافقي براي توقف جنگ در غزه، ديدار كنند. اين مقام كه نخواست نامش فاش شود، به دليل حساسيت موضوع، تاكيد كرد كه گروه حماس كه بر غزه حاكم است از برخي خواسته‌ها چشم‌پوشي كرده است، اما جزيياتي در اين باره ارايه نكرد.
مقام ارشد مصري نيز كه همراه با قطر ميانجي بين اسراييل و حماس است به رويترز اعلام كرده است كه پيش‌نويس توافقي كه به هيات اسراييلي ارايه شده است شامل آزادي 40 اسير شامل زنان و افراد مسن‌تر اسراييلي در غزه در ازاي 300 زنداني فلسطيني كه بيشترشان را زنان، خردسالان و افراد مسن تشكيل مي‌دهد است.
اين مقام مصري گفت كه توقف 6 هفته‌اي پيشنهادي شامل اجازه ورود روزانه صدها كاميون كمك‌رساني به غزه، ازجمله نيمه شمالي اين قلمرو محاصره‌شده، مي‌شود.
او گفت كه هر دو طرف توافق كردند كه در طول مكث براي انتشار بيشتر جزييات و آتش‌بس دايمي، مذاكرات را ادامه دهند. پيش‌تر اين مقام كه خواست نامش فاش نشود، گفت كه ميانجيگران منتظر پاسخ رسمي اسراييل هستند. مذاكره‌كنندگان با يك ضرب‌الاجل غيررسمي براي شروع ماه رمضان در حوالي 10 مارس مواجه هستند.
موانع توافق
به گزارش الميادين، اسامه حمدان، يكي از مقامات سياسي حماس، خاطرنشان كرده است كه اين گروه در مذاكرات حضور نداشت، اما روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگاران در بيروت تاكيد كرد كه اسراييل خواسته‌هاي اصلي خود، ازجمله توقف «تجاوز» و عقب‌نشيني از نوار غزه را رد كرده است. اين درحالي است كه وزارت بهداشت غزه روز شنبه اعلام كرد كه اجساد 92 فلسطيني كشته شده در بمباران‌هاي رژيم اسراييل در 24 ساعت گذشته به سردخانه‌هاي بيمارستان‌ها منتقل شده است و مجموع تلفات در نزديك به 5 ماه جنگ را به 209 هزار و 606 نفر رسيده است. مجموع مجروحان نزديك به 70 هزار نفر افزايش يافت.
فعلا ناظران مدعي‌اند شكاف‌ها براي رسيدن به توافق آتش‌بس بيشتر از خوش‌بيني‌هاي ميانجيگران آن باشد. هر چند گروهي ديگر با اشاره به موافقت اسراييل خوش‌بين هستند .
اسراييل و حماس كه در دوره‌اي كوتاه مي‌رفت به توافق نزديك‌تر از هميشه شوند و كمي از آتش جنگ در غزه را فرونشانند، اكنون از اختلافات بيشتري سخن به ميان مي‌آورند.
مقامات حماس به مذاكره‌كنندگان گفته‌اند كه در روزهاي آينده ممكن است ارقام جديدي را براي تعداد زندانيان فلسطيني كه بايد طي توافق آزاد شوند، در ازاي تقريبا 40 اسير اسراييلي ارايه دهند. در همين حال انتظار مي‌رود اسراييل روز شنبه فهرستي از زندانيان بلندپايه فلسطيني را كه آنها را آزاد نخواهند كرد، ارايه كند.
يكي از اصلي‌ترين نقاط چالش‌برانگيز اين است كه اسراييل تا چه اندازه به فلسطينيان در جنوب غزه اجازه مي‌دهد تا در طول آتش‌بس احتمالي به شمال بازگردند.
به گفته مقامات مصري، در اين مذاكرات، مقامات اسراييلي گفتند كه به زنان و كودكان آواره اجازه بازگشت خواهند داد، اما به گفته مقامات مصري، بيشتر جمعيت مرد كه اسراييل مدعي است در سن خدمت نظامي هستند را متوقف مي‌كنند.
ماموريت مشترك براي عبور از بحران
در همين رابطه، مقامي ارشد در دولت بايدن روز شنبه در كنفرانسي تلفني به خبرنگاران گفت كه «چارچوب توافقي در اين زمينه وجود دارد و اسراييلي‌ها كم و بيش آن را پذيرفته‌اند.» مذاكره‌كنندگان بين‌المللي هفته‌ها براي ميانجي‌گري براي توقف درگيري‌ها قبل از آغاز ماه مبارك رمضان در حدود 10 مارس، كار مي‌كنند. اين توافق همچنين احتمالا به صدها هزار فلسطيني مصيبت‌زده در شمال غزه كه مقامات امدادي هشدار داده‌اند كه در معرض خطر قحطي هستند، كمك كند.
به گفته اين مقام امريكايي، اسراييلي‌ها كم و بيش اين پيشنهاد را پذيرفته‌اند كه شامل آتش‌بس
6 هفته‌اي و همچنين آزادي اسرايي است كه ممكن است بيشتر به مراقبت‌هاي باليني نيازمند باشند كه مي‌تواند شامل بيماران، مجروحان، سالمندان و زنان شود.
اين مقام كه خواست نامش فاش نشود، با استناد به قوانين زميني تعيين شده توسط كاخ سفيد به خبرنگاران گفت: «در حال حاضر، توپ در زمين حماس است و ما تا جايي كه ممكن است به تلاش خود ادامه مي‌دهيم.» به گزارش نيويورك‌تايمز، جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات‌متحده روز جمعه اعلام كرد انتظار مي‌رود كه ايالات‌متحده كمك‌هاي هوايي را در روزهاي آينده ارسال كند و همچنين فشار بر اسراييل را براي حمايت از ارسال بيشتر افزايش مي‌دهد.
او افزود: ايالات‌متحده تلاش خواهد كرد به اسراييل فشار آورد تا در تسهيل عبور و مرور كاميون‌هاي كمك‌رساني بيشتري بكوشد و مسيرهاي بيشتري را براي رساندن تداركات به غزه فراهم كند. به گفته مقامات مصري، مصر روز شنبه 7/6 تن كمك را به شمال غزه فرستاده‌اند.
هم طرح تسهيل كمك‌رساني به مردم غزه به دنبال ماموريت مشترك اردن با مصر، قطر، فرانسه و امارات متحده عربي كه طي آن عبدالله دوم پادشاه اردن سوار بر هواپيمايي نظامي جهت كمك به ريختن بسته‌هاي غذايي در امتداد سواحل غزه مشاركت دارد و هم فشار به طرف اسراييلي و رسيدن به ابتكاري جامع براي پيشبرد مذاكرات مي‌تواند اميدها را براي مردم غزه پيش از بدتر شدن فجايعي همچون قحطي در آستانه ماه رمضان احيا كند.
آخرين چارچوبي كه در قاهره مورد بحث قرار گرفته است شامل مبادله حدود 400 زنداني فلسطيني با 40 اسير اسراييلي، از جمله پنج سرباز زن ارتش اين رژيم است.
در قاهره، اسراييل، حماس و ميانجي‌هاي آنها نحوه ارسال 500 كاميون كمك‌رساني در روز و 200 هزار چادر و 60 هزار كاروان را به عنوان مسكن موقت براي فلسطيني‌هاي آواره برپا مي‌كنند.
پيشنهاد فعلي مي‌گويد كه اين اقدامات بايد در مرحله اول آتش‌بس كه حدود 40 روز است، انجام شود.
مقامات اطلاعاتي مصر در گفت‌وگو با همتايان اسراييلي و امريكايي خود مدعي شدهاند كه اخيرا در تماس با يحيي سنوار، فرمانده حماس در غزه، براي امضاي قرارداد احتمالي يا تهيه فهرستي از اسرا با او به مشكل برخورده‌اند.
مصر به عنوان راهي براي جلب مشاركت مجدد سينوار، از مقامات اسراييلي و امريكايي خواست تا قبل از آزادي اسراي اسراييلي، درگيري را متوقف كنند.
الجزيره گزارش داده است كه به نظر مي‌رسد ايالات‌متحده فشار بر حماس را براي موافقت با شرايط كلي اين توافق آتش‌بس 6 هفته‌اي افزايش خواهد داد، اما به هيچ‌وجه روشن نيست كه حماس اين توافق را خواهد پذيرفت.
آنها پيش از اين بر آتش‌بس دايمي كامل و خروج كامل نيروهاي اسراييلي از غزه تاكيد كرده بودند. خواسته‌هاي حماس دقيقا همان‌هايي است كه بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل آن را «توهين‌آميز» خوانده و گفته است «به هيچ‌وجه» با آنها موافقت نخواهد كرد.
كابينه نتانياهو كه اعضاي افراطي اين رژيم در آن نقش پررنگي دارند، همواره بر «حذف» حماس و اشغال كامل غزه تاكيد كرده‌اند و از شهرك‌نشينان كرانه باختري در تجاوز به حقوق فلسطيني‌ها اين منطقه نيز حمايت تامي از خود نشان داده‌اند.
اوايل اين هفته، باسم نعيم، يكي از مقامات ارشد حماس به الجزيره گفت كه «شكاف هنوز زياد است»، زيرا گروه فلسطيني خواستار آتش‌بس كامل و خروج نيروهاي اسراييلي از غزه است.
اظهارات نعيم به دنبال سخنان جو بايدن در روز دوشنبه مطرح شد، مبني بر اينكه تا برقراري آتش‌بس يك هفته ديگر باقي مانده است.
يك مقام ارشد مصري گفت كه انتظار مي‌رود ميانجيگران مصر و قطر در جريان مذاكرات قاهره كه قرار است روز يكشنبه آغاز شود، پاسخي از حماس دريافت كنند.
اين مقام همچنين به شرط ناشناس ماندن صحبت كرد، زيرا علنا مجاز به بحث در مورد مذاكرات حساس نبود.
منابع مصري و يك مقام حماس به خبرگزاري رويترز گفتند كه حماس از موضع خود مبني بر اينكه آتش‌بس موقت بايد آغاز روندي براي پايان دادن به جنگ باشد، عقب‌نشيني نكرده است. با اين حال، منابع مصري همچنين گفتند كه تضمين‌هايي به حماس ارايه شده كه شرايط آتش‌بس دايمي در فاز دوم و سوم اين توافق انجام خواهد شد. پيش از اين، الجزيره با استناد به گزارش‌هاي رسانه‌هاي اسراييلي، گزارش داده بود كه مشخص نيست كه آيا هياتي اسراييلي به دور بعدي مذاكرات آتش‌بس در قاهره خواهد رفت يا خير.
براساس گزارش رسانه‌هاي اسراييلي، نتانياهو همچنين گفته است تا زماني كه حماس ليست تمام اسيران زنده را ارايه ندهد، هيچ كس را به قاهره نخواهد فرستاد.
او مدعي شد كه حماس آمادگي انجام توافق را ندارد، اما ظاهرا نظر او برگشته است و هيات اسراييلي براي مذاكره به مصر سفر كرده است.
در جريان آتش‌بس يك هفته‌اي قطر در نوامبر، 105 اسير در ازاي 150 زن و كودك فلسطيني در زندان‌هاي اسراييل آزاد شدند. هفته‌هاي پيش رو، به خصوص ايام ماه رمضان مي‌تواند براي توافق آتش‌بس سرنوشت‌ساز باشد. درحالي كه بازيگران منطقه‌اي و بين‌المللي تاكنون هيچ راهبرد روشني براي خاتمه اين جنگ اسفبار نداشته‌اند، وقفه‌هاي كوتاه‌مدت در جنگ شايد بتواند كمي از درد و رنج مردم غزه بكاهد و راه را براي ورود حداقل نيازمندي‌ها براي آنها باز كند. حال همه چشم‌ها به مذاكرات قاهره دوخته شده است و يك هفته‌اي كه تا آغاز ماه رمضان باقي مانده است، در صورت شكست مذاكرات، به نظر فاجعه‌اي عميق در انتظار 4/1 ميليون نفر آواره در رفح خواهد بود.