پس از انهدام گلوبال هاوك امريكايي توسط سپاه
اين‌بار ارتش يك پهپاد را ساقط كرد
انهدام «ناشناس متجاوز»
بامداد جمعه بود كه دوباره پهپادي ناشناس در مرزهاي جمهوري اسلامي اسير موشك‌هاي ايراني شد. «پهپاد متجاوز به مرزهاي ايران اين‌بار به‌وسيله پدافند هوايي ارتش جمهوري اسلامي در آسمان ماهشهر منهدم شد»، اين خبري است كه تا لحظه نگارش اين گزارش، از سوي پايگاه اطلاع‌رساني ارتش جمهوري اسلامي و به نقل از امير عليرضا صباحي‌فرد، فرمانده نيروي هوايي پدافند ارتش منتشر و در رسانه‌هاي ارتباط جمعي منعكس شد. چندي پس از انتشار همين اخبار ضد و نقيض بود كه باشگاه خبرنگاران جوان به انتشار اظهارات غلامرضا شريعتي، استاندار خوزستان پرداخت. او در جريان اين اظهارات نه‌تنها خبر انهدام پهپاد توسط پدافند ارتش جمهوري اسلامي را تاييد كرد، بلكه درباره محل سقوط پهپاد نيز گفت كه لاشه اين پهپاد منهدم شده لاي نيزارهاي اطراف ماهشهر سقوط كرده است.
شريعتي همچنين علاوه بر اعلام خبر يافتن بقاياي اين پهپاد منهدم شده، شايعه‌هايي كه در ارتباط با رزمايشي بودن اقدام صورت‌گرفته توسط پدافند هوايي ارتش عنوان شده بود را رد و تاكيد كرد: «پهپاد ياد شده به‌طور قطع مربوط به كشورهاي ديگر است. هم‌اكنون اقدامات كارشناسي روي پهپاد منهدم شده، آغاز شده است و نتايج اين بررسي‌ها نيز در اختيار عموم شهروندان قرار خواهد گرفت.» هدف اين دست پهپادها عموما ماموريت‌هاي شناسايي است و از قرار معلوم و با اتكا به اظهارات استاندار خوزستان و فرمانده پدافند هوايي ارتش جمهوري اسلامي، اين پهپاد منهدم شده از اين قاعده مستثنا نيست كمااينكه امير صباحي‌فرد در همين زمينه مي‌گويد: «اين اقدام قاطع و شليك موشك در واكنش به تجاوز يك فروند پهپاد متجاوز خارجي به حريم هوايي كشورمان بوده است و پهپاد متجاوز پيش از رسيدن به اماكن حساس با هوشياري كامل شبكه يكپارچه پدافند هوايي كشور منهدم شد. جمهوري اسلامي بارها اخطار داده است كه شبكه يكپارچه پدافند هوايي كشور با آمادگي كامل، قاطعانه با هرگونه تجاوز به حريم هوايي كشور پاسخ خواهد داد.»
واكنش واشنگتن
مطابق معمول و با درنظرگيري سابقه انهدام پهپادها توسط نيروهاي نظامي جمهوري اسلامي، افكار عمومي و شبكه‌هاي اجتماعي پهپاد منهدم شده را به ايالات متحده امريكا و نيروهاي نظامي آنان در كشورهاي منطقه مرتبط دانست ولي چند ساعت پس از انتشار خبر اين انهدام، يك مقام بلندپايه نظامي در پنتاگون تعلق پهپاد منهدم شده به واشنگتن را رد كرد. باشگاه خبرنگاران جوان با انتشار اين خبر نوشت پنتاگون هيچ‌گونه گزارشي مبني بر هدف قرار گرفتن يا ساقط شدن يكي از پهپاد‌هاي فعال ارتش امريكا در منطقه دريافت نكرده است.
پس از اين ادعا بود كه ستاد فرماندهي مركزي نيروهاي ايالات متحده امريكا در غرب آسيا موسوم به «سنتكام» در صفحه رسمي اين سازمان به خبر انهدام پهپاد امريكايي توسط پدافند هوايي ارتش جمهوري اسلامي واكنش نشان داد و تاكيد كرد كه اخيرا هيچ پهپاد امريكايي در حوزه عملياتي اين فرماندهي ساقط نشده است. سنتكام در صفحه توييتر خود نوشته است: «گزارش‌هاي ادعايي در مورد ساقط شدن يك پهپاد امريكايي صحت ندارد. اگر يك هواپيماي بدون سرنشين هم در حوزه عملياتي سنتكام سرنگون شده باشد، جزو هواپيماهاي متعلق به وزارت دفاع امريكا نيست.» تكذيب تعلق پهپاد منهدم شده توسط پدافند هوايي ارتش جمهوري اسلامي به ايالات متحده امريكا آن هم از سوي نهادهاي نظامي رسمي واشنگتن مي‌تواند امري قابل استناد باشد ولي اوضاع زماني جالب‌تر مي‌شود كه بدانيد در ماجراي انهدام پهپاد غول‌پيكر امريكايي بر فراز آب‌هاي نيلگون خليج‌فارس در مرزهاي ايران كه در سي‌ام خردادماه اتفاق افتاد، مقامات امريكايي ابتدا تعلق پهپاد منهدم شده به خود را رد كردند ولي چندي بعد مدعي شدند كه اين پهپاد در آب‌هاي بين‌المللي منهدم شده است، موضوعي كه مقامات ايراني با انتشار اسناد و جزيياتي از حادثه صراحتا آن را رد كردند.
«مرصاد» چيست؟
همان‌طور كه گفته شد تا لحظه نگارش اين گزارش هيچ‌يك از مقام‌هاي ايراني يا بين‌المللي از كشور مبدا اين پهپاد سخني به ميان نياورده‌اند ولي برخي خبرنگاران امنيتي و دفاعي در صفحات مجازي خود مدعي شده‌اند كه ارتش جمهوري اسلامي قصد دارد در اطلاعيه‌اي تكميلي از جزييات بيشتر در اين رابطه پرده بردارد. با اين حال اما نكته قابل توجه سامانه دفاعي است كه ارتش جمهوري اسلامي در راه انهدام اين پهپاد به كار گرفته است. سامانه‌اي كه نام آن در نگاه اول بيننده را به ياد مردادماه 67 مي‌اندازد. روزي كه پاتك «مرصاد» بر عمليات «فروغ جاويدان» پيروز شد.
سامانه پدافند هوايي «مرصاد» در حقيقت نسخه بومي سامانه امريكايي MIM-23 هاوك است كه با مهندسي معكوس در داخل ايران توليد شده است و از آن مي‌توان به عنوان اولين گام‌هاي جمهوري اسلامي براي ساخت سامانه‌هاي پدافند هوايي بومي ياد كرد. سامانه پدافندي هاوك پيش از انقلاب ستون فقرات و سامانه اصلي پدافند هوايي ايران بود كه پس از پيروزي انقلاب و در دوران دفاع مقدس نيز در دفاع هوايي از مناطق عملياتي، تاسيسات نفتي و شهرها، ركوردهاي خوبي از خود به جاي گذاشت.بر اساس اطلاعات رسمي منتشر شده، سامانه پدافند هوايي مرصاد از ۳ بخش اصلي موشك و لانچر، رادار كشف و رادار درگيري تشكيل شده كه در نسخه‌هاي اوليه تمام اين محصولات مهندسي معكوس سامانه پدافندي هاوك بود. موشك‌هاي اين سامانه در دو نمونه تحت عناوين «شاهين» و «شلمچه» توليد شده كه شاهين نمونه اوليه و شلمچه نمونه به‌روزتر آن است. از جمله ويژگي‌هاي موشك شلمچه نسبت به نمونه امريكايي مي‌توان استفاده از آنتن جست‌وجوگر تخت و برخورداري از قطعات الكترونيكي جامد را عنوان كرد. سرعت موشك شلمچه بر اساس اطلاعات موجود، حدود ۳ ماخ بوده و در برد ۴۰ كيلومتري و حداكثر ارتفاع ۶۰ هزار پايي (۱۸ كيلومتر) قادر به انهدام اهداف است.با اين حال آخرين نمونه از اين سامانه كه در رزمايش مشترك هوايي ولايت ۹۷ رونمايي و آزمايش شد؛ سامانه‌اي با همين نام يعني مرصاد بود كه از موشك‌هاي پدافندي متفاوتي استفاده مي‌كرد. موشك اين سامانه كه تاكنون اطلاعات دقيقي از آن منتشر نشده، شباهت بسياري به موشك‌هاي پدافندي استاندارد دارد كه در ايران با نام «محراب» براي پرتاب از شناورها، بومي‌سازي شده است. اين سامانه در رژه ۳۱ شهريورماه امسال تحت‌عنوان «مرصاد ۱۶» به نمايش درآمد و از آنجا كه تمام بخش‌هاي اين سامانه به صورت كششي و نيازمند خودرو براي جابه‌جايي بودند، متحرك شدن اين سامان نيز در پروژه‌اي تحت عنوان «قادر» در دستور كار قرار گرفت.