«تغيير از مسير صندوق راي مي‌گذرد»؛ اين شعاري است كه دمادم انتخابات از بلندگوي هر طيفي چه راست باشد و چپ به گوش مي‌رسد؛ حال يك طرف معيارش مي‌شود حضور انقلابي براي تغيير انقلابي و طرف ديگر از اصلاح و پيشرفت
بر مبناي انتخابات سخن مي‌گويد. حرف اين روزهاي جريانات سياسي هم همين است؛ آنها مي‌خواهند تغيير ايجاد كنند و اين اطمينان را به حاميان‌شان بدهند كه اگر راي‌شان را به سبد آنها بريزند، تلاش مي‌كنند كه پشيماني براي‌شان به ارمغان نياورند و براي آنكه اين پيغام را به بهترين نحو به گوش مردم برسانند همه تلاش خود را به كار بسته‌اند تا روي سن خوش بدرخشند. هرچند هر دو جناح اصولگرا و اصلاح‌طلب از بدنه اجتماعي برخوردار هستند كه رايي نسبتا ثابت به آنها مي‌دهند، اما برنده مسابقه انتخابات، گروهي است كه بتواند نظر آراي خاكستري را جلب كند؛ موضوعي كه دست‌كم
در پي حوادث آبان‌ماه، كاري است كارستان و نيازمند برنامه و شعارهايي است كه بتواند نظر اين جماعت خاكستري را به دست آورد. آن هم در شرايطي كه دو جناح، تنها 2 ماه فرصت دارند تا همه سناريوهاي خود را روي ميز محافل سياسي بگذارند و بهترين‌ها را برگزينند.
گلايه از رد صلاحيت‌ها
هرچند اصلاح‌طلبان همواره «انتخابات» را تنها راه اصلاح كشور معرفي كرده‌اند، اما در اين مسير هميشه ديوار موانع براي‌شان بلند‌تر از اصولگرايان بوده؛ ديواري كه نام و عنوانش «نظارت استصوابي» است و مهرش «رد صلاحيت»؛ در اين دوره اما مهر
«رد صلاحيت» در گام اول از سوي نهادي بر پيشاني‌شان نشست كه فكرش را هم نمي‌كردند. «هيات‌هاي اجرايي» زير نظر وزارت كشور يعني دولتي كه دو سال پيش اصلاح‌طلبان هر كاري كردند تا پيروز انتخابات شوند، امروز مانع حضور آنها در انتخابات مجلس شد. موضوعي كه انتقادات محمدرضا عارف، رييس شوراي عالي سياستگذاري در دومين نشست «شوراي عالي سياستگذاري جبهه اصلاح‌طلبان» با رابطان استاني به دنبال داشت. او گفت: «از هيات‌هاي اجرايي كه با محوريت دولت شكل گرفته‌اند، براي
رد صلاحيت كانديداهاي شاخص جريان اصلاح‌طلب گلايه جدي داريم، هيات نظارت جبران كند. هيات‌هاي اجرايي و نظارت انتخاب را به مردم واگذار كنند. در تاييد صلاحيت‌ها بايد مر قانون رعايت شود. در برخي استان‌ها در رد صلاحيت‌ها افراط صورت گرفته است؛ مردم به ما اعتماد كردند.» او البته انتقاداتي هم به بدنه جريان اصلاح‌طلبي مطرح كرد و در اين رابطه گفت: «ما نبايد اين وحدت و انسجام را قرباني يك نفر كنيم. نبايد بگوييم كه رفيق من نيامد بكشم كنار و دعوا كنم و تفرقه ايجاد كنيم. مساله ما حفظ انسجام است. در دهه ۹۰ اتفاقات خوبي صورت گرفت؛ بله، اشكالاتي هم وجود داشت كه بايد برطرف شود. ما بايد به يك جمع‌بندي روشن برسيم و ضعف‌ها را آسيب‌شناسي كنيم. ما بايد وحدت را حفظ كنيم. نياز به همدلي داريم كه در آن نمي‌توانيم گزينشي عمل كنيم. همه بايد در زمينه حفظ انسجام و وحدت با يكديگر همكاري داشته باشند.»
ليست مشروط
«مشاركت مشروط» از مباحث پر حرف و حديثي بود كه در اردوگاه اصلاح‌طلبي حسابي داغ شده بود، اما اين روزها ديگر كسي از مشاركت يا عدم مشاركت حرف نمي‌زند و بحث بر سر ليست اصلاح‌طلبانه است. موضوعي كه موسوي‌لاري از اعضاي حقيقي شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان و البته نايب‌رييس اين شورا به آن اشاره كرده و مي‌گويد: اگر كانديدايي دركار نباشد، ليستي هم در كار نيست. او در همين نشست گفت: «اكثريت جامعه ما خواستار تغيير و اصلاح است، ليست دادن در اين انتخابات منوط به اين است كه ما كانديدا داشته باشيم. اين يك حرف كاملا منطقي است و جاي تفسير ندارد.» او با انتقاد از هيات‌هاي اجرايي گفت: «اينكه مي‌گويند ما صلاحيت‌ها را احراز نكرديم چه حرفي است؟ ما در دوره‌هاي قبل هم مشكل داشتيم اما مطمئنا اين دوره مشكلات ما تشديد شده و به مراتب نسبت به دوره‌هاي قبل بيشتر است. همين كه تا اينجا آمديم و اين شورا را تشكيل داديم معني آن شركت در انتخابات است.» موسوي‌لاري در پايان گفت: «اگر كانديدا داشتيم، شركت مي‌كنيم و اگر نداشتيم به‌طور طبيعي ليستي نخواهيم داشت.»
پايان مستاجري؛ اعلام ائتلاف‌بس
هنوز زخم‌هايي كه اصلاح‌طلبان در جريان ائتلاف سال 94 بر تنشان نشسته التيام نيافته و اين روزها تركه‌هاي انتقادات هم بابت كم و كاستي‌هاي همان ائتلاف بر تنشان مي‌نشيند، اما همان تجربه باعث شده است تا براي انتخابات 98 يك جمله هرچند با شك و ترديد ورد زبان‌شان شود و آن «ليست اصلاح‌طلبانه» است. دومين نشست «شوراي عالي سياستگذاري جبهه اصلاح‌طلبان» با رابطان استاني برگزار شد و افرادي مانند «حسن رسولي» كه دو روز پيش‌تر از آن به عنوان رييس ستاد مركزي اصلاح‌طلبان انتخاب شد و همين‌طور «جواد امام» دبيركل حزب «مجمع ايثارگران» در صحبت‌هاي‌شان به پايان ائتلاف با اصولگرايان اشاره كردند.
حسن رسولي در اين رابطه گفت: «فلسفه شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان اين است كه مي‌خواهيم در چارچوب نظام فعاليت اصلاح‌طلبانه كامل داشته باشيم.» او گفت: «تعامل با اركان نظام با حفظ هويت اصلاح‌طلبان خواهيم داشت.» او سخنش را اين‌طور كامل كرد كه «نبايد از موضع يك مستاجر با حاكميت برخورد كنيم. ما به لحاظ موانع با هيچ كمبودي برخوردار نيستيم و پايان شبه سيه سپيد است.» رسولي در بخش ديگري از اظهاراتش گفت: «درست است امروز شرايط سخت است، اما برخي رخدادها در جامعه ما اين اميد را مي‌دهد كه فضا تغيير خواهد كرد، جمهوريت نظام كه تبلور عيني‌اش در انتخاب است و مردم‌سالاري ما در محور خودش را نمايان مي‌كند، نيازمند مشاركت بالايي است و خوش‌بينانه‌ترين نگاه اين است كه همانطوري كه رهبري فرمودند همه اقشار حتي آنها كه نظرم را قبول ندارند در انتخابات شركت كنند، فضا تغيير خواهد كرد.» او ادامه داد: «منشور و اخلاق اصلاح‌طلبي مي‌گويد بايد تلاش حداكثري داشته باشيم، هزينه‌هاي حداكثري بدهيم و مطالبات حداقلي داشته باشيم، چراكه در جامعه امروز ايران بديل ديگري نداريم.»
«جواد امام» نيز در اين نشست بعد از طرح انتقاداتي نسبت به رد صلاحيت‌ها از سوي هيات‌هاي اجرايي به طرح «سرا» اشاره كرد و گفت: «فلسفه وجودي ما در اين شورا و خصوصا در انتخابات است اما اينكه اگر كانديدايي نداشته باشيم، قرار باشد با قرار دادن كانديداهاي ديگران (جريان رقيب) در ليست اصلاحات با خودشان رقابت كنيم تا امروز عقل‌مان تاييد نكرده است.»
چسبيده‌ايم به اينكه 12 نفر كلي پرونده را بررسي كنند
الياس حضرتي نيز در كنگره مجمع فرهنگيان انتقادات تندي را نسبت به نظارت استصوابي مطرح مي‌كند. او مي‌گويد: «احزاب بايد بتوانند اختيارات و مسووليت بپذيرند و راه‌حل ارايه دهند و در افكار عمومي محاكمه شوند. الان چه كسي مسووليت مي‌پذيرد؟ امروز احزاب را كنار گذاشته‌اند و حكومت محفلي، باندي، جناحي و غيره درست كرده‌اند و هر جايي دو، سه نفر با هم مي‌نشينند و بعد باند تشكيل مي‌دهند.» او ادامه داد: «نظارت استصوابي به يك معضل و به چالش مفصل تبديل شده است. نظارت استصوابي يعني چه؟ آيا لازم است يا خير؟ نظارت استصوابي كه اكنون شوراي نگهبان صورت مي‌دهد به طرز شديدتر و بي‌رحمانه‌تري در خود احزاب وجود دارد. ما به اين چسبيده‌ايم كه حتما بايد ۱۲ نفر كلي پرونده را بررسي كنند. اين شيوه حكومت كردن است؟» او گفت: «اصلاح‌طلبان مسوولند. ما نبايد با نااميدي و شلختگي با مسائل برخورد كنيم و اصلاح‌طلبي را تنها راه ممكن براي خروج از بن‌بست موجود مي‌دانيم. بايد بررسي شود كه چگونه اين تغيير رويكردها را بررسي و اعمال كنيم؛ چراكه خارجي‌ها به وسيله رسانه‌هاي خود و برخي عناصر داخلي نيز مي‌خواهند در سكوت چند جوان تند عقده‌اي را وارد مجلس كنند و ما شاهد بي‌تفاوت و منفعل ماجرا باشيم.»
اختلاف در دامن اصولگرايان
هر چند اصلاح‌طلبان در همه انتخابات‌ها با مشكل رد صلاحيت مواجه هستند، اما اصولگرايان با معضلي به مراتب سخت‌تر دست به گريبانند و آن رسيدن به نقطه وحدت است. اين روزها هم كه شوراي ائتلاف پا جاي جمنا گذاشته است تا وحدتي ميان احزاب اصولگرا ايجاد كند، اما باز هم سايه اختلاف بر آن سنگيني مي‌كند.
دهمين نشست هم‌انديشي جامعه روحانيت مبارز با احزاب و تشكل‌ها روز 5 دي ماه برگزار شد و در اين نشست «مصطفي پورمحمدي» دبيركل جامعه روحانيت، اولين انتقادات را به ساز و كار شوراي ائتلاف گفت: «ما در شوراي ائتلاف نقش همراهي و هدايت داشتيم كه قرار شد موضوع داوري جامعه روحانيت مطرح باشد، بر اين اساس انتظار اين بوده كه مكانيسم داوري در شوراي ائتلاف در صورت بروز اختلاف يا سوءبرداشت، روشن و صريح بيان شود.» البته اين تنها انتقاد پورمحمدي نبود و آيت‌الله موحدي‌كرماني نيز در اين رابطه گفت: «سرنوشت داوري جامعه روحانيت در سازوكار شوراي ائتلاف و عملكرد آن روشن و شفاف نيست.» او افزود: اگر بر فرض
اختلاف‌نظر در هر مرحله‌اي بروز كرد و نقش و چگونگي داوري جامعه روحانيت مبهم نباشد، لذا نقش داوري را روشن و بدون تعارف و كلي‌گويي بيان كنيد.»
غلامعلي حدادعادل، رييس شوراي ائتلاف هم در اين جلسه حضور داشت؛ هرچند او پاسخي روشن به انتقادات اعضاي جامعه روحانيت مبارز نداد اما گفت: «تلاش ما معطوف بر اين است كه برچسب «مهندسي شده بودن انتخابات» عنوان نشود. او ادامه داد: «شوراي ائتلاف خودش تعيين مصداق نخواهد كرد و ما بنا نداريم ليست تهيه كنيم، بلكه ما فرآيندي را به عنوان فرمول كار تعريف كرده‌ايم كه بايد اجرا شود و بر اين باوريم كه اين فرآيند يك روش منطقي بي‌طرفانه است.» حدادعادل با بيان اينكه تقريبا رسيدن به يك ليست واحد كاري دشوار است، گفت: «وحدت شرط لازم براي پيروزي است، اما شرط كافي نيست و ما بايد تلاش كنيم، طيف‌هاي متدين و انقلابي را از لايه‌هاي مختلف جامعه به پاي صندوق‌هاي راي بياوريم و گفتماني مدون طرح و عرضه كنيم كه طيف‌هاي خاكستري جامعه هم به آن گرايش پيدا كنند.»