كوپا امريكا، اوج فوتبال در امريكاي لاتين
برزيل و آرژانتين به دنبال اعاده حيثيت
علي ولي‌اللهي
مسابقات قهرماني كوپا امريكا با ديدار تيم‌هاي برزيل و بوليوي رسما آغاز شد. برزيل به عنوان ميزبان رقابت‌ها در ديدار افتتاحيه موفق شد يكي از ضعيف‌ترين تيم‌هاي حاضر در مسابقات را با نتيجه 3 بر صفر شكست دهد تا شروعي مقتدرانه در رقابت‌ها داشته باشد. برزيلي كه از آخرين ميزباني‌اش در تورنمنتي مهم 5 سال تلخ را سپري كرده است. نابودي كامل با هفت گل مقابل آلمان در جام جهاني 2014، حذف در مرحله گروهي كوپا 2016 و ناكامي در جام جهاني 2018 مقابل بلژيك در مرحله يك‌چهارم نهايي سه ضلع ناكامي سلسائو در پنج سال اخير بوده است. حالا آنها اميدوارند با فتح كوپا نوار ناكامي‌شان را قطع كنند و به روزهاي خوب طلايي برگردند.
برزيل بدون نيمار
بعد از جنجال‌هاي فراوان پيرامون نيمار و ماجراي شكايت از او به خاطر تجاوز، مصدوميت اين ستاره در جريان ديدار دوستانه با قطر نقطه پاياني بود بر حضور شماره 10 برزيلي‌ها در كوپا. نيمار بازيكني است كه در سال‌هاي اخير هميشه هواداران برزيلي را نااميد كرده است. اما حالا نبودن او در كوپا مي‌تواند فرصت خوبي براي بازيكنان جوان و همچنين تيته سرمربي تيم باشد كه فوتبال بدون نيمار را تجربه كنند. شايد بتوان گفت مصدوميت نيمار يك هديه ناخواسته است كه براي سلسائو فرستاده شده و بايد ديد آنها از اين هديه چگونه استفاده خواهند كرد. با نبودن نيمار كوتينو تبديل به تك ستاره برزيلي‌ها شده است و حساب ويژه‌اي روي او باز خواهد شد. اين بازيكن موفق شد در جريان برد سه بر صفر تيمش دبل كند تا نشان دهد براي اين تورنمنت حسابي آماده است. همچنين ساير جوانان برزيل نظير اورتون سوارس كه گل زيبايي هم وارد دروازه بوليوي كرد، انرژي خوبي به تيم وارد كرده‌اند و بايد ديد در ادامه وضعيت به چه صورت خواهد بود. برزيل در گروه نخست با تيم‌هاي بوليوي و پرو و ونزوئلا همگروه است و به نظر كار سختي براي رسيدن به دور حذفي پيش‌رو نخواهد داشت.
مسي و آخرين فرصت‌ها
گروه B مسابقات عنوان گروه مرگ را يدك مي‌كشد. جايي كه تيم‌هاي آرژانتين و كلمبيا و پاراگوئه و قطر حضور دارند. مسي تاكنون موفق نشده است به همراه تيم ملي آرژانتين جامي را كسب كند. مسي به همراه آلبي سلسته در فينال جام جهاني 2014 مقابل آلمان شكست خورد و در فينال كوپا 2016 مقابل شيلي در ضربات پنالتي. مسي در آن تورنمنت آخرين پنالتي تيمش را هدر داد تا به سرنوشتي دردناك دچار و حتي مجبور شود مدتي هم از تيم ملي كناره‌گيري كند. آرژانتين امسال با سرمربيگري ليونل اسكالوني در رقابت‌ها حاضر شده است. مردي كه تاكنون سابقه نشستن روي نيمكت هيچ تيمي به عنوان سرمربي را نداشته است. حضور اين مربي شائبه‌ها در مورد اينكه باز هم مسي است كه حرف و اول و آخر در رختكن تيم ملي آرژانتين مي‌زند را تقويت مي‌كند. مخصوصا اينكه باز هم ايكاردي، بازيكني كه مسي با او مشكل دارد، به تيم ملي دعوت نشده است. با توجه به سن و سال فوق ستاره آرژانتيني اين تورنمنت جزو معدود فرصت‌هاي باقيمانده او براي كسب يك موفقيت درخور محسوب مي‌شود. البته با توجه به اينكه تغييراتي در نحوه برگزاري و زمانبندي مسابقات كوپا اعمال خواهد شد، دور بعدي رقابت‌ها سال آينده برگزار مي‌شود و اين يعني مسي يك فرصت ديگر هم مي‌تواند داشته باشد.
نگاه ويژه به كي‌روش
يكي از جذابيت‌هاي كوپا 2019 حضور سرمربي سابق تيم ملي ايران روي نيمكت كلمبياست. مردي كه هشت سال سكان هدايت تيم كشورمان را بر عهده داشت و خاطرات تلخ و شيريني را براي ما رقم زد. حالا او هدايت تيمي را برعهده دارد كه بايد انتظارات زيادي را برآورده كند. كي‌روش در گروه دوم بايد در نخستين ديدار با مسي روبه‌رو شود. همان بازيكني كه در وقت‌هاي اضافه بازي ايران و آرژانتين در جام جهاني 2014 با شليك از راه دور، آرزوي ميليون‌ها ايراني و همچنين كي‌روش را كشت. مرد پرتغالي همچنين بايد در ادامه با قطري روبه‌رو شود كه در آخرين تورنمنتي كه كي‌روش با تيم ايران حضور داشت، موفق شد عنوان قهرماني را از آن خود كند. مسابقاتي كه ايران در مرحله نيمه‌نهايي‌اش با شكست مقابل ژاپن حذف شد. چنين شرايطي جدا از كسب موفقيت با كلمبيا، مسلما انگيزه‌هاي ديگري نيز به كي‌روش خواهد داد. شخصي كه نشان داده است از هر بهانه‌اي براي بالا بردن تنش و ايجاد حس جنگجويي در خود و شاگردانش استفاده مي‌كند.
مهمانان ناخوانده
كوپا امريكا تورنمنتي است كه در آن هميشه به روي مهماناني از قاره‌هاي ديگر باز بوده است. معمولا تيم‌هايي از امريكاي شمالي و مركزي در كوپا به همراه ساير تيم‌هاي امريكاي لاتين حضور داشتند؛ مكزيك و امريكا و هندوراس و سايرين. با اين حال امسال دو مهمان تازه وارد در اين تورنمنت حضور خواهند داشت؛ تيم‌هاي ژاپن و قطر از قاره آسيا. هنوز سر اينكه چرا اين دو تيم به عنوان نماينده آسيا در كوپا حضور دارند و تيم ملي ايران غايب است، بحث‌هاي زيادي وجود دارد. از اهمال مديران فوتبال كشورمان تا دلارهاي نفتي قطر. اما آنچه مشهود است، تلاش گسترده قطري‌ها در جهت برندسازي براي فوتبال ملي‌شان است. آنها هر چه از دست‌شان بر مي‌آيد، انجام مي‌دهند تا نام كشورشان را در سطح جهان معروف و معروف‌تر كنند. آنها حالا قهرمان قاره كهن هستند، در يكي از معتبرترين تورنمنت‌هاي جهان به عنوان مهمان حضور دارند و سه سال ديگر جام جهاني را برگزار مي‌كنند. برنامه‌ريزي مدون قطري‌ها الگوي بسيار مناسبي براي ساير كشورهاست. الگويي كه نشان مي‌دهد چطور كشوري كه در فوتبال حرفي براي گفتن نداشته است، توانسته خودش را به اين سطح برساند. البته قطر در كوپا كار بسيار سختي پيش‌رو دارد و بايد با تيم‌هاي قدري همچون آرژانتين و كلمبيا و پاراگوئه دست و پنجه نرم كند. ديگر مهمان آسيايي كوپا سامورايي‌ها هستند؛ تيم دوم رده‌بندي آسيا در فيفا بعد از ايران و نايب قهرمان جام ملت‌هاي آسيا. تيمي كه در جام جهاني بازي‌هاي فوق‌العاده‌اي از خودش به نمايش گذاشت. اين تيم در گروه سوم با تيم‌هاي اروگوئه و شيلي و اكوادور همگروه است و اصلا بعيد نيست كه بتواند خودش را به جمع هشت تيم پاياني برساند.
نحوه برگزاري تورنمنت
همان‌طور كه در بالا مطالعه كرديد، مسابقات كوپا در سه گروه چهار تيمي برگزار مي‌شود. پنج شهر ريودوژانيرو، سائوپائولو، بلوهورزينته، سالوادور و پورتوآلگره و 6 استاديوم ماراكانا، دو مورومبي، كورينتيانس، مينيرائو، فونته نووا و دو گرميو ميزباني مسابقات را بر عهده دارند. فينال نيز در استاديوم 75هزار نفري ماراكانا برگزار مي‌شود. قرار بر اين است كه از هر گروه دو تيم نخست راهي دور حذفي شوند و از ميان سه تيم سوم نيز دو تيم برتر جواز حضور در مرحله بعد را كسب كنند. به اين ترتيب در پايان دور گروهي تنها چهار تيم با جام خداحافظي مي‌كنند و هشت تيم باقيمانده مرحله حذفي را آغاز مي‌كنند. در مرحله حذفي بنا بر دستور‌العمل مسابقات وقت‌هاي اضافه و ضربات پنالتي در كار نخواهد بود و تيم‌ها در صورت تساوي يك راست سراغ ضربات پنالتي خواهند رفت. اما از مرحله نيمه نهايي روال كار بر اساس سيستم بين‌المللي و استاندارد خواهد بود.
قهرمان دوره قبل و پرافتخارترين‌ها
تيم شيلي كه در دوره قبل با شكست آرژانتين در ضربات پنالتي عنوان قهرماني را تصاحب كرد، به عنوان مدافع عنوان قهرماني در رقابت‌هاي امسال حاضر است. شيلي در مجموع 45 دوره برگزار شده تا سال 2016، دو بار عنوان قهرماني را از آن خود كرده است. پرافتخارترين تيم قديمي‌ترين تورنمنت فوتبالي ملي جهان اروگوئه است كه 15 بار جام را بالاي سر برده است. آخرين قهرماني فيروزه‌‌اي‌ها برمي‌گردد به سال 2011. بعد از اروگوئه كه بيشترين قهرماني‌هايش را درست مثل جام جهاني در تورنمنت‌هاي ابتدايي دشت كرده است، آرژانتين با 14 و برزيل با 8 قهرماني در رده‌هاي دوم و سوم حضور دارند. آخرين قهرماني آلبي سلسته در كوپا به سال 1995 برمي‌گردد و آخرين قهرماني سلسائو نيز در سال 2007 رقم خورده است. از نكات جالب اين مسابقات مي‌توان به نكات زير اشاره كرد: در مجموع ادوار برگزار شده تنها سه دوره بوده است كه تيم‌هاي برزيل و اروگوئه در جمع چهار تيم پاياني حضور نداشتند؛ در سال‌هاي 1993، 2015 و 2016. تنها در سه دوره از مسابقات تيم‌هاي آرژانتين و برزيل در جمع چهار تيم پاياني حاضر نبودند؛ در سال‌هاي 1939، 2001 و 2011. همچنين تنها در سه دوره از مسابقات تيم‌هاي آرژانتين و اروگوئه در جمع چهار تيم نهايي غايب بودند؛ در سال‌هاي 1949، 1979 و 1997. ضمن اينكه در تمام ادوار برگزار شده رقابت‌ها هرگاه تيم‌هاي برزيل و اروگوئه ميزبان بوده‌اند، مقام قهرماني را نيز تصاحب كرده‌اند. كلمبيا هم در تنها دوره‌اي كه ميزباني را در اختيار داشته به تنها قهرماني‌اش دست يافته است.