امريكا نگران قدرت راهبردي روسيه در شرق مديترانه
داگلاس جي. فيت
باراك اوباما سياست عقب‌نشيني از منطقه خاورميانه را آغاز كرد و دونالد ترامپ آن را پيش مي‌برد. در نتيجه روسيه در حال ظهور به عنوان يك نيروي نظامي و سياسي مسلط در منطقه است. مسكو در جنگ داخلي سوريه مداخله كرد و در نجات دولت اسد نقش محوري داشت. اين كشور در مذاكرات هسته‌اي ايران هم نقش محوري داشت و گاهي از وارد آوردن فشار بر ايران حمايت كرد و گاه از ايران در سازمان ملل دفاع كرد. روسيه مهندسي معاهده‌اي جديد ميان پنج كشور حاشيه خزر را به عهده گرفت. اين كشور درخصوص پايان دادن به جنگ داخلي سوريه مذاكره كرد.
عمليات نظامي روسيه در سوريه بر جنگ داخلي تاثير داشت و همچنين قابليت‌هايي را به نمايش گذاشت كه جسارت، مرگبار بودن، انعطاف‌پذيري و دسترسي روسيه را نشان داد. روسيه همچنين از سوريه به عنوان زميني براي آزمايش قابليت‌هاي پيشرفته جنگ الكترونيك استفاده مي‌كند. روسيه از طريق درياي خزر به اهداف شورشيان سوري حمله كرد. روسيه از طريق عمليات دريايي، برد نفوذ نظامي خود را گسترش داده است. حضور روسيه «قواعد بازي» جديدي را در سراسر خاورميانه ايجاد كرده و اين امر بر توان امريكا و اسراييل براي اقدام آزادانه تاثير داشته است. تمهيدات روسيه در شرق نيز به اين كشور اجازه خواهد داد، سامانه‌هاي زير آبي را به صورت خودكار اجرا، تعمير و فعال كند. اين كشور همين حالا هم از قابليت‌هاي پيشرفته نظارتي، شناسايي و عملياتي براي محدود كردن كابل‌هاي ارتباطي در زير دريا برخوردار است. زيردريايي‌هاي روسي مستقر در سوريه نه تنها مي‌توانند در مديترانه موشك كروز را به اهدافي دور شليك كنند، بلكه زيرساخت‌هاي زير دريا را نيز تهديد مي‌كنند.
روسيه دلايل متعددي براي مداخله در شرق مديترانه براي كمك به متحدان نظام سوريه و
به دست آوردن اهرم در برابر امريكا دارد. در هر صورت، بالا بودن بهاي جهاني انرژي در زمره منافع منطقه‌اي مهم روسيه است. اقتصاد روسيه عمدتا تجارت صادرات نفت و گاز است. اين امر چندين دهه است كه به همين صورت بوده است. روسيه و پوتين براي وجود خود به بهاي بالاي انرژي نياز دارند. باعث تعجب است كه مقالات زيادي درباره سياست روسيه در خاورميانه و ديگر سياست‌هاي خارجي نوشته شده، اما هيچ‌كدام به اين موضوع اشاره نكرده‌اند. كليد درك اينكه روسيه در منطقه شرق مديترانه چه مي‌كند، درك اين مساله است كه اين كشور مي‌خواهد در تصميمات مربوط به انرژي عربستان و ديگر دولت‌هاي مهم توليدكننده، از قدرت نفوذ برخوردار باشد. درك اين موضوع به توضيح اين مساله كمك مي‌كند كه چرا فرض شريك بودن روسيه با منافع امريكا در ثبات خاورميانه اشتباه است. برعكس روسيه اغلب دقيقا بي‌ثباتي را ترجيح مي‌دهد، زيرا اين امر به فشاري رو به تزايد براي بهاي انرژي منجر مي‌شود. روسيه همچنين نفع مهمي در فروش تسليحات دارد. به دليل آنكه به منافع تجاري روسيه توجه زيادي نشده است، در اينجا بر آن تاكيد مي‌شود، اگرچه سياست‌هاي روسيه صرفا برگرفته از چنين ملاحظاتي نيست.
راهبرد امنيت ملي ترامپ، روسيه را به عنوان يكي از دو كشور دنيا (در كنار چين) مي‌نامد كه قدرت، نفوذ و منافع امريكا را به چالش مي‌كشد و مي‌كوشد امنيت و رفاه امريكا را از بين ببرد و مصمم است آزادي و عادلانه بودن اقتصاد را كاهش دهد. روسيه اكنون صاحب قدرت مهمي در سوريه است. سوريه هم در سوي مخالفان و هم در سوي حاميان محور شيعه از اهرم فشار برخوردار است؛ يعني در تركيه، عربستان و ديگر دولت‌هاي سني مذهب و نيز در اسراييل. مقامات امريكايي نگران افزايش قدرت نظامي روسيه در شرق مديترانه هستند؛ اگرچه ترامپ خواستار خروج نيروهاي روسيه از سوريه شده است. تحت فشار گذاشتن روسيه براي ترك سوريه حالا كه داعش تا حد زيادي از بين رفته به نفع امريكا خواهد بود. مقامات امريكايي به صورت غيرعلني گفته‌اند كه اسراييل بايد چنين فشاري را به روسيه وارد كند. مقامات اسراييلي مي‌گويند در موقعيتي قرار ندارند كه با روسيه مانند دشمن رفتار كنند و قابليت نظامي اسراييل براي مبارزه با روسيه كافي نيست.
در دوران جنگ سرد كه اسراييل با امريكا عليه شوروي همكاري كرد، فضاي راهبردي متفاوت بود. در آن زمان خاورميانه در صدر اولويت‌ها قرار داشت و امريكا از جايگاه نظامي قوي در آن منطقه برخوردار و بر مديترانه مسلط بود و با جديت براي محدود كردن نفوذ شوروي كار مي‌كرد؛ اما بعد از جنگ سرد و به ويژه بعد از دولت جورج بوش، سياست امريكا در قبال منطقه تغيير كرد.
امريكا امروز برنامه‌اي براي احياي قدرت نظامي دوران جنگ سرد در مديترانه ندارد. مقامات امريكايي روسيه را براي خروج نيروهايش از سوريه تحت فشار نمي‌گذارند و در چنين شرايطي انتظار انجام اين كار توسط اسراييل انتظاري غيرواقع‌گرايانه است.
مقامات اسراييلي مي‌توانند در سوريه همكاري لازم را با روسيه داشته باشند و در عين حال به امريكا اطمينان دهند كه اقدامات تحريك‌آميز روسيه را جدي مي‌گيرند و براي روابط اسراييل با امريكا اهميت قائلند.
منبع: انديشكده هادسون
ترجمه: شوراي راهبردي روابط خارجي