آتش سوء مديريت بر جنگل‌هاي هيركاني
رضا شيخ‌پور
تعدد وقوع حريق در مدت اخير در جنگل‌هاي گلستان، مازندران و گيلان، عادي نيست. تعدد آتش‌سوزي‌هاي امسال نشان مي‌دهد كه دو مرحله اوليه از اطفاي حريق در جنگل توسط جنگلباني به خوبي اجرا نمي‌شود. اولين مرحله از اطفاي حريق جنگل‌ها، پيشگيري است؛ يعني بايد با كمك گرفتن از جوامع محلي، مناطق مستعد حريق شناسايي شود و اقدامات ترويجي توسط جنگلبانان صورت پذيرد. اما بي‌تدبيري و ناكارآمدي مديريتي در سازمان جنگل‌ها و وزارت جهاد كشاورزي، انگيزه كار را از جنگلبانان شمال كشور سلب كرده است. بودجه لازم براي پرداخت حقوق و مزاياي بالغ بر دو هزار جنگلبان شركتي در شمال كشور پرداخت نشد و در حال حاضر اكثر شركت‌هاي طرف قرارداد با سازمان جنگل‌ها، بيش از شش ماه است كه هيچ پرداختي بابت حقوق و مزاياي قرقبانان و نگهبانان جنگل نداشته‌اند! اين مساله موجب بحراني شدن زندگي نيروهاي حفاظتي و بي‌انگيزگي براي حفاظت از جنگل و متعاقبا بالا رفتن آمار قاچاق چوب، فراگير شدن تعليف دام در جنگل و نيز ناتواني جنگلباني در پيشگيري از وقوع حريق شده است. مرحله دوم، اقدام فوري و به‌موقع براي مقابله با آتش‌سوزي در جنگل است. برخورداري از بالگردها و نيز دكل‌هاي ديدباني، از امكانات ضروري براي رصد كردن وضعيت جنگل در اين مرحله است؛ متاسفانه طي دهه‌هاي گذشته هيچ‌گاه دولت‌ها در ايران به ضرورت تامين اين امكانات براي جنگلباني توجه نداشتند و حتي در مرحله سوم كه اقدام تكميلي براي اطفاي كامل حريق است نيز جهت هلي بُرد نيروها به منطقه آتش‌سوزي، بالگردي در اختيار جنگلباني قرار نمي‌گيرد و جنگلبانان و نيروهاي مردمي اجبارا با دست خالي از نقاط صعب‌العبور و كوهستاني جنگل‌هاي هيركاني به سختي خود را به محل حريق مي‌رسانند. نهادهاي نظامي براي اعزام بالگرد آب‌پاش به منطقه حريق، از سازمان جنگل‌ها به ازاي هر ساعت به‌كارگيري بالگرد بالغ بر بيست ميليون تومان طلب مي‌كنند در حالي كه اين سازمان با بحران كمبود بودجه و اعتبارات دست و پنجه نرم مي‌كند و پرداخت چنين مبالغي از عهده تشكيلات متولي منابع طبيعي ايران خارج است. استنادات قانوني ذكر شده و تشريح مراحل اطفاي حريق در جنگل، نشان مي‌دهد كه زير پا گذاشتن قوانين توسط تصميم‌گيران كشور و عدم حمايت از جنگلبانان و بي‌توجهي به معيشت آنان، آسيبي جدي به جنگل‌هاي ايران وارد كرده است. آتشي كه بر پيكر جنگل‌هاي هيركاني نشسته، حاصل ناكارآمدي مديريتي در سازمان جنگل‌ها و وزارت جهاد كشاورزي است.