ايران بزرگ‌تر از آن است
كه به حاشيه رانده شود
مارك چمپيون و زينب فلاح
دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده اوايل سال جاري ميلادي هشدار داد كه اگر اتفاقي در منطقه رخ دهد براي ايران عواقب بدي خواهد داشت. اتفاق بزرگ در منطقه رخ داد و به زيرساخت‌هاي نفتي سعودي حمله شد اما بيشتر به نظر مي‌رسد آنهايي كه در ايالات متحده هستند از عواقب آن رنج مي‌كشند و نه ايران. يك سري از مقامات ارشد در دولت ترامپ، ايران را در اين حمله مقصر دانسته‌اند اما هنوز معلوم نيست كه امريكا چطور مي‌خواهد اقدامات كشوري را كه همين حالا هم تحت فشار تحريم‌هاي شديداللحن اقتصادي است، تلافي كند. حتي اگر راي‌دهندگان امريكايي آماده پذيرش درگيري در جنگي جديد در خاورميانه بودند باز هم ايران بزرگ‌تر از آن بود كه ايالات متحده بخواهد به آن حمله كند. به علاوه ايران پيش‌تر توانايي خود را براي حمله متقابل در صورت تصميم‌گيري ايالات متحده به مواجهه نظامي نشان داده است. تحريم‌هاي ايالات متحده به اقتصاد ايران آسيب رسانده است. دولت ترامپ اميدوار است كه اين فشارهاي اقتصادي به يك جنبش عظيم مردمي عليه دولت در تهران منجر شود و آن را به تسليم در برابر خواسته‌هاي واشنگتن وا دارد اما با وجود آسيب تحريم‌ها هنوز چنين اتفاقي رخ نداده است. بالعكس، نظام ايران به تحريم‌هاي ايالات متحده از طريق تقويت موقعيت 40 سال ايستادگي در برابر انزواي بين‌المللي سخن گفته و اخيرا اقداماتي در پيش گرفته است تا نشان دهد كه اگر ايالات متحده در تلاش براي ورشكست كردن دولت ايران درصدد كاهش صادرات نفت آن به صفر برآيد، ايران قدرت آن را دارد تا صادرات نفت متحد آن در منطقه يعني عربستان سعودي را متوقف كند.
علي واعظ، مدير پروژه ايران در گروه بحران بين‌المللي واقع در بروكسل گفت:«ما در يك چرخه باطل گرفتار شده‌ايم. ايالات متحده بايد به اين درك برسد كه ايران بخشي از منطقه است و نمي‌تواند آن را حذف كند.» ايالات متحده در توجيه عقب‌نشيني از توافق هسته‌اي 2015 ايران و اعمال مجدد تحريم‌ها اين اقدامات را عاملي براي كاهش فعاليت‌هاي ايران در منطقه دانسته بود، اما سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در مواجهه با كاهش درآمدها به جاي عقب‌نشيني از اقدامات منطقه‌اي، در عراق، لبنان، سوريه، يمن و حتي افغانستان فعال‌تر شده است. از نظر سپاه پاسداران كه مدت‌هاست خود را تنها مانع در برابر قدرت نظامي امريكا در خاورميانه معرفي مي‌كند، تحريم‌ها به مثابه فراخواني براي مسلح شدن بوده است.
در واكنش به حملات اخير، روزنامه كيهان از عزاداري سعودي‌ها و دولت ترامپ نوشت. در رسانه‌هاي اجتماعي هم حال و هواي مردم ايران بيشتر ملي‌گرايانه بود تا وحشت‌زده. فيلم محمد بن سلمان، وليعهد سعودي كه در سال 2017 گفته بود «ما منتظر نخواهيم ماند تا جنگ به عربستان بيايد، جنگ را به ايران خواهيم برد» در روزهاي اخير به طور گسترده در رسانه‌هاي اجتماعي دست به دست مي‌شود و مورد تمسخر قرار مي‌گيرد. مايكل نايتز از اعضاي ارشد موسسه سياستگذاري خاور نزديك در واشنگتن در اين باره مي‌گويد، لاف‌زني دولت ترامپ كاملا اثبات شده چراكه هيچ يك از اقداماتي كه ايران تا به امروز انجام داده، تسهيل تحريم‌ها را محتمل‌تر نكرده و با وجود اينكه مشكل اصلي جمعيت 82 ميليون نفري اين كشور همچنان باقي است به نظر مي‌رسد كه ايران توانايي پيشبرد منافع خود در منطقه را دارد:«ما از حدود 12 ماه مه شاهد يك سري اتفاقات متوالي هستيم كه در آنها ايران خطوط قرمز را يكي پس از ديگري زير پا گذاشته است. از ديدگاه نظامي، همه اين اقدامات با دقت و مهارتي قابل توجه انجام شدند به طوري كه تاكنون حتي يك قطره نفت هم در خليج فارس نشت نكرده است. اين موفقيت تاكتيكي حيثيت و شهرت ايران را در منطقه بالاتر برده و براي اصولگرايان و سپاه پاسداران اين مساله در قياس با احياي اقتصادي در اولويت است.»
اين رويكرد با نگاه به جلو بخشي از برنامه‌هاي بلندمدت ايران به شمار مي‌رود كه از خروج تدريجي ايالات متحده از منطقه سود مي‌برد و اين در حالي است كه انتظار مي‌رود فارغ از رييس‌جمهوري كه پس از انتخابات سال 2020 وارد كاخ سفيد مي‌شود، روند خارج كردن نيروها از خاورميانه همچنان ادامه داشته باشد.
پيير نوئل از اعضاي ارشد امنيت انرژي و اقتصاد در موسسه بين‌المللي مطالعات امنيتي در لندن معتقد است كه اين حمله مي‌تواند تاثيري بلندمدت و ماندگار در توازن قدرت در منطقه داشته باشد، چراكه شدت تغييرات در روابط ايالات متحده و عربستان سعودي را آشكار كرده است:«سعودي‌ها طي 30 دقيقه در جنگي شكست خوردند كه از
50 سال پيش داشتند خود را براي آن آماده مي‌كردند. آنها 50 درصد از توليد ملي نفت خود را از دست دادند و به ايران باختند و ايالات متحده هم به طور ملموس از آنها حمايت نكرد.»
اين اتفاق نشان داد كه تضمين تامين امنيت سعودي‌ها و ميدان‌هاي نفتي منطقه از سوي ايالات متحده كه عربستان و ديگر كشورهاي منطقه روي آن حساب مي‌كردند، توخالي و پوچ بوده است. بيشتر اتفاقاتي كه در آينده رخ خواهد داد به اين بستگي خواهد داشت كه ايالات متحده و عربستان سعودي تا چه اندازه روي اتهامات خود عليه ايران پافشاري كنند. حوثي‌ها در يمن مسووليت حملات را بر عهده گرفته‌اند و ايران هر گونه مشاركت يا مداخله در اين حملات را رد كرده است.
منبع: بي ان ان بلومبرگ
ترجمه: ديپلماسي ايراني