بغداد و رياض بر سر توليد برق توافق كردند

در حالي كه عراق با بحران تامين انرژي دست و پنجه نرم مي‌كند و روز يكشنبه نيز حيدر‌العبادي، نخست‌وزير عراق وزير نيروي اين كشور را به دليل كم‌كاري و سهل‌انگاري در عدم تامين برق مورد نياز مردم عراق بركنار كرد. روز گذشته بلومبرگ گزارش داد عربستان سعودي موافقت كرده است كه يك نيروگاه برق خورشيدي را به عراق بفروشد و عملا خود را جايگزين ايران در عراق براي تامين برق مورد نياز اين كشور كند. اين قرارداد هنوز توسط مقام‌هاي عراقي تاييد نشده است. طبق برآوردها اين نيروگاه بناست 3هزار مگاوات برق توليد كند كه ظرف يك سال پس از امضاي اين قرارداد به بهره‌برداري خواهد رسيد. اين خبر به صورت اوليه از سوي سخنگوي وزارت نيرو تاييد شده است. آن‌گونه كه سخنگوي اين وزارتخانه اعلام كرده است ارزش اين قرارداد 21 دلار براي توليد هر مگاوات‌ساعت است كه عملا يك‌چهارم قيمتي خواهد بود كه عراق تاكنون از ايران برق وارد و خريداري مي‌كرد.

گفتني است عراق در هفته‌هاي اخير شاهد تظاهرات‌هاي گسترده‌اي بود كه از بصره آغاز شد و رفته‌رفته گسترش پيدا كرد. معترضان به‌شدت خشمگين از وضعيت خدمات عمومي ناراضي بودند و از كمبود آب و برق در اين منطقه رنج مي‌بردند. دليل عمده اين اتفاق هم قطعي برقي بود كه از ايران به سمت عراق صادر مي‌شد و اين موضوع باعث شد عملا عراق با چالش جدي تامين برق استان‌هاي نزديك به مرز با ايران مواجه شود.

حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق نيز روز يكشنبه اعلام كرد كه وزير برق را از كار بركنار مي‌كند و دولت نيز تحقيقات خود را براي دليل شرايط اينچنيني براي توليد برق را نيز آغاز مي‌كند. گفتني است از هفته گذشته عراق كميته‌اي را براي بررسي و رسيدگي به خواسته‌هاي معترضان تشكيل داده است و بنا شده مبلغ 3 ميليارد دلار به توسعه و بهبود شرايط در مناطق مختلف عراق و به خصوص مناطقي كه در آن مردم معترض بودند، اختصاص پيدا كند. لازم به ذكر است پس از آنكه ايران (به هر دليلي) صادرات برق خود به عراق را متوقف كرد مقامات اين كشور به راه‌حل ديگري رسيدند و به رياض سفر كردند تا راه‌حل اين موضوع را در عربستان جست‌وجو كنند تا با كمك عربستان به نحوي شرايط را تغيير دهند. طبق گزارشي كه نشريه Nation ارايه داده است عربستان سعودي و كويت در حال حاضر به دنبال پركردن جاي خالي ايران در عراق هستند. كويت روز شنبه اعلام كرد كه يك ژنراتور 30‌هزار مترمكعبي ديزلي را به عراق براي كمك به توليد برق در جنوب ارسال خواهد كرد و گفته مي‌شود اين اقدام در حال انجام است. گفتني است ناآرامي‌هاي عراق فرصتي بالقوه و منحصر به فرد را براي عربستان سعودي به وجود آورد كه به دنبال محدود كردن نفوذ ايران در عراق است كه سال‌ها عربستان در تلاش بود به نحوي نفوذ ايران را در اين كشور كاهش دهد تا از اين طريق مسير اصلي ارتباطي ميان ايران تا سوريه نيز قطع شود و طي هفته‌هاي اخير اين فضا به‌شدت در راستاي اهداف عربستان بوده است. گفتني است كه 75 درصد از ذخاير نفتي قابل دسترسي عراق در استان‌هاي جنوبي عراق قرار دارد. كشورهاي حاشيه خليج فارس طي سال‌هاي گذشته تلاش كرده‌اند روابط با عراق را به عنوان بخشي از سياست‌هاي خود در راستاي مقابله با نفوذ ايران در منطقه بهبود ببخشند.

استفاده از قدرت نرم

اما براي ايران در دوره‌اي كه تحريم‌هاي ايران از سوي امريكا بار ديگر در حال آغاز است به نظر نمي‌رسد، زمان مناسبي براي كاهش نفوذ ايران در عراق باشد. تنش‌هاي ميان امريكا و ايران و تهديد ايران در راستاي بستن تنگه هرمز موجب شده است كه عربستان سعودي علاوه بر سوءاستفاده از فضاي موجود ميان امريكا و ايران به نفع خود به نحوي با قدرت نرم در مناطق ديگر خاورميانه نيز نفوذ كند. به نظر مي‌رسد عربستان سعودي اكنون به اين نتيجه رسيده است كه ديگر نمي‌تواند به سبك و شيوه اطلاعاتي بندر بن سلطان، رييس سابق دستگاه اطلاعاتي عربستان عمل كند و با نفوذهاي اطلاعاتي و تهاجمي عليه دولت‌ها بر كشورهاي منطقه تاثيرگذار باشد. اكنون اين قدرت نرم است كه مي‌تواند بر كشورهاي منطقه تاثيرگذار باشد و شيوه و جريان‌هايي كه در اعتراض‌هاي عراق شكل گرفت فضا را براي نفوذ از طريق قدرت نرم در عراق فراهم كرد. از طرفي ديگر هفته گذشته نيز يك هيات عربستاني به كردستان عراق سفر و در اربيل با مقامات اين اقليم ديدار و گفت‌وگو كرد. تركيب اين هيات را بيشتر تجار عربستاني تشكيل مي‌دادند. چنين سفري براي اولين‌بار بود كه اتفاق مي‌افتاد. اين هيات شامل 30 تاجر و مسوول اقتصادي عربستاني بوده است. در صدر اين هيات عربستاني عبدالله العبيدي، رييس اتاق بازرگاني عربستان سعودي حضور داشت. اخبار حاكي از آن است كه در ديدار ميان دو طرف اولين قدم‌ها براي فعاليت‌هاي بازرگانان عربستاني در اقليم كردستان عراق برداشته شده است و بسياري آن را سرآغاز فعاليت‌هاي اقتصادي و سرمايه‌گذاري عربستان در سراسر عراق مي‌دانند. طبق بيانيه‌اي كه دفتر نچيروان بارزاني، نخست‌وزير اقليم منتشر كرد نشان مي‌دهد كه دو طرف بر سر ايجاد فرصت‌هاي شغلي، سرمايه‌گذاري و تقويت روابط اقتصادي و تجاري در سراسر منطقه كردستان به توافق رسيدند. گفته مي‌شود در اين گفت‌وگوها بنا شده است كه ايجاد پرواز مستقيم ميان عربستان و اقليم مورد بررسي قرار گيرد و يك بانك عربستاني نيز در عراق شروع به فعاليت خواهد كرد. بنا به گزارش كردستان24، مقام‌هاي سعودي و كردستان عراق بنا شده است تا يك كنفرانس سرمايه‌گذاري مشترك ميان بازرگانان عربستاني، عراقي، منطقه كردستان و نهادهاي دولتي برگزار كنند و از سوي دو طرف نيز مورد حمايت قرار گيرد. بارزاني نيز همچنين از آمادگي دولت خود براي ارايه امكانات براي سرمايه‌گذاري و بهره‌برداري از سرمايه‌هاي عربستاني در منطقه كردستان را اعلام كرده است. در حال حاضر بسياري از سياستمداران و تحليلگران بر اين باورند كه عربستان برنامه‌اي جدي را براي نزديكي با اربيل دارد تا راه نفوذ اقتصادي خود به عراق را تسهيل كند.

چرا كويت وارد شد

در حال حاضر سوال اصلي اينجاست كه چرا كويت وارد اين اتفاقات در عراق شده است. واقعيت آن است كه كويت در حال ساخت و ايجاد يك ابر شهر در فاصله‌‌اي تنها كمتر از يك ساعت با مرز عراق است كه حفظ امنيت آن براي كويت بسيار با اهميت است. اين پروژه 150 ميليارد‌دلاري بناست تا سال 2035 به بهره‌برداري برسد، از همين رو كويت تمايل دارد تا اقتصاد عراق و به خصوص بصره را تقويت كند تا اعتراض‌هاي گسترده‌اي در اين منطقه شكل نگيرد تا موجب نا‌امني در مرز ميان دو كشور شود و عملا آينده اين پروژه عظيم را از بين ببرد زيرا هرگونه ترس و ناآرامي در بصره كه فاصله‌اي كمتر از دوساعت تا قلب اين كشور باشد مي‌تواند تبديل به يك تهديد امنيتي جدي براي اين كشور شود. با اين حال كويت در سياست‌هاي خود نسبت به ايران در مقايسه با سايركشورهاي حوزه خليج فارس كمتر تهاجمي و در مواردي دوستانه است. گرچه كويت همه سياست‌هاي ايران را در منطقه تاييد نمي‌كند اما بسياري معتقدند كويت نگران آن است كه سقوط و آسيب اقتصادي در ايران تاثير مستقيم خود را بر ساير كشورهاي حاشيه خليج‌فارس خواهد گذاشت. بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه امنيت كويت اكنون بستگي به روابط صلح‌آميز ميان ايران و عربستان و ثبات سياسي عراق دارد كه به‌طور سنتي آثار خود را بر اين كشور مي‌گذارد. كويت سال گذشته ميلادي در كنفرانسي كه به ميزباني كويت براي كمك به بازسازي عراق برگزار شد، متعهد به كمكي 2 ميليارد دلاري به عراق شد و اين در حالي است كه تمامي كشورهايي كه در اين نشست حاضر شدند متعهد به پرداخت30 ميليارد دلار شدند. اما جاي شگفتي دارد كه عراق در چنين شرايطي كماكان در حال بازپرداخت خسارتي به كويت است كه در طول جنگ خليج فارس به اين كشور از طريق عراق وارد شده است. مبلغي حدود 6/4 ميليارد دلار كه هنوز اين رقم به طور كامل پرداخت نشده است و همين موضوع تبديل به بخشي از چالش اقتصادي عراقي‌ها شده است.