اولين دوره دوسالانه گرافيك تهران، در سال 66-65 از طرف مركز هنرهاي تجسمي با همكاري پيشكسوتان گرافيك ايران كه در راس آنها، مرتضي مميز بود، برگزار شد. اين دوسالانه، بيانيه‌اي با عنوان «بيان گم‌شده هنر گرافيك» داشت كه توضيحات كامل بي‌ينال در آن لحاظ شده بود. اين اولين دوسالانه گرافيك ايران بود كه به مسووليت مركز هنرهاي تجسمي و حمايت گرافيست‌ها برگزار ميشد. البته بايد گفت گرافيست‌ها دنبال چنين رويدادي بودند و مركز را راضي كردند كه اين بي‌ينال را برگزار كند. بعد از ششمين دوره اين بي‌ينال، انجمن صنفي طراحان گرافيك ايران تشكيل شد. البته شكل‌گيري اين انجمن به سال 71 برمي‌گردد كه ايده راه‌اندازي يك تشكل صنفي براي طراحان گرافيك را مطرح كردم و با حمايت مرتضي مميز و اساتيد پيشكسوت گرافيك همراه شد. اين تشكل اول به اسم «تعاوني طراحان گرافيك استان تهران» راه‌اندازي و محلي شد براي كسب تجربه يك تشكل. بعد از آن، انجمن صنفي طراحان گرافيك ايران در سال 76 تشكيل شد. پس از آن، هفتمين دوره دوسالانه گرافيك تهران با همكاري انجمن صنفي طراحان گرافيك ايران راه‌اندازي شد. در واقع انجمن مجري اين بي‌ينال شد. پيش از آن، از پيشكسوتان دعوت ميشد، شوراي سياستگذاري شكل مي‌گرفت. بعد فراخوان نوشته شده و افراد آثار خود را مي‌فرستادند و نمايشگاه برگزار ميشد. آن شورا را مركز هنرهاي تجسمي دعوت مي‌كرد. بعد از تشكيل انجمن صنفي، مركز هنرهاي تجسمي، از انجمن خواست كه اين امور را انجام دهند. در واقع افرادي كه مسوول برگزاري دوسالانه شدند، همان پيشكسوت‌هايي بودند كه بي‌ينال‌هاي قبل را برگزار مي‌كردند اما اين بار مركز به جاي مواجهه با افراد، با انجمن صنفي روبه‌رو بود. بي‌ينال گرافيك تهران، تا دوره دهم با همراهي انجمن صنفي گرافيك برگزار شد. پس از آن، در دوره رياست‌جمهوري محمود احمدي‌نژاد، مركز هنرهاي تجسمي، همكاري خود را با انجمن صنفي قطع و اعلام كرد كه شيوه اجراي دوسالانه را مي‌خواهيم به دوره پيش از تشكيل انجمن صنفي بازگردانيم. بر اين اساس، مركز، انجمن را كنار گذاشته و بي‌ينال دهم را بدون انجمن صنفي طراحان گرافيك و به همان شيوه سابق و با دعوت از تعدادي گرافيست برگزار كرد كه استقبال چنداني هم از آن دوسالانه نشد، به همين دليل بي‌ينال دهم، آخرين دوسالانه گرافيكي بود كه برگزار شد. غير از اين، مركز هنرهاي تجسمي، با انجمن‌هاي ديگر هم بي‌ينال‌هايي مانند بي‌ينال مجسمه‌سازي، سفالگري، نقاشي و... برگزار مي‌كرد كه در همين ايام، تمامي آنها نيز تعطيل شد و بي‌ينالي برگزار نشد. برگزاري بي‌ينال‌ها برعهده مركز بود و براساس بودجه سالانه، در دستورالعملش تعريف شده بود كه به نهادها كمك كرده تا بي‌ينال برگزار كنند. پس از تعطيلي بي‌ينال‌ها، اين بودجه هم دراختيار انجمن‌ها قرار نگرفت و آنها هم توان برگزاري دوسالانه را نداشتند. در اين ميان، انجمن صنفي طراحان گرافيك، در دوره رياست فرشيد مثقالي، تصميم گرفت دوسالانه «سرو نقره‌اي» را برگزار كند. تصميم بر آن شد كه فراخوان بدهيم و از اعضاي انجمن بخواهيم يك تا سه اثر از كارهايي كه در دو سال گذشته انجام دادند ارسال كرده تا به نمايش
در بيايد. «سرو نقره‌اي» تا سال 92، هر سال برگزار ميشد. در اين سال، در جهت ارتقاي سطح كيفي و معرفي مناسب‌تر فعاليت‌هاي جامعه صنفي طراحان گرافيك ايران به‌صورت دوسال يك‌بار برگزار شد. در اين دوره، علاوه بر رعايت نقاط قوت دوره‌هاي قبل، شاهد حضور داور بين‌المللي و تلاش بيشتر براي ارتباط با طراحان گرافيك جهان و نيز اضافه كردن بخش طراحي حروف فارسي نيز بوديم.
ما بر اين باور هستيم افرادي كه آثار خودشان را ارسال مي‌كنند صاحبان اين دوسالانه هستند، چراكه اين دوسالانه از حق عضويت آنها برگزار مي‌شود و حتي بودجه اسپانسر هم براي تمام اعضاست، بنابراين تصميم گرفتيم برخلاف ساير دوسالانه‌ها، بدون هيات انتخاب، تمامي آثاري را كه براي دوسالانه ارسال مي‌شود به نمايش بگذاريم.
با همين سياستگذاري، 6 دوره بي‌ينال گرافيك را برگزار كرديم و تنها انجمني بوديم كه اين رويداد را آغاز كرده و ادامه داديم. اين دوسالانه هم در سطحي وسيع برگزار شد و در همين دوره، حدود هزار و 300 اثر ارسال شد كه حتي در شرايطي به‌خاطر محدوديت فضا ناچار شديم يك اثر از اعضا را به نمايش بگذاريم.
ممكن است در اين شرايط اين نقد مطرح شود كه در صورت نبود هيات انتخاب اثر، كيفيت نمايشگاه كاهش پيدا كند اما بايد توجه داشته باشيم كه نمايشگاه ما رقابتي نيست. اين دوسالانه بازتاب تلاش اعضاست؛ يعني آثار اعضا هر چه كه هست، واقعيت گرافيك ماست. ما قصد نداريم در اين بي‌ينال تنها آثار موفق را معرفي كنيم، بلكه مي‌خواهيم بگوييم اين نمايشگاه آيينه گرافيك امروز ماست، خوب يا بد. اين با نگاهي كه بخواهد گرافيك ايران را ارتقا دهد و بهترين‌ها را به نمايش بگذارد، فرق دارد. ما قصد ارتقا دادن چيزي را نداريم. انجمن فقط قصدش به نمايش گذاشتن آن چيزي است كه در كشور مي‌گذرد؛ اين يك نگاه صنفي است، نه نگاه هنري. با نگاه هنري ممكن است گاهي آثاري را در نمايشگاه ببينيم كه در ويترين هيچ كتابفروشي يا در هيچ محصولي ديده نمي‌شود و صرفا براي به نمايش درآمدن در نمايشگاه كار شده‌اند.
از طرف ديگر، گرافيك حلقه‌اي از زنجيره اقتصاد است. اگر اقتصاد هر شاخه‌اي ضعيف يا قوي باشد، گرافيكش آيينه آن است. اگر پوستر تئاتر خوبي نداريم، به‌نوعي نشانه آن است كه تئاتر خوبي نداريم. اگر طرح جلد خوبي نداريم، نشانه آن است كه نشر خوبي نداشتيم.
گرافيك، هنر نيست. حرفه ما از ذيل نقاشي، براساس سفارش خارج شد، بنابراين گرافيك حرفه‌اي است كه با سفارش‌دهنده ارتباط مستقيم دارد. در واقع گرافيك آيينه اقتصاد است. ما نمي‌توانيم با اقتصاد مضمحل، انتظار گرافيك خوبي داشته باشيم. ما قصد نداريم كه صورت‌مان را با سيلي سرخ نگه داريم. اقتصاد ما هرچه كه هست، گرافيك‌مان هم همان‌طور خواهد بود. اگر در اين دوسالانه‌ها، سطح كار تنزل پيدا كرده باشد، بي‌شك اقتصادمان دچار مشكل شده است.
ممكن است بسياري افراد، از دوسالانه‌اي مانند «سرو نقره‌اي» توقع ارتقاي كيفيت داشته باشند اما در اين باره بايد بگويم ارتقاي كلمه‌اي گسترده است كه به ما ربطي ندارد. انجمن صنفي گرافيك، به عنوان يك صنف، وظيفه‌اش حفظ شأن حرفه‌اي اعضاست. شايد مهم‌ترين وظيفه امروز انجمن، اين است كه تلاش كند براي اعضا معافيت مالياتي بگيرد يا مشكلات بيمه آنها را برطرف كند كه تمام آنها به بحث‌هاي اقتصادي برمي‌گردد، درنهايت هم شايد بتواند نمايشگاهي براي آنها برگزار كند.
انجمن بيش از هزار و 700 عضو دارد كه تنها حدود 700 نفر حق عضويت پرداخت مي‌كنند و در زمان برگزاري مجمع، تنها صد نفر حاضر مي‌شوند. از اين صد نفر هم در زمان اجراي كار، تنها 10 نفر باقي مي‌مانند. با اين شرايط، چه چيزي را مي‌توانيم تغيير دهيم. يك طراح گرافيك، شايد فقط براي پيگيري اموري مانند بيمه عضو انجمن شده است. بايد دقت كنيم كه گرافيك يك شغل است، انجمن يك نهاد صنفي است و «سرو نقره‌اي» آيينه‌اي از وضعيت واقعي گرافيك. هر چند نبايد ناديده گرفت در ميان طراحان آزاد گرافيك كه از اعضاي انجمن نيستند، آثار بسيار موفقي ديده مي‌شود كه در اين دوسالانه‌ها حضور نداشتند. در مورد اين موضوع بايد بگويم كه به لحاظ قانوني نمي‌توانيم از آنها براي شركت در دوسالانه دعوت كنيم، چراكه تنها بايد آثار اعضاي خودمان را پوشش دهيم. از آنجايي كه هر اقدامي هزينه‌بردار خواهد بود و ما اين هزينه را از حق عضويت اعضا تامين مي‌كنيم، اجازه صرف بودجه براي غير اعضا را نداريم. در اين‌صورت نمي‌توانيم پاسخگوي اعتراض آنها باشيم.
البته احياي بي‌ينال گرافيك تهران، مي‌تواند قدم مثبتي براي گرافيست‌ها باشد و بتوانيم مانند گذشته، تبليغات براي آن داشته باشيم، كتاب منتشر كنيم اما اين كار، هزينه‌بردار خواهد بود. پيش از برگزاري ششمين دوسالانه «سرو نقره‌اي» نيز، صحبت‌هايي پيرامون برگزاري بي‌ينال پوستر تهران -بي‌ينال يازدهم- مطرح شد اما پس از جلسات متعدد با مركز هنرهاي تجسمي، به دليل مشكلات مالي و نبود بودجه، اجرايي نشد. از آنجايي كه مركز هنرهاي تجسمي، بخشي از ساختار دولت است و دولت نيز، بودجه ندارد حتي اگر قصدش هم كمك به هنرهاي تجسمي باشد، اما توان اجرايي آن در حال حاضر نيست. انجمن صنفي گرافيك، بي‌ينال «سرو نقره‌اي» را با كمك اعضا و بدون هزينه برگزار كرده است. به نيروي اجرايي، داور و... كه از اعضا هستند، دستمزدي پرداخت نمي‌كنيم اما اگر بخواهيم براي مركز هنرهاي تجسمي اين بي‌ينال را برگزار كنيم، نمي‌توانيم به شوراي سياستگذاري بگوييم كه اين كار را رايگان انجام دهند.
ارتقاي كيفيت آثار، تنها در بازار رقابت ايجاد مي‌شود. وقتي ما اقتصاد پويايي نداريم، بازاري هم نداريم كه در ميان گرافيست‌ها رقابتي ايجاد شود. بنابراين ممكن است در «سرو نقره‌اي» با آثار بي‌كيفيتي هم روبه‌رو باشيم. ما نمي‌توانيم در اين دوسالانه، آثار بزك كرده را به نمايش بگذاريم، چراكه اين نوعي دروغگويي به مخاطب خواهد بود. هدف «سرو نقره‌اي» نمايش واقعيت جامعه، بازار و گرافيك امروز به مخاطب است.
عضو هيات‌مديره انجمن صنفي طراحان گرافيك