گروه اقتصادي
دماسنج‌هاي اقتصادي ايران روز گذشته شرايط خوبي را پشت سر گذاردند. سخنراني حسن روحاني رييس‌جمهور، آغاز بسته سياست‌هاي ارزي دولت به خوبي توانستند بازار طلا و ارز را متاثر از خود كرده و به شرايط جديد ورود كنند.
بررسي حال و روز بازارهاي ارز، طلا و بورس در روزهاي گذشته به خوبي نشان مي‌داد كه روزهاي پاياني هفته جاري، تغييرات بازارهاي اقتصادي متفاوت از آن چيزي است كه از ابتداي سال تاكنون روي داده است.
همان‌طور كه تصور مي‌شد، همزمان با اجراي سياست‌هاي جديد ارزي دولت كه با رويكرد بازگشت عقلانيت به سياستگذاري‌ها كه تا پيش از اين از سوي اقتصاددانان به دولت پيشنهاد مي‌شد، حباب‌هاي موجود در بازارهاي سكه و ارز شكست و قيمت‌ها به سمت واقعي‌تر شدن پيش رفتند. شايد اين رويه جديد دولت دوازدهم را نيز بايد نوع ديگري از جراحي‌هاي اقتصادي در كشور خواند كه در سال 97 پايه آن گذارده شده است.
جراحي‌اي كه با توافقي كه در فروردين ماه بين قواي سه‌گانه انجام، با تعهد هيات وزيران به اجراي آن و در نهايت اجراي رييس كل بانك مركزي به عنوان مجري و مسوول اصلي آغاز شد، در شرايطي اين روزها روي ديگر و شايد چكش‌كاري شده‌اش در حال اجراست كه بازارهاي طلا، سكه و البته ارز طي ماه‌هاي گذشته به جهت برخي تصميمات در بسته سياست ارزي قبلي بازار متلاطمي را پشت سرگذارده بود، ديروز با بازگشايي مجدد صرافي‌ها و قرارگيري بازار ثانويه به عنوان مبدا اصلي تعيين‌كننده قيمت ارز موجب شد تا آرامش خاصي به بازار بازگردد.
سكه و سقوط آزاد
بازار سكه و طلا تحت تاثير صحبت‌هاي رييس‌جمهور، روز متفاوتي را آغاز كردند . همان‌طور كه رييس‌جمهور وعده داد از روز گذشته و با اجراي سياست ارزي جديد دولت صرافي‌ها مجاز به خريد وفروش ارز شدند و رسما كركره صرافي‌ها بالا زده شد تا مبادلات ارزي از سوي آنها انجام شود . روالي كه موجب شد تا قيمت سكه به حدود 3 ميليون تومان برسد كه كاهش قابل توجهي است و نسبت به هفته گذشته همين زمان كاهش يك ميليون و 400 توماني را نشان مي‌دهد . روز يكشنبه هفته گذشته بود كه قيمت سكه امامي به يكباره با رشد چشمگير به 4 ميليون و 500 هزار تومان رسيد و ديروز تا ساعت 17 عصر طبق اطلاعات اتحاديه طلا و جواهر با كاهش234هزار توماني از نخستين معامله انجام شده صبح روز گذشته به حدود 3 ميليون و 200 هزار تومان رسيد .
پيش از اين محمد كشتي‌آراي عضو اتحاديه طلا و جواهر از حباب يك ميليون توماني در بازار طلا خبر داده بود كه به نظر مي‌رسد، اين حباب شكسته شده است و قيمت سكه به قيمت واقعي خود نزديك شده است . البته قيمت سكه قديم بهار آزادي به زير 3 ميليون تومان رسيد و رسما حباب آن تركيد.سكه قديم بهار آزادي روز گذشته به 2 ميليون و 996 هزار تومان رسيد كه 266 هزار تومان كاهش قيمت نسبت به نخستين معامله انجام شده در ابتداي روز سه‌شنبه را نشان مي‌داد .
روال كاهشي قيمت‌ها در بازار سكه بعد از سخنراني رييس‌جمهور، اجراي بسته سياست ارزي موجب شده تا نيم سكه بهار آزادي نيز به قيمت يك ميليون و 596 هزار تومان برسد كه نسبت به نخستين معامله صبح روز گذشته كاهش 100 هزار توماني را نشان دادو در نهايت ربع سكه بهار آزادي نيز به 832هزار تومان رسيد كه كاهش 40هزار توماني در يك روز را تجربه كرد.
در همين حال به نظر مي‌رسد كه با سررسيد 6 ماهه سكه‌هايي كه پيش از اين بانك مركزي فروخته است و ورود آنها به بازار بايد منتظر كاهش بيش از اين قيمت سكه در بازار از امروز (چهارشنبه 17 مرداد) باشيم .
طرح پيش فروش سكه از ۱۷ بهمن‌ماه سال گذشته تا اواسط ارديبهشت‌ماه سال جاري در دستور كار بانك مركزي قرار گرفت تا بتواند با جذب نقدينگي تا حدي نوسان بازار ارز را كنترل و از سوي ديگر بر تعديل قيمت‌ها در بازار سكه اثرگذار باشد؛ طي اين طرح حدود 7 ميليون و ۶۰۰ هزار قطعه سكه پيش فروش شد.
سكه‌هاي پيش فروش در هفت سررسيد يك ماهه با قيمت يك ميليون و ۵۹۰ هزار تومان، سه ماهه يك ميليون و ۵۴۰ هزار تومان، 6 ماهه يك ميليون و ۴۷۵ هزار تومان، 9 ماهه يك ميليون و ۴۱۰ هزار تومان، يك ساله يك ميليون و ۳۵۰ هزار تومان، ۱۸ ماهه يك ميليون و ۲۴۵ هزار تومان و ۲۴ ماهه يك ميليون و ۱۱۶ هزار تومان فروخته شده بود. سكه‌هاي پيش فروش يك ماهه و سه ماهه در مدت اخير سررسيد و در مرحله تحويل قرار گرفت و از امروز (چهارشنبه) سكه‌هاي 6 ماهه نيز آماده تحويل در شعب بانك ملي كه ثبت‌نام در آنها انجام شده، خواهد بود.
سكه‌هاي پيش‌فروش 6 ماهه حدود 2 ميليون و ۵۸۰ هزار قطعه است كه تا اواسط آبان‌ماه كار تحويل آنها تمام خواهد شد. اين در حالي است كه تاكنون ۷۹۰ هزار قطعه سكه در سررسيد يك ماهه و ۸۲۰ هزار قطعه سكه در سررسيد 3 ماهه به خريداران تحويل داده شده و طبق آماري كه اخيرا بانك مركزي اعلام كرد، فقط حدود 5 درصد از خريداران براي دريافت سكه‌هاي خود به بانك مراجعه نكرده‌اند.
ارز و هزاران حرف
روز گذشته بازار ارز هر چند كه كمي ديرتر از بازار سكه با كاهش قيمت همراه شد، اما روال كاهش قيمت به شرايطي رسيد كه برخي فعالان بازار در ظهر روز گذشته پيش‌بيني قيمت دلار 8 هزار توماني را داشتند . دلار به عنوان يكي از پرتقاضاترين ارز كشور روز سه‌شنبه خود را با قيمت 9500 تومان آغاز كرد و ظهر به 8900 تومان رسيد، افت قيمتي كه براي فعالان بازار نشان‌دهنده عرضه بيشتر ارزهاي خانگي به بازار بود و موجب شد تا رسيدن به دلار 8 هزار توماني در آينده نزديك براي فعالان بازار غير قابل تصور نباشد .
البته اين كاهش قيمت در شرايطي سپري شد كه ظهر روز گذشته خبر بسته شدن ارز مسافري موجب نگراني برخي مسافران از اجراي بسته سياست ارزي شد، اما طبق تصويري كه فهرست مصارف ارزي خدماتي منتشر شده است، ارز مسافرتي همچنان در ليست ارزهاي دولتي قرار دارد و مشكلي براي دريافت ارز مسافرتي وجود ندارد .
البته طبق گزارش‌هايي كه منابع خبري مختلف از بازار ارز منتشر كرده‌اند، نشان مي‌دهد كه بانك مركزي هنوز سازوكار فروش ارز مسافرتي در صرافي‌ها را مشخص نكرده، اما بانك‌ها از صبح ديروز فروش اين ارز را قطع كردند و متصديان شعب ارزي بانك‌ها از بخشنامه‌اي كه بانك مركزي در اين مورد صادر كرده است، اطلاعي ندارند و مي‌گويند، پس از توضيحات عمومي رييس كل بانك مركزي، فروش ارز مسافرتي در بانك‌ها نيز رسما قطع شد.
آنچه ديروز در بازار ارز روي داد، كمي متفاوت‌تر از بازار سكه بود و با وجود اينكه قيمت‌ها كمي روال نزولي داشتند، اما رسما فعاليت صرافي‌ها آغاز نشد و آغاز فعاليت مجدد صرافي‌ها منوط به نهايي شدن آيين‌نامه مربوط به اجراي ضوابط دستورالعمل فعاليت صرافي‌ها در قالب بسته جديد ارزي شد كه قرار است از سوي كانون صرافي‌ها عنوان شود .
البته طبق اجراي سياست ارزي جديد به نظر مي‌رسيد، صرافي‌ها از ديروز رسما فعاليت رسمي خود را آغاز كنند كه در عمل اين اتفاق روي نداد. كانون صرافان به ايسنا اعلام كرده است كه منتظر صدور آيين‌نامه مربوطه هستند كه احتمالا به زودي نهايي مي‌شود و صرافان مي‌توانند طبق بسته ارزي فعاليت خود را شروع كنند و البته بعيد نيست تا پنجشنبه هفته جاري نيز آيين‌نامه نهايي و براي ابلاغ اجرايي شود. همچنين عنوان شد كه نرخ‌گذاري صراف‌ها نيز با توجه به بازار ثانويه انجام مي‌شود كه هنوز اين نرخ مشخص نشده و بر اساس عرضه و تقاضا تعيين خواهد بود.
با اين حال اين روال موجب شد تا فعالان بازار براي تعيين قيمت ارز چشم انتظار بازار ثانويه باشند كه اين روال موجب شد تا دلار براي روز سه‌شنبه با قيمت 8هزار و 74 تومان ثبت شود. حجم معاملات ديروز در بازار ثانويه افزايش يافت و ميزان عرضه و تقاضا به‌طور قابل توجهي افزايش يافت و بعضي پتروشيمي‌ها كه عمده‌ترين عرضه‌كنندگان ارز در اين بازار بودند، درهم را به قيمت 2200 تومان عرضه كردند. البته تقاضا براي بهايي بالاتر از 2200 تومان هم وجود داشت. با توجه به اينكه نسبت برابري درهم به دلار 3.67 است، بنابراين ارزش بهاي دلار ديروز در بازار ثانويه در اولين روز پس از ورود صادركنندگان غيرنفتي معادل 8 هزار و 74 تومان شد. به نظر مي‌رسد قيمت ارز در صرافي‌ها به تبع ارز در اين بازار كاهش يابد. ديروز پتروشيمي جم 20 ميليون درهم و پتروشيمي پرديس 16 ميليون و 500 هزار درهم، پتروشيمي شيراز 17 ميليون و 500 هزار درهم، پتروشمي زاگرس 5 ميليون يورو به نرخ 9337 تومان، ارز عرضه كرده‌اند. بر اساس بسته ارزي بانك مركزي همه صادركنندگان غيرنفتي مي‌توانند ارز خود را به اين بازار عرضه كنند و در مقابل همه واردكنندگان غير از واردكنندگان كالاهاي اساسي مي‌توانند ارز مورد نياز خود را از اين بازار تامين كنند.
بورس سبزپوش
در ادامه تحولات بازارهاي كشور ريال بورس به عنوان يكي از مهم‌ترين دماسنج‌هاي اقتصادي كشور ديروز را هم با لباس سبز به پايان رساند تا نشان دهد اوضاع اقتصادي كشور وارد شرايط مناسبي شده است. طبق گزارشي كه خبرگزاري‌ها از بازار بورس ارايه كرده‌اند، معاملهگران بورس تهران در حالي شاهد حركت دست به عصاي معاملهگران همزمان با واگذاري صف خريدهاي ناپايدار بودند كه آغاز معاملات بازار ثانويه ارز بر اساس سياست‌هاي جديد بانك مركزي اصلي‌ترين متغير تاثيرگذار بر رفتار معاملهگران بود. شاخص كل قيمت و بازده نقدي بورس اوراق بهادار تهران (تدپيكس) در پايان معاملات روز سه‌شنبه با افزايش 256 واحدي به رقم 133 هزار و 584 واحد رسيد. شاخص كل هم‌‌وزن اما با افزايش 7 واحدي عدد 18 هزار و 949 واحد را به نمايش گذاشت. شاخص سهام آزاد شناور نيز با افزايش 533 واحدي به رقم 141 هزار و 995 واحد دست يافت. شاخص بازار اول اما در حالي با افزايش 118 واحدي به رقم 97 هزار و 105 واحد دست يافت كه شاخص بازار دوم با افزايش 843 واحدي عدد 272 هزار و 286 واحد را به نمايش گذاشت.
دستورالعمل ۸بندي خريد و فروش ارز در صرافي‌ها
دستورالعمل خريد و فروش ارز در شبكه صرافي‌هاي مجاز به شركت‌هاي صرافي داراي مجوز معتبر فعاليت از بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران ابلاغ شد. به گزارش روابط عمومي بانك مركزي در اجراي تصويب‌نامه شماره 63793/ت55633هـ مورخ 16/05/1397 هيات وزيران، «دستورالعمل خريد و فروش ارز در شبكه صرافي‌هاي مجاز» به شرح زير ابلاغ مي‌شود: 1- خريد و فروش ارز حاصل از صادرات به صورت حواله‌هاي ارزي در چارچوب مقررات ارزي بر مبناي نرخ بازار صرفا از طريق «سامانه نظام يكپارچه معاملات ارزي (نيما)» مجاز است. 2- صرافي‌هاي مجاز معتبر موظفند حواله‌هاي ارزي خريداري شده از صادركنندگان را در سامانه نيما راسا يا به‌واسطه ساير صرافي‌هاي معتبر و بانك‌هاي عامل حداكثر ظرف مدت سه روز كاري به فروش رسانند. 3- نرخ فروش ارز صرافي‌هاي مجاز معتبر حداكثر يك درصد بالاي نرخ خريد مندرج در سامانه «نيما» و «سنا» خواهد بود. 4- خريد و فروش ارز به صورت اسكناس (معاملات جزيي بر مبناي مقررات ناظر بر عمليات ارزي صرافي‌ها) توسط صرافي‌هاي مجاز معتبر صرفا با ثبت در «سامانه نظارت ارز (سنا)» امكان‌پذير است. 5- كليه صرافي‌هاي مجاز معتبر مي‌توانند نسبت به خريد ارز به صورت اسكناس با رعايت مقررات ارزي و مقررات مبارزه با پولشويي اقدام كنند. 6- فروش ارز به صورت اسكناس توسط صرافي‌هاي مجاز معتبر بابت مصارف ارزي خدماتي به شرح زير با رعايت مقررات ارزي و مقررات مبارزه با پولشويي مجاز است. 7- صرافي‌هاي مجاز معتبر مي‌توانند حداكثر پنج درصد از حواله‌هاي ارزي خريداري شده را تبديل به ارز به صورت اسكناس كرده و در چارچوب مصارف بند (6) فوق به فروش رسانند. 8- تمامي هزينه‌هاي نقل و انتقالات و تبديلات ارزي به عهده مشتري خواهد بود.