ميثم سليماني
ويتنام روز چهارشنبه ميزبان ديدار كيم جونگ اون رهبر كرهشمالي و دونالد ترامپ رييسجمهور ايالاتمتحده است؛ كشوري كه خود سالها قبل درگير جنگي فرسايشي با ايالاتمتحده بود كه در آن هزاران نفر جان خود را از دست دادند و ميليونها دلار هزينه شد تا اجازه داده نشود اين كشور در دامان شوروي سابق و بلوك شرق قرار گيرد. اكنون بسياري كرهشمالي كنوني را با ويتنام دهه 50 ميلادي مقايسه ميكنند. كشوري با اقتصادي بسته كه شرايط نامساعدي داشت، اما حالا هر چند كه رويكرد ويتنام چيزي مانند چين است اما واقعيت آن است كه اقتصاد آن پيشرفت عمدهاي داشته و يكي از كشورهاي با اقتصاد پويا و فعال معرفي ميشود. شايد انتخاب ويتنام نيز به عنوان محل برگزاري نشست دوم ترامپ و كيم بيدليل نبوده باشد. شايد امريكاييها علاقهمند هستند تا نشان دهند ويتنام به اقتصادي باز دست يافته و توانسته از سود درهاي باز اقتصادي بهرهمند شود. حالا نيز كيم جونگ اون توانست مسير 2 هزار مايلي پيونگيانگ به هانوي را با قطار ضدگلوله خود طي كند تا روز گذشته به محل قرار خود با دونالد ترامپ برسد.
اكنون امريكاييها و حتي برخي كشورهاي منطقه اميدوارند بتوانند كرهشمالي را به شيوه ويتنام، مسير آن را تغيير دهند؛ مسيري كه كرهشمالي را از يك جامعه بسته به سمت كشوري بكر براي سرمايهگذاري آزاد پيش ببرد. ويتنام به عنوان يك دشمن سابق امريكا نيز اكنون تبديل به يك شريك تجاري مهم براي ويتنام شده است. تصاوير منتشر شده از سفر كيم به ويتنام نشان ميدهد، پس از دو روز سفر با قطار كيم به همراه خانواده و تيم همراه در مرز بين چين و ويتنام از قطار خارج ميشود و براي استراحت ميايستد و سيگار ميكشد. حتي صحنه زير سيگاري آوردن خواهر رهبر كرهشمالي براي وي از چشم دوربينها پنهان نميماند و تبديل به صحنهاي جذاب براي دوربينها به عنوان حاشيهنگاري از اين سفر ثبت شد.
طبق برنامه بناست جلسه ديدار ميان ترامپ و كيم روز چهارشنبه آغاز شود و شهر هانوي ويتنام نيز آماده ميزباني از اين ديدار است. در حال حاضر بازار شخصيتهاي بدلي ترامپ و كيم در هانوي بسيار داغ شده و بسياري از اين طريق در حال درآمدزايي هستند.
به نوشته نيويورك تايمز به نوعي ويتنام و كرهشمالي برادر محسوب ميشوند، از همين رو كيم يك برنامه بازديد از مناطق صنعتي و كارخانههايي كه با سرمايهگذاري خارجي تاسيس شده نيز براي او ترتيب داده شده است. ويتنام ميتواند تبديل به مشاوري خوب براي پيونگيانگ باشد، زيرا با گذشت 40 سال از اخراج نيروهاي امريكايي از اين كشور پس از يك جنگ 19 ساله توانست به خوبي از مزيتهاي اقتصادي امريكا بهرهبرداري لازم را ببرد و اين نيز ميتواند الگويي براي پيونگيانگ شود.
ژنرال لي وون كونگ مدير سابق موسسه مطالعات استراتژيك ويتنام به نيويورك تايمز گفت: «موفقيت اقتصادي ويتنام به دليل تصميم خود براي عاديسازي روابط با ايالاتمتحده در سال 1995 بود.» اكنون ويتنام نه تنها يك واردكننده عمده از ايالاتمتحده نيست، بلكه اكنون امريكا مهمترين و اولين مقصد صادراتي ويتنام محسوب ميشود. وي افزود: من ميتوانم به دوستان كرهشمالي خود بگويم تا زماني كه با ايالاتمتحده اختلاف داشته باشند، نميتوانند اقتصاد خود را به درستي توسعه دهند.
اما نكته اينجاست كه كرهشمالي و امريكا هنوز به نقطه مشترك با يكديگر دست پيدا نكردهاند. طي ماههاي اخير و پس از مذاكرات سنگاپور در ماه ژوئن اگرچه دوطرف به توافقهاي كلي دست پيدا كردند، اما واقعيت آن است كه كرهشمالي خلع سلاح را منوط به برداشته شدن تحريمها ميداند و ايالاتمتحده نيز اعلام كرده تا زماني كه كرهشمالي بهطور كامل خلع سلاح نشده تحريمها پابرجا خواهد بود.
در اين مذاكرات اما نقش چين را نيز نميتوان ناديده گرفت. هر چند چين حضور مستقيم در مذاكرات ميان سران دو كشور ندارد، اما بهشدت روي اين مذاكرات نظارت كافي دارد. گفتني است چين نفوذ بسيار زيادي روي كرهشمالي دارد و در ابتداي امر شي جين پينگ رييسجمهور چين يكي از مشوقان رهبر كرهشمالي براي مذاكره با امريكا بوده است. اما چين نميخواهد يكي از كشورهاي نزديك و مهم به مواضع خود را به آساني در دامان امريكا قرار دهد.
الكساندر ووينگ، استاد دانشگاه مطالعات امنيتي در هانوي ميگويد: در حقيقت نشست ميان كرهشمالي و ايالاتمتحده در ويتنام به نوعي به نماد فشار به چين از سوي سه كشور محسوب ميشود. وي معتقد است كه رفتارهاي تهاجمي چين موجب شده ميان دشمنان سابق روابط نزديكتري ايجاد شود.
او ميافزايد: مذاكره مستقيم با دونالد ترامپ آن هم دوبار در يك سال، رهبري چين را كه تنها مدافع كرهشمالي محسوب ميشود ناراضي كرده است.
برخي تحليلگران معتقدند اگرچه كرهشمالي به لحاظ چرخه اقتصادي به چين وابسته است، اما آقاي كيم عمدتا از درخواستهاي پكن براي متوقف كردن آزمايشهاي هستهاي خود سر باز زده است. در حال حاضر تحريمها باعث شده در كرهشمالي به وسيله چين يك بازار سياه پررونق وجود داشته باشد و اين ارتباط با چين موجب شده كرهشمالي بتواند بهتر تحريمها را پشتسر بگذارد.
ژنرال كوانگ معتقد است كه چين هرگونه تاكتيكي را براي حفظ سلاحهاي كرهشمالي به كار خواهد برد، زيرا ميخواهد كماكان كشور را تحت كنترل داشته باشد، اما اگر كرهشمالي تا حدي بخواهد از اين فضا خارج شود و رهايي پيدا كند، ميتواند با عميق كردن روابط با امريكا اين مسير را طي كند.
در حال حاضر ويتناميها نيز يك نگراني از چين دارند. اگرچه بيش از 40 سال از جنگ امريكا و ويتنام ميگذرد اما اكنون ويتنام نگران قدرت گرفتن چينيها در درياي جنوبي چين است، دو دشمن قديمي منافع مشترك پيدا كردهاند. ويتنام يك جزيره كوچك در آبراه بينالمللي درياي جنوبي چين دارد كه پكن كنترل آن را درست دارد، از همينرو نگران است كه چين با تقويت پايگاههاي نظامي خود در درياي جنوبي چين تبديل به يك تهديد جدي براي كشورهاي كوچكتر منطقه شود. لذا ويتناميها بهشدت از ديدار كيم و ترامپ استقبال ميكنند چراكه ميتواند تمركز امريكا را پس از حل بحران كره روي چين بيشتر كند.
طبق آخرين خبرها تا زمان تنظيم اين گزارش، دونالد ترامپ سهشنبه شب وارد هانوي شد و در هتل محل اقامت خود استراحت كرد. گفتني است ترامپ نيز براي سفر به ويتنام در دو كشور انگلستان و قطر براي دريافت سوخت توقف كرد. حالا دو روز سخت و نفسگير در انتظار امريكا و كرهشمالي وجود دارد كه ميتواند دو كشور را به صلح نزديك كند يا اينكه كماكان همين وضعيت ادامه پيدا ميكند.