گردشگري و مرزها
آرش نورآقايي
عبور از مرزهاي قراردادي كشورها در جريان يك تور، يكي از جذابيت‌هاي گردشگري است. به‌طور كلي عبور از نقطه صفر مرزي براي گردشگران بسيار جذاب است و غالبا سعي مي‌كنند لحظه عبور و توقف در مرز زميني بين كشورها را در عكس‌هاي يادگاريشان ثبت كنند. در كشورهايي كه صنعت گردشگري در آنها رونق دارد، مكانيزمي ايجاد شده است كه در آن گردشگر مي‌تواند در طول سفر خود به راحتي از مرز كشورهاي مختلف عبور كند و به‌طور مثال صبحانه را در يك كشور، ناهار را در كشور همسايه و شام را هم در يك كشور ديگر ميل مي‌كند. اين امكان شايد در نظر اول ساده به نظر برسد اما در دنيا به عنوان يك جاذبه مطرح است. امكاني كه مي‌تواند در ميان كشورهاي همسايه ايران كه ما محدوده جغرافيايي آن را با عنوان «ايران فرهنگي» مي‌شناسيم هم فراهم شود. اگر ايران پروتكل‌هاي ديپلماتيك خود را به شكلي با كشورهاي همسايه تنظيم كند كه بتواند ايران فرهنگي را احيا و امكان برگزاري تور مشترك با كشورهاي همجوار خود را ايجاد كند، جاذبه‌اي نو را به جذابيت‌هاي ديگر گردشگري خود اضافه كرده است. در صورت تحقق اين امر مي‌توان بسته‌هاي متنوعي براي سفر طراحي كرد كه در آن گردشگر فارغ از مساله مرز بتواند با «ايران فرهنگي» در يك تور آشنا شود. به‌طور مثال با همكاري كشورهاي همسايه تورهايي مشترك طراحي شود كه مسير تور از محل تولد مولانا آغاز و در محل تدفين مولانا به پايان برسد. يا تور احياي جاده ابريشم مي‌تواند موجب رونق گردشگري ميان چند كشور شود. به اين ترتيب كه از شمال افغانستان و تاجيكستان و ازبكستان مسيري تعريف شود، از ايران عبور كند و به تركيه و عراق منتهي شود. تجربه اجراي تورهاي مشترك بين چند كشور در كشورهاي اروپايي بسيار موفق بوده است.
ديپلماسي نوروز و عبور از مرزها
علاوه بر جذابيتي كه مرز در گردشگري دارد، مرزهاي ايران ويژگي‌هاي منحصر به فردي دارند كه مي‌توان از آنها به بهترين شكل بهره‌برداري كرد. به‌طور مثال جاده ابريشم با تاريخي كه دارد و پيشينه ارتباطي كه به واسطه اين راه بين چند كشور برقرار مي‌شده ، مي‌تواند به عنوان يك جاذبه مشترك بين كشورها معرفي شود و مكانيزم مشخصي براي اجراي تورهاي مشترك بين آنها طراحي و اجرا شود. اين مكانيزم مستلزم اين است كه سازمان ميراث فرهنگي پيشنهادي را بر همين اساس بين كشورهاي همسايه مطرح كند و براي طراحي و برگزاري تورهاي گردشگري در «ايران فرهنگي» اعلام آمادگي كند. علاوه بر پيشينه تاريخي، اين كشورها ويژگي‌هاي مشتركي در حوزه دين و زبان و آداب و رسوم دارند. و نكته مهم‌تري كه مي‌تواند به عنوان يك وجه مشترك مد نظر قرار گيرد اين است كه تمام اين كشورها در حوزه جغرافيايي نوروز قرار دارند و نوروز را جشن مي‌گيرند.
با همين رويكرد پيشنهادي را براي نخستين‌بار به صورت رسانه‌اي مطرح مي‌كنم و اميدوارم مسوولان فرهنگي كشور براي تحقق آن اقدامات لازم را انجام دهند. در نوروز 1400 طبق تقويم شمسي، قرن جديد آغاز مي‌شود. به همين بهانه در اين سال و با ابتكار ايران مي‌توان نوروز را با مشاركت تمام كشورهاي حوزه نوروز برگزار كرد. سه سال براي فراهم كردن اقدامات لازم جهت رقم زدن يك اتفاق خوب فرصت داريم. كشورهاي حوزه نوروز مي‌توانند در سال 1400 يك پروتكل گردشگري مشترك با هم داشته باشند و جهان را براي حضور در آيين‌هاي مرتبط با نوروز به حوزه جغرافيايي نوروز دعوت كنند. در صورت اجراي اين طرح تمام اين كشورها مي‌توانند در توسعه و رونق گردشگري اين حوزه جغرافيايي نقش داشته باشند و ايران به عنوان مبتكر اين طرح مي‌تواند بهره‌برداري بسيار خوبي از اجراي اين طرح داشته باشد. با توجه به اينكه پرونده نوروز هم به‌طور مشترك با 12 كشور و با مديريت ايران در يونسكو به ثبت رسيده است، مي‌توان پكيج تور كشورهاي حوزه نوروز را طراحي كرد و به عنوان يك رويداد بين‌المللي از امروز براي آن برنامه‌ريزي كرد. در اجراي اين برنامه بايد از توانايي‌ها و آيين‌هايي كه هر كدام از كشورها در نوروز برگزار مي‌كنند بهره گرفت. تور بزرگ نوروز مي‌تواند در دنيا تبليغ شود تا همه علاقه‌مندان براي شركت در اين تور به ايران فرهنگي و حوزه جغرافيايي نوروز سفر كنند. اما تا زمان رسيدن به اين هدف بايد مسوولان سعي كنند ارتباطات خود را با كشورهاي همسايه به شكل ديگري تعريف كنند. در صورت نياز تفاهمنامه‌هايي با كشورهاي همسايه در زمينه گردشگري منعقد شود. مي‌توانيم براي احياي دوباره «ايران فرهنگي» مرزهاي سياسي را در نوروز 1400 لختي فراموش كنيم و اقدامي مشترك براي معرفي اين آيين كهن انجام دهيم. مطرح كردن ديپلماسي نوروز در سال 1400 مي‌تواند از همين رهگذر ما را در ايجاد يك ايده نو، قرن نو و سال نو و روز نو ياري كند، به ويژه اگر اين اقدام را با گردشگري كه همواره پيام‌آور صلح بوده گره بزنيم.
كارشناس گردشگري