يك سال پس از اعلام استقلال كاتالونيا
محمود فاضلي
همزمان با سالگرد همه‌پرسي استقلال كاتالونيا، هزاران نفر در شهر بارسلون به خيابان‌ها آمده و خواهان اجراي حكم همه‌پرسي سال گذشته شدند. تظاهراتي كه با خشونت ميان طرفين همراه بود. تظاهركنندگان در پايان راهپيمايي خود در مقابل پارلمان كاتالونيا تجمع كرده و مورد استقبال «كيم تورا»، رييس دولت منطقه كاتالونيا، رييس پارلمان اين منطقه قرار گرفتند. روز يكم اكتبر سال گذشته، 43 درصد از واجدين شرايط در انتخابات همه‌پرسي استقلال كاتالونيا كه دولت آن را غيرقانوني خوانده بود، شركت كردند. بيش از 90 درصد در اين همه‌پرسي به جدايي كاتالونيا راي مثبت و تنها 8 درصد راي منفي دادند. كاتالونيا با 7 ميليون و 523 هزار نفر جمعيت خواستار استقلال از دولت مركزي است. اين بخش به لحاظ مالي، بانكي و امور بندري مهم‌ترين بخش خودمختار اسپانيا است و نزديك به 20 درصد توليد ناخالص ملي را شامل مي‌شود.
دولت سابق اسپانيا در واكنش به سرپيچي دولت محلي كاتالونيا و برگزار كردن اين همه‌پرسي، دولت منطقه كاتالونيا را بركنار و كنترل آن را در دست گرفت. پوجدمونت، رييس پيشين منطقه كاتالونيا نيز به همراه چند تن ديگر از رهبران جدايي‌طلب مجبور به خروج از اسپانيا شدند. در اولين سالگرد اعلام اين استقلال، اين منطقه همچنان با بحران رو به رو است. كيم تورا، رييس دولت منطقه كاتالونيا اخيرا از لحن تندي استفاده كرده و مدعي شد ما هرگز از حق تعيين سرنوشت خود انصراف نخواهيم داد و روز يكم اكتبر سال گذشته از اين حق خود دفاع كرديم. اگر ظرف مدت يك ماه آينده توافقي درباره پيشنهاد يك همه‌پرسي توافق شده و مورد تاييد جامعه بين‌الملل براي حق تعيين سرنوشت حاصل نشود، استقلال‌طلبان ثبات دولت سانچز در كنگره را تضمين نخواهند كرد. وي اخيرا از «پدرو سانچز» رييس دولت اسپانيا براي گفت‌وگو درباره همه موضوعات از جمله طرح سانچز براي كاتالونيا و همچنين حق تعيين سرنوشت اين منطقه دعوت به‌عمل آورد. وي گفته است كه اعضاي دولت كاتالونيا با دولت سانچز درباره تاريخ ديدار دو‌طرف صحبت خواهند كرد. وي در سفرهاي خارجي خود مدعي است قصد داريم وضعيت كاتالونيا را از طريق گفت‌وگو حل و فصل كنيم. ما به دنبال ارايه راه‌حل سياسي براي اين مساله هستيم. اما اگر استقلال‌طلبان در پي تنش و رويارويي باشند، فراخوان برگزاري انتخابات سراسري زود هنگام را صادر خواهم كرد. وي اخيرا با اشاره به اظهارات سال گذشته فيليپ ششم در خصوص به‌كارگيري خشونت عليه كساني كه براي حق تعيين سرنوشت پاي صندوق‌هاي راي رفته بودند، خواستار عذرخواهي وي از مردم كاتالونيا شد.
حبس 9 نفر از رهبران اين منطقه نيز همچنان از موضوعات مورد اختلاف دو طرف است. ديوان عالي اسپانيا حكم حبس رهبران جدايي‌طلب كاتالونيا كه به اتهام شورش در زندان بسر مي‌برند را تاييد كرد. اين ديوان در حالي مخالفت آزادي مشروط رهبران جدايي‌طلب محبوس كاتالونيا است كه برخي از مقامات دولت سانچز از تمايل خود براي آزادي و حتي عفو آنها در راستاي پيشبرد گفت‌وگوهاي دو‌جانبه خبر داده بودند. همچنين در چارچوب اختلاف ميان احزاب استقلال‌طلب در كاتالونيا، به‌نظر مي‌رسد رييس دولت منطقه كاتالونيا در اين ايالت تنها مانده و چند حزب استقلال‌طلب از استراتژي «تورا» كه گفته اگر اجازه برگزاري همه‌پرسي داده نشود ثبات دولت دركنگره به خطر مي‌افتد، فاصله گرفتند. دولت اسپانيا هرگونه ضرب‌الاجل از طرف كاتالونيا درباره حركت به سمت خودمختاري را رد كرده و بر گفت‌وگوي وسيع با اين منطقه براي حل بحران جدايي متمركز مي‌شود. دولت كاتالونيا بايد به همزيستي ميان استقلال‌طلبان و غيراستقلال‌طلبان احترام بگذارد. دولت راه‌حل را ادامه گفت‌وگوها و جلوگيري از هرگونه تنش مي‌داند.
رهبر حزب راستگراي اسپانيا نيز معتقد است اگر پدرو سانچز رييس دولت اسپانيا به كمك احزاب حامي دولت درخواست حضور در كنگره براي ارايه توضيحات درباره وضعيت كاتالونيا را رد كند، اين حزب اين درخواست را در مجلس سنا مطرح مي‌كند. اين حزب از دولت خواسته است تا در كنگره حاضر شود و درباره برنامه دولت براي كنترل اوضاع در كاتالونيا به نمايندگان توضيح بدهد. حزب مردمي و حتي حزب شهروندان از پدرو سانچز مي‌خواهند ماده 155 قانون اساسي را عليه دولت كاتالونيا فعال كند و فراخوان برگزاري انتخابات سراسري زود هنگام را صادر كند. به اعتقاد رهبر جناح راست، دولت نبايد باج‌خواهي كودتاگران را بپذيرد. دولت مي‌خواهد به هر قيمتي در قدرت بماند. اما مردم ما لايق دولتي هستند كه اجازه تحقير و نقض قانون اساسي را به كسي ندهد. حزب مردم تلاش دارد تا طرحي را در كنگره براي احياي مجازات همه‌پرسي‌هاي غيرقانوني ارايه كند.
از ديگر موضوعات مهم كاتالونيا ادامه تبعيد آقاي پودجدمونت، رييس اسبق دولت كاتالونيا است. وي مدعي است شرايط مناسب براي بازگشت به اسپانيا هنوز مهيا نشده است چرا كه سياستمداران حامي استقلال كاتالونيا با سركوب گسترده از سوي دولت مركزي اسپانيا روبه‌رو هستند. اما اگر اروپا به وي دستور دهد كه خودش را به اسپانيا تحويل دهد، وي با اين تصميم موافقت مي‌كند. او همچنان از منتقدين جدي عدم حمايت اتحاديه اروپا از استقلال كاتالونيا است. به باور او اتحاديه اروپا از آرمان كاتالونيا حمايت نكرده وانتقادش از اين اتحاديه به استقلال كاتالونيا مربوط نمي‌شود بلكه سكوت آنها در برابر حقوق اساسي مردم اين منطقه است. مساله كاتالونيا صرفا يك مناقشه داخلي در اسپانيا نيست و به اتحاديه اروپا مربوط مي‌شود. بر اساس جديدترين نظرسنجي صورت گرفته كاتالونيا در همه‌پرسي دچار دو دستگي شده است. 56.5 درصد از شهروندان منطقه كاتالونيا مخالف برگزاري هرگونه همه‌پرسي غيرقانوني مدنظر رهبركنوني آن است. 47.7 درصد مخالف هرگونه طرحي براي استقلال اين منطقه از اسپانيا بوده و 44.3 درصد ديگر از استقلال آن دفاع مي‌كنند.