بهار د ر روابط واشنگتن- هاوانا

برخي معتقدند كه فيدل كاستروي انقلابي را امريكايي‌ها با سياست‌هاي خصمانه خود به آغوش كمونيست‌ها سوق دادند. استدلال اين ناظران آن است كه برنامه‌هاي منتشر شده فيدل جوان كه در سال 1959 با كودتا ژنرال باتيستا را بركنار كرد، مطابقتي با ديدگاه‌هاي كمونيستي نداشت. چنانچه تاريخ حكايت از آن دارد كه همان زمان نيز ريچارد نيكسون، معاون رييس‌جمهوري وقت امريكا كه با كاسترو ديدار داشته، در يادداشتي نوشت كه اين شخص كمونيست نيست ولي اسير كمونيست‌هاست كه البته خطرناك‌تر به شمار مي‌رود.
ظاهرا اكنون واشنگتن به رياست باراك اوبامايي كه وعده تغيير داده است، با همين باور در حال تغيير روش در برابر ميراث چريك پير است. باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا به‌طور صريح از شكست خوردن نيم قرن تحريم عليه هاوانا سخن مي‌گويد و وقتي با همتاي كوبايي‌اش در پاناما روبه‌رو مي‌شود به گرمي دست وي را مي‌فشارد. اقدامي نمادين كه قبل از ديدار تاريخي ميان اين دو رييس‌جمهور انجام مي‌شود تا در اصل دميدن روح تازه در كالبد روابط تازه تاسيس ميان اين دو دشمن دوران جنگ سرد باشد.
حالا بعد از حدود چهار ماه مذاكره و رايزني نمايندگان دو كشور، دوباره دروازه‌هاي كوبا به روي امريكا گشوده مي‌شود. اين هدفي است كه تحميل شده از واشنگتن نيست بلكه ظاهرا رهبران هاوانا مي‌خواهند و براي اين هدف حاضر به معامله و مصالحه درباره زندانيان سياسي مي‌شوند.
وزير تجارت خارجي كوبا اعلام كرد كشورش براي تقويت رشد اقتصادي خود سالانه به دو و نيم ميليارد دلار سرمايه‌گذاري خارجي نياز دارد. وي در مجمع اقتصادي پاناما سيتي 274 پروژه جديد سرمايه‌گذاري را در 11 بخش مختلف اين كشور از جمله بخش‌هاي مربوط به انرژي‌هاي تجديدپذير، صنعت كشاورزي و غذايي، ساخت و ساز، فعاليت معدني و گردشگري برشمرده است. شواهد نشان مي‌دهد همه اين زمينه‌ها راه‌هاي خود را به سوي سرمايه‌گذاران امريكايي باز خواهند كرد.
 بر اساس گزارش‌ها قبل از زمامداري كاسترو، سرمايه‌داران امريكا 90 درصد معادن، 90 درصد املاك بزرگ، 50 درصد راه آهن، 80 درصد خدمات عمومي و 40 درصد صنعت شكر كوبا را در دست داشتند. به علاوه صنعت نفت كوبا هم در اختيار سرمايه داران انگليسي و امريكايي بود. تا آنكه در سال 1960 اقدامات ضد امريكايي دولت كاسترو با ملي كردن و مصادره اموال شروع شد. ‏ و از اين زمان نطفه نيم قرن دشمني ميان واشنگتن و هاوانا بسته شد و سازمان اطلاعات امريكا (سيا) بر طرح‌هاي زيادي از جمله چندين بار طرح ترور فيدل كاسترو براي براندازي نظام سوسياليستي كوبا تمركز كردند.
تحريم اقتصادي امريكا عليه كوبا نيز از همان زمان كليد خورد و واشنگتن تلاش كرد به نوعي با عدم پرداخت وام به كوبا و قطع روابط سياسي خود و محدود كردن روابط متحدان خود با كوبا، حكومت تازه تاسيس فيدل كاسترو را تحت فشار قرار دهد و مجموعا اين رفتارها نيز موجب شد كه كوبا به سمت شوروي برود. در اين دوران درآمد خارجي كوبا فقط از فروش نيشكر بود و سرنوشتش بسته به مقدار شكري بود كه امريكا از آن كشور مي‌خريد و بهايي كه مي‌پرداخت. در نتيجه دولت فيدل كاسترو هم در مقابل در فوريه 1960 قرار‌دادي بين كوبا و شوروي منعقد كرد كه براساس آن شوروي شكر كوبا را براي سال‌هاي متمادي مي‌خريد. اين موضوع باعث چالش جدي بين امريكا و كوبا شد و با شروع 1961، ايالات متحده امريكا به رهبري جان اف كندي جوان ماجراجويي در خليج خوك‌ها را آغاز كرد.
در هيچ سند تاريخي معلوم نشد كه چرا ماموريت محرمانه براندازي حكومت كاسترو ناگهان از سوي مقامات امريكايي لغو شد ولي به هر حال ظاهرا درس‌هايي داشت كه اوباما با سرلوحه قرار دادن آنها اكنون با يكي از ضعيف‌ترين همسايگان خود با احترام به پاي ميز مذاكره مي‌رود.
اكنون باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا با تماس تلفني دوباره با همتاي كوبايي خود رائول كاسترو، دوستانه روبه‌روي او مي‌نشيند و درباره اقداماتي كه بايد دو طرف با هدف احياي كامل روابط ديپلماتيك و تقويت روابط تجاري و مسافرت ميان دو كشور انجام دهند، به گفت‌وگو مي‌پردازد. در حالي كه بسياري از جمهوريخواهان در واشنگتن و ساختمان مجالس امريكا يعني كاپيتال هيل با خشم و انزجار از رسانه‌ها اين تحولات را دنبال مي‌كنند.
رييس‌جمهور امريكا مدعي است قصد تسلط دوباره بر كوبا و هيچ يك از كشورهاي امريكاي لاتين را ندارد. اوباما اندكي پيش از افتتاح نشست سران كشورهاي قاره امريكا در پاناما سيتي هم در نشست رهبران جامعه مدني در پاناماسيتي گفته بود: روزهايي كه ايالات متحده مي‌توانست در اين بخش از جهان با برخورداري از مصونيت در امور كشورها دخالت كند به‌سر آمده است.
نشست رهبران قاره امريكا در پاناما در حالي برگزار شده است كه به نظر مي‌رسد هاوانا به ميانجي‌اي بين واشنگتن و كاراكاس هم تبديل شود. ونزوئلا از سوي امريكا به‌شدت به خاطر اقدامات دولت اين كشور با انتقادهايي مواجه شده است اما كاراكاس بارها با ايما و اشاره خواستار مذاكره با واشنگتن شده است. بر اساس گزارش‌ها در پاناما سيتي هم يكي از مقام‌هاي ارشد واشنگتن با نيكولاس مادورو، رييس‌جمهوري ونزوئلا در كاراكاس ديدار كرده است.