صراحتي كه دردسرساز شد

حميدرضا خالدي| امسال تهران بي‌سابقه‌ترين ماه‌ها و روزهاي آلوده را طي چند دهه گذشته تجربه كرد. پاييزي كه در آن آلودگي هوا منجر به ركورد تعطيلي 12 روزه مدارس شد و طي هفته گذشته حدود 18 هزار نفر را راهي بيمارستان‌ها كرد. با اين وجود هنوز هيچ دستگاهي مسووليتي در قبال اين چالش قبول نكرده است. از سازمان محيط زيست به عنوان رييس كارگروه ملي كاهش آلودگي هواي كشور تا شهرداري تهران و شوراي شهر و تمامي حدود 20 سازماني كه قانون براي آنها مسووليت‌هايي را در اين عرصه مشخص كرده است، همه و همه به نوعي يا سكوت كرده‌اند يا در حال پاكسازي وظايف خود با ساير سازمان‌ها هستند. اين درحالي است كه يكي از دلايل افزايش قيمت بنزين، كمتر شدن تردد خودروهاي تك‌سرنشين و شخصي و استفاده شهروندان از حمل و نقل عمومي بود؛ طرحي كه به نظر مي‌رسد عملا شكست خورده باشد چرا كه به جز چند روز اول كه تراكم حضور شهروندان در مترو و اتوبوس‌ها محسوس بود، در روزهاي بعد ترافيك شهر به همان وضعيت سابق بر‌گشت و آلودگي هوا نيز چند برابر شد. پاسكاري و طفره رفتن‌هاي مسوولان به جايي رسيده كه حتي درويشيان رييس سازمان بازرسي كل كشور نيز با اشاره به دخيل بودن مقوله ترك فعل‌ها در بروز جرياناتي نظير سيل و آلودگي هوا در كشور، خاطرنشان كرده است: دستگاه‌هاي اجرايي مختلف وظايفي در اين حوزه‌ها داشتند كه انجام ندادند، لذا سازمان بازرسي ضمن ورود به موضوع، بررسي‌هايي انجام داده و موارد متعددي را به عنوان تخلف معرفي كرده است. در عين حال، همين وضعيت باعث شد تا بسياري از مديران شهري و كارشناسان اين حوزه در گفت‌وگوهايي كه در اين چندروزه منتشر شده است با انتقاد از عملكرد شهرداري مدعي شوند كه اگر شهرداري با جذب سرمايه و احداث خطوط جديد و خريد اتوبوس‌هاي نو مي‌توانست ظرفيت مترو و اتوبوسراني را افزايش دهد شايد، امروز تهران وضعيت بهتري داشت. در عوض اما، شهرداري نيز مدعي است كه در شرايط كنوني و كمبود بودجه، تنها راهي كه مي‌شود جذب سرمايه كرد، همان روش‌هاي غيرقانوني مديريت شهري گذشته مثل شهرفروشي و.... است كه شهرداري كنوني از آنها رويگردان است.

شوك رسانه‌اي

با اين وجود اما شايد عجيب‌ترين انتقاد و اظهارنظر در مورد آلودگي هوا، اظهارات رييس شوراي شهرتهران در برنامه‌اي تلويزيوني باشد كه به اعتقاد بسياري از كارشناسان شهري، تداعي‌گر فصل جديدي از ارتباط بين شهرداري و شوراي شهر است و به اعتقاد گروهي ديگر نشان از آشكار شدن اختلاف عميق بين شهرداري و شوراي شهر است. محسن هاشمي رييس شوراي شهر تهران در برنامه‌اي تلويزيوني با اشاره به آلودگي هواي تهران و عملكرد دستگاه‌هاي مرتبط در رابطه با كاهش آلودگي هوا گفت: در اين بخش مسوولان با مشكل آلودگي هوا صنفي برخورد مي‌كنند و هر كسي در محدوده كاري خود عمل مي‌كند. او با اشاره به اينكه بايد توجه ويژه‌اي به موضوع حمل‌و نقل عمومي در شهر تهران شود، گفت: دو سال است كه مرتبا مي‌گوييم دولت ۴۵ هزار ميليارد تومان به حمل و نقل عمومي بدهي دارد اما كسي توجه نمي‌كند. رييس شوراي شهر تهران ادامه داد: ما بايد بتوانيم در كنار خطوط مترو، ۹ هزار اتوبوس را به حمل‌و نقل عمومي اضافه كنيم تا ۱۵ ميليون از ۲۰ ميليون سفرهاي روزانه توسط حمل‌ونقل عمومي انجام شود ضمن اينكه در آينده بايد به سمت برقي كردن اتوبوس‌ها در پايتخت گام‌برداريم. هاشمي در ادامه با مقايسه جسارت محمدباقر قاليباف شهردار اسبق تهران و پيروز حناچي شهردار فعلي تهران تصريح كرد: اگر يادتان باشد اتوبوس‌هاي بي‌آرتي زماني به پايتخت وارد شد ديزلي آمد در حالي كه قانون هواي پاك اين اجازه را نمي‌داد ولي آقاي قاليباف جسارت داشت و‌ آنها را وارد كرد ولي به نظرم حناچي چنين جسارتي را ندارد.

او در پاسخ به اين پرسش كه آيا اين جسارت خوب است يا بد؟ نيزگفت: بايد ديد اين موضوع از چه ديدگاهي بايد بررسي شود. از اين جهت كه اين اتوبوس‌ها ديزلي بودند، كار قاليباف خوب نبود اما از اين جهت كه با اين اتوبوس‌ها بخشي از مسافران جابه‌جا شدند خوب بود. هم اينك اجازه نمي‌دهند اتوبوس ساخته شده وارد كشور شود درحالي كه بخشي از اين اتوبوس‌هاي بي‌آر‌تي با جسارت آقاي قاليباف ساخته و وارد شد. اما به نظرم حناچي جسارت لازم را ندارد گرچه در اين دوره دستگاه‌هاي نظارتي هم به‌شدت عملكرد مديران و ازجمله مديران شهري را رصد مي‌كنند و اجازه خيلي از كارها را نمي‌دهند. بايد ديد آيا الان هم دستگاه‌هاي نظارتي اين رفتار را خوب مي‌دانند يا نه ؟ الان ممكن است مديران را براي همين كارها به دادگاه بفرستند. سپس با همان لحن طنزآلود معروف خود گفت: حتي بعضي‌ها را كه جسارت دارند به دادگاه نمي‌فرستند ولي بعضي‌ها را كه جسارت ندارند مي‌فرستند! هاشمي در بخش ديگري از صحبت‌هايش به شرايط جامعه و شعارهاي روحاني در زمان انتخابات رياست‌جمهوري اشاره كرد و گفت: روساي جمهور معمولا شعارهايي مي‌دهند كه اجرايي نمي‌شود. از جمله آقاي روحاني كه شعارهايي داد اما مي‌بينيم كه اجرايي نشد.

رييس شوراي شهر تهران همچنين به افزايش قيمت سوخت اشاره كرد و افزود: به‌‌رغم افزايش قيمت سوخت، يك ريال از پول بنزين ۳ هزار توماني به حمل و نقل عمومي پرداخت نشده است. اين سخنان، به خصوص بخشي از آن‌كه به اظهارنظرهاي رييس شوراي شهر در مورد شهردار پيشين و شهردار كنوني اشاره داشت، انعكاس بسيار وسيعي در رسانه‌هاي هر دو طيف اصولگرا و اصلاح‌طلب داشت. رسانه‌هاي اصولگرايان اين سخنان را نشان از اعتراف اصلاح‌طلبان به ناكارآمدي مديريت شهري كنوني و اذعان به جسارت و كارآمدي قاليباف مي‌دانستند و رسانه‌هاي اصلاح‌طلب آن را نشاني از شفافيت مديريت شهري و نقد‌پذيري آن. اما در اين بين همانطور كه گفته شد دسته سومي هم وجود داشتند. گروهي كه معتقدند، از چندي قبل شوراي شهر و شهردار تهران در پشت پرده اختلاف‌هاي شديدي با هم دارند و اين اظهارات جنجالي به نوعي، نشان‌دهنده اوج اين اختلاف‌ها بين مديريت شهري است. استدلال اين گروه زماني پررنگ‌تر شد كه چند ساعت بعد از پخش برنامه ياد شده، محسن هاشمي باري ديگر و در توييتي ضمن تكرار ادعاي خود دوباره شهردار تهران را فاقد جسارت خواند و نوشت: دو سال است مي‌گويم اما كسي توجه نمي‌كند؛ دولت ۴۵ هزار ميليارد تومان به حمل و نقل عمومي بدهي دارد! سران سه قوه پاسخ دهند با وجود افزايش قيمت بنزين، چرا يك ريال براي حمل و نقل عمومي در نظر نگرفتند؟ آقاي حناچي هم جسارت لازم در مديريت را ندارد. البته اختيارات شهرداري و شوراي شهر در بحث آلودگي هوا اندك است.

طبيعي است !

زهرا نژادبهرام، عضو هيات رييسه شوراي شهر اما از منظر ديگري در مورد سخنان هاشمي اظهارنظر مي‌كند. او معتقد است كه اين اختلاف نظرها،؛ نه تنها طبيعي بلكه لازمه يك مديريت پويا و توانمند است. نژادبهرام به «اعتماد» گفت: اصولا ما انسان‌ها، آدم‌هاي متفاوتي هستيم. هر كدام ديدگاه‌هاي خودمان را داريم. براي همين طبيعي است كه در موارد مختلف با هم اختلاف نظر داشته باشيم. در مورد اداره شهر هم طبيعي است كه هر يك از اعضاي شورا ديدگاه‌ها و نقطه‌نظرات خودشان را داشته باشند و بارها نيز اين انتقادها را با خود شهردار هم مطرح كرده‌اند. اما اين انتقادها و اختلاف نظرها به معناي آن نيست كه بين شورا و شهرداري اختلاف و شكاف وجود دارد. بلكه برعكس، اگر هم تفاوت ديدگاه و انتقادي وجود دارد به خاطر هم هدف بودن شورا و شهرداري است. اگر اين انتقادها نبود؛ نتيجه همان مي‌شد كه در دوره سوم و چهارم شوراي شهر بر سر شهر آمد و ما امروز ميراث‌دار ارثيه شوم آن در تهران هستيم. او در پاسخ به اين سوال كه آيا به نظر شما، انتقادهايي اينچنيني آن هم در رسانه‌هاي عمومي، نمي‌تواند به بدنه مديريت شهري لطمه وارد كند و اينكه آيا اين سخنان رييس شورا را تاييد مي‌كنيد يا خير؟ نيز گفت: اين را بايد از خود آقاي هاشمي بپرسيد. ولي اگر در مورد خود من سوال مي‌كنيد بايد بگويم؛ شخصا ترجيح مي‌دهم به جاي طرح اين گونه انتقادها در رسانه ملي، آنها را مستقيما به خود مديران و شهردار بگويم و منتقل كنم! نژادبهرام در پاسخ به گروهي كه سخنان محسن هاشمي را نشانه‌هايي از اوج‌گيري اختلاف‌هاي عميق بين شورا و رييس آن با شهردار تهران مي‌دانند نيز گفت: اصلا چنين چيزي صحت ندارد. آقاي هاشمي اصولا آدم رك و صريحي است و هميشه انتقادهايش را به صورت شفاف مطرح مي‌كند. كمااينكه بارها نيز انتقادهاي خود را در جلسات متعدد به مديريت شهري داشته است. اما اين به معناي آن نيست كه او با شهردار تهران زاويه دارد يا اينكه اختلافات شديدي داشته باشد. بلكه برعكس، .... در اين دوره از مديريت شهري، هاشمي بيشترين حمايت از حناچي را داشته است. ولي خب؛ اين دليل نمي‌شود كه او بخواهد نظراتش را عنوان كند!