شرمساري مگنوس كارلسن

رقابت‌هاي شطرنج بابي فيشر امسال در كشور نروژ برگزار شد و در پايان وسلي سو از امريكا با پيروزي قاطع مقابل نفر اول جهان به مقام قهرماني رسيد. در رقابت‌هاي امسال بعد از سو، مگنوس كارلسن نروژي و مدافع عنوان قهرماني در جايگاه دوم ايستاد. بعد از اين دو شطرنج‌باز، يان نپومنياشچي از روسيه و فابيو كاروانا از ايالات متحده در جايگاه‌هاي سوم و چهارم ايستادند.

شطرنج فيشر چيست؟

تورنمنت شطرنج فيشر يا 960 به نوعي از شطرنج گفته مي‌شود كه در سال 1996 توسط نابغه شطرنج جهان بابي فيشر اختراع شد. نحوه قرارگيري مهره‌ها در اين نوع از شطرنج متفاوت است. صفحه بازي، تعداد مهره‌ها، نحوه بازي و محل قرار دريافت پياده‌ها كاملا مشابه شطرنج كلاسيك است اما محل قرار گرفتن 8 سوار در آخر به طور تصادفي(البته با شرايط خاصي) تعيين مي‌شوند. دو محدوديت در محل قرار دادن سوارها وجود دارد كه يكي گذاشتن فيل‌ها در دو خانه‌هاي ناهمرنگ و ديگري قرار دادن شاه در بين دو رخ براي ممكن شدن حركت قلعه است. از آنجا كه در اين بازي 960 وضعيت مختلف براي قرار دادن سوارها ممكن است اين بازي به شطرنج 960 معروف شده است.

تفاوت اصلي اين شطرنج با شطرنج كلاسيك در اين است كه به حافظه سپردن حركات و موقعيت‌ها كه يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي شطرنج روز جهان است، بي‌معني يا حداقل بسيار سخت مي‌شود. در اين نوع از شطرنج ديگر خبري از تئوري‌ها و الگوهاي فكري شناخته شده، نيست و بازيكنان بايد از حركت اول تا آخر به مهارت و خلاقيت خود متكي باشند. بابي فيشر در كنفرانس خبري سال 1996 در بوئنوس آيرس آرژانتين هنگام معرفي اين شطرنج جديد دليل خود را از ابداع آن اين نكته اعلام كرد كه در اين بازي خلاقيت و مهارت از حافظه و بررسي اهميت بيشتري پيدا مي‌كند.

عليرضا فيروزجا نماينده ايران

در تورنمنت فيشر

در رقابت‌هاي امسال فيشر، مسابقاتي كه از سال 2008 به صورت رسمي زير نظر فيده برگزار مي‌شود 8 شطرنج‌باز با يكديگر در مرحله نهايي به رقابت پرداختند. 6 نفر از اين 8 نفر بعد از 4 مرحله رقابت انتخابي كه از آپريل آغاز شده بود به اين مرحله رسيدند. 6 نفر انتخاب شده به مگنوس كارلسن و فابيو كاروانا، فيناليست‌هاي دور قبل اضافه شدند تا رقابت پاياني را برگزار كنند. در بين 6 نفر راه يافته به مرحله پاياني نام عليرضا فيروزجا شطرنج‌باز كشورمان نيز به چشم مي‌خورد كه با ريتينگ 2685 به اين رقابت راه يافته بود.

در روز اول مسابقه كاروانو، پيتر اسويدراز روسيه را شكست داد، هيكارو نامامورا از امريكا 9 بر 3 وسلي سو را برد، ولاديمير فسوديف ويجت گوجراتي از هند را مغلوب كرد و در نهايت عليرضا فيروزجا با نتيجه نزديك 6 بر 7 به يان نپومنياشچي از روسيه باخت. در روز دوم و شانس مجدد بازنده‌هاي روز نخست به مصاف هم رفتند. فيروزجا 7.5 بر 4.5 ويجت گوجراتي از هند را شكست داد و به يك برد ارزشمند دست يافت. همچنين وسلي سو نيز پيتر اسويدلر را مغلوب كرد. در روز سوم برنده‌هاي روز اول و بازمانده‌هاي روز دوم با يكديگر رقابت كردند تا تركيب 3 نفر راه يافته به نيمه‌نهايي مشخص شود و اين 3 نفر به كارلسون اضافه شوند. در اين دور وسلي سو، ولاديمر فدوسف را شكست داد، كاروانو نيز ناكامورا را شكست داد و فيروزجا براي بار دوم به نپومنياشچي باخت و از رسيدن به جمع 4 نفر نهايي باز ماند. در نيمه نهايي كارلسون با نتيجه 12.5 بر 7.5 كاروانو را برد و وسلي سو كه مسابقات را با باخت آغاز كرده بود 13 بر 5 نپومنياشچي را مغلوب كرد و به فينال رسيد. مسابقه فينال اما جايي بود كه رخداد غيرمنتظره رقابت‌‌ها رقم خورد و مگنوس كارلسن با شكستي تحقيرآميز در خانه، مقام نخست را به حريف امريكايي واگذار كرد.

شرمساري كارلسن

مگنوس كارلسن بعد از فينال اعتراف كرد كه از شكست سنگين و فاجعه‌بار 13.5 بر 2.5 مقابل شطرنج‌باز امريكايي وسلي سو حسابي شرمنده است. اين رقابت در واقع اولين مسابقات قهرماني شطرنج فيشر بود كه در شهر اسلو و كشور زادگاه كارلسن برگزار شد. كارلسن در مورد شكستش گفت:«خيلي چيزها در زمان بسيار كوتاهي اشتباه از آب درآمد.» نفر اول رنكينگ جهاني شطرنج و قهرمان مسابقات شطرنج فيشر جهان در سال 2018 كسي كه در نيمه نهايي مسابقات امسال موفق شد با نتيجه 12.5 بر 7.5 دوست و رقيب قديمي‌اش فابيو كاروانا از امريكا را شكست دهد در رقابت فينال به شكل چشمگيري بازي بدي به نمايش گذاشت؛ يك استراتژي نامشخص و ناكارآمد. همين امر باعث شد با جلوتر رفتن رقابت همه‌ چيز بد و بدتر شود. به عنوان مثال در سومين بازي، كارلسن بازي را با گشايش a2 به a6 كه يك تقليد اشتباه از رايانه بود، آغاز كرد. او سپس يك حمله ناموفق داشت و در نهايت تنها 29 حركت طول كشيد تا كارلسن به باخت اذعان كند.

كارلسون بعد از شكست مشكلات زيادي در كشور خودش پيدا كرد. اجراي ضعيف كارلسن باعث شد او از مسابقه سالانه نخبگان كه سال 2020 در نروژ برگزار مي‌شود، كنار بكشد. شبكه NRK در كشور نروژ تاكيد كرد كه چگونه فشارهاي شكست سنگين كارلسن مقابل حريف امريكايي كه هفته گذشته اتفاق افتاد در اين امر دخيل بوده است. اين در حالي است كه صدها نفر از طرفداران كارلسن در اسلو مايل هستند كه او را ببينند، از احوالش جويا شوند و شرح حال قهرمانشان را بدانند.

مگنوس در فكر شكستن ركورد

پيروزي‌هاي متوالي

هنگامي كه كارلسن بعد از مراسم اختتاميه بدون صحبت با خبرنگاران مراسم را ترك كرد به نظر مي‌رسيد كه او زمان زيادي براي بهبودي لازم دارد و بايد چند وقتي به مرخصي برود اما فقط يك روز بعد دوباره در پشت ميز شطرنج ديده شد. او در باشگاه خودش Offerspill SK با شطرنج‌باز 17 ساله نروژي در مسابقات شطرنج ليگ روبه‌رو شد. مگنوس موفق شد، آندرياس تريگوستاد با ريتينگ 2365 بيش از 500 واحد كمتر از نفر اول جهان را با عملكردي تميز و بي‌نقص شكست دهد. انگار كه فاجعه دو روز قبل در رقابت فيشر هرگز اتفاق نيفتاده بود.

پيروزي برابر حريف در ليگ، صد و دومين پيروزي پياپي كارلسن در شطرنج كلاسيك محسوب مي‌شد. او از دينگ ليرن، شطرنج‌باز چيني كه ركورد 100 برد پياپي را به ثبت رسانده بود، پيشي گرفته است. اما همچنان بايد تلاش كند تا به سرگي تيوياكو كه ركورد 110 برد پياپي در كارنامه‌اش ديده مي‌شود، برسد. كارلسن مي‌تواند در رقابت نيمه‌نهايي و فينال كلاسيك گرندتور در لندن كه از تاريخ 2 تا 8 دسامبر برگزار مي‌شود 4 برد به دست آورد. البته قبل از آن مسابقات، كارلسن در همين ماه نوامبر بايد در گراندتور شطرنج سريع كه در كلكته هند برگزار مي‌شود به رقابت بپردازد.