نخست‌وزير پاكستان در واشنگتن به دنبال چيست؟
انتظارات اندك از يك سفر
ميثم سليماني
عمران خان، نخست وزير پاكستان براي اولين‌بار پس از روي كار آمدن در اين كشور به واشنگتن سفر كرد تا با دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده آمريكا در كاخ سفيد ديدار كند. دو فردي كه نسبت به يكديگر بي‌شباهت نيستند. هر دو هم ريشه‌هاي ناسيوناليستي دارند و هم ريشه‌هاي پوپوليستي. هر دو شخصيت‌هاي معروف غيرسياسي بودند كه بعدها توانستند شهرت پيدا كنند و وارد عرصه سياسي شوند. هر دو توانستند با حمله به ساختار قدرت و صحبت از بين بردن فساد و بازگشت اقتدار به كشور در پوشش ناجي كشور وارد عرصه سياسي شوند و قدرت را در دست بگيرند. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده اما به مانند عمران خان ادعاي مبارزه با فساد نداشت، اما از زماني كه عمران خان پا به عرصه سياست گذاشت، قصد داشت تا نشان دهد مسيري متفاوت را دنبال مي‌كند و به دنبال ريشه‌كن كردن فساد در پاكستان است. او پس از ورود به امريكا به سالني در واشنگتن رفت كه در آن هزاران تن از امريكايي- پاكستاني‌هاي ايالات متحده حضور داشتند تا صحبت‌هاي عمران خان را گوش دهند. او وعده داد تا پاكستان را سربلند كند و براي حقوق ملت پاكستان مبارزه كند.
به گزارش واشنگتن پست، اما مخاطبين عمران خان چندان اميد زيادي به تحول جدي در ملاقات ميان عمران خان با دونالد ترامپ نداشتند. اختلافات ميان پاكستان و امريكا طي چند وقت اخير به‌شدت بالا گرفته است. امريكا كمك‌هاي مالي خود به ارتش پاكستان را قطع كرده و بسياري بر اين عقيده هستند كه ارتش پاكستان به شكل مستقيم از گروه‌هاي تروريستي در منطقه حمايت مي‌كند و به اندازه كافي در راستاي از بين بردن آنها تلاش نمي‌كند. در ماه نوامبر گذشته دونالد ترامپ اعلام كرد كه كمك‌هاي امريكا به پاكستان را كاهش مي‌دهد. موضوعي كه اين كشور را با چالش جدي در تامين منابع خود مواجه كرد.
در حال حاضر امريكايي‌ها، پاكستان را عامل اصلي شكست دو دهه سياست نظامي و امنيتي خود در افغانستان مي‌دانند كه نمي‌توانند اين منطقه را به ثبات و امنيت بازگردانند. اما در طرف مقابل پاكستاني‌ها بر اين عقيده هستند كه پاكستان هزينه زيادي براي مبارزه با تروريسم در كنار امريكا داده است و عدم قدرداني ايالات متحده از پاكستان يك بي‌اعتمادي را به وجود آورده است. از طرفي ديگر حملات بدون هماهنگي هواپيماهاي بدون سرنشين امريكايي بر فراز پاكستان و حمله به گروه‌هاي تروريستي در داخل خاك پاكستان كه منجر به كشته شدن غيرنظاميان نيز مي‌شود نيز به شدت مورد انتقاد پاكستان قرار دارد.
گفته مي‌شود كه پاكستان در تلاش است تا بار ديگر حسن نيت خود به امريكايي‌ها را نشان دهد. از همين رو طي هفته گذشته يكي از تروريست‌هاي پشت پرده حمله تروريستي سال 2008 در بمبئي هند را به نشانه حسن نيت دستگير كرد. اما واكنش چندان مناسبي در امريكا به همراه نداشت. چرا كه امريكايي‌ها بر اين باور بودند كه سعيد سال‌ها به صورت آشكارا و با مصونيت نسبي در پاكستان زندگي كرده و از سال 2001 نيز شش بار دستگير و سپس آزاد شده است. تعداد كمي از مقامات هند و ايالات متحده بر اين باور هستند بازداشت او موجب تغيير قابل ملاحظه‌اي در سياست پاكستان ايجاد كند.
بسياري از كارشناسان بر اين عقيده هستند كه مهم‌ترين مساله براي ترامپ اكنون افغانستان است. در حال حاضر يك فرآيند صلح تحت رهبري ايالات متحده با طالبان آغاز شده تا بتوانند به يك راهكار جدي براي پايان بحران در افغانستان ايجاد كنند. چرا كه دونالد ترامپ علاقه‌مند است هر چه سريع‌تر به حضور نظامي امريكا در افغانستان پايان دهد و خروج نيروهاي امريكايي از اين كشور را به نام خود ثبت كند. از همين رو ايالات متحده به كمك پاكستان براي به نتيجه رسيدن مذاكرات با طالبان به شدت نياز دارد و اميدوار است كه طي ماه‌هاي آينده كمك‌هاي بيشتري را از سمت پاكستان داشته باشد تا مذاكرات به نتيجه برسد. ژنرال قمر جاويد باجوا، فرمانده ارتش پاكستان و همچنين رييس سازمان اطلاعات نظامي ارتش ISI يد طولايي در ارتباط با گروه‌هاي تروريستي و ستيزه جو در مرزهاي پاكستان دارد و از جزييات فعاليت‌هاي آنها باخبر است.
الي ليك، ستون نويس بلومبرگ در توييتر خود مي‌نويسد: مشكل اصلي اين است كه ايالات متحده در افغانستان از نفوذ واقعي برخوردار نيست. عمران خان نيز اين را به خوبي مي‌داند و طالبان نيز از آن مطلع است. وي مي‌افزايد: ترامپ به خوبي روشن كرده است كه قصد دارد نيروهاي ايالات متحده را هر چه زودتر از افغانستان خارج كند. اما حتي اگر پاكستاني‌ها بتوانند متحدان نزديك به خود در طالبان را براي صلح راضي كنند و نيروهاي امريكايي از افغانستان خارج شوند چه تضميني براي تامين امنيت در افغانستان وجود دارد؟
واقعيت آن است اگر موضوع افغانستان را كنار بگذاريم، ترامپ اهرم‌هاي زيادي روي پاكستان دارد. چرا كه عمران خان براي نجات دولت خود نيازمند كمك‌هاي امريكا است. اخيرا صندوق بين‌المللي پول 6 ميليارد دلار وام براي پاكستان در نظر گرفته است. اما اگر بخواهد اين وام را تهيه كند بايد اقدامات رياضتي را كه صندوق براي پاكستان در نظر گرفته را اجرايي كند. اما اين بر خلاف شعارهايي است كه عمران خان به راي‌دهندگان خود داده تا رفاه را براي آنها به ارمغان آورد. از طرفي دولت پاكستان با ريسك بالاي سرمايه‌گذاري مواجه است و FATF پاكستان را در ليست خاكستري قرار داده است. از همين رو قصد دارد از امريكا كمك بگيرد تا بار ديگر از اين ليست خارج شود. چرا كه اكنون پاكستان متهم به پولشويي و تامين مالي گروه‌هاي تروريستي است و اگر مي‌خواهد از اين قضيه خارج شود به شدت نيازمند حمايت امريكا است. زيرا اگر حمايت لازم صورت نگيرد اين احتمال وجود دارد كه پاكستان در ليست سياه قرار گيرد. ايالات متحده يكي از 39 عضو بدنه اصلي FATF است كه تاثير زيادي بر اين ساختار دارد.
با توجه به پيچيدگي‌هاي موجود انتظار پيشرفت چنداني در ديدار ترامپ با خان وجود ندارد. حسن عسكري، تحليلگر و استاد دانشگاه لاهور پاكستان به واشنگتن پست گفت: من فكر مي‌كنم بهترين سناريو در اين ديدار يك عكس خود و كلمات سخاوتمندانه ميان دو طرف در كنفرانس خبري ميان رهبران دو كشور باشد. از همين رو انتظار چنداني نمي‌توان از ديدار دو رهبر داشت مگر اينكه اتفاقي رخ دهد.