رييس‌جمهوري روز سه‌شنبه، نخستين بار پس از سقوط هواپيماي اوكرايني پشت تريبون رفت و گفت كه سقوط هواپيماي اوكرايني تنها يك مقصر ندارد. او تاكيد كرد كه نبايد به مقصر دانستن اپراتور بسنده كرد؛ بلكه بايد مساله دقيق‌تر بررسي و قاصر و مقصر شناسايي شوند. اين جملات نشان داد كه پيچيدگي دلايل سقوط هواپيماي اوكرايني تنها به خطاي انساني ناشي از پرتاب موشك از پدافندي در غرب تهران محدود نيست. رويكرد سخنراني رييس‌جمهوري اما ديروز متفاوت از پيش بود. تمام سخنراني حسن روحاني خطاب به مردم از سوي صداوسيما به صورت زنده پخش شد؛ چراكه آنچه ديروز رييس‌جمهوري در جلسه هيات دولت براي چندمين بار در دو سال گذشته از آن گفت، «آشتي ملي» بود. آشتي پس از ترور سردار سليماني، جان باختن تعدادي از شهروندان در كرمان و در جريان سقوط هواپيماي اوكرايني. او در تمام طول سخنراني ديروز خود تاكيد كرد كه نبايد به هيچ‌كدام از حوادث رخ داده در 2 هفته گذشته نگاهي جناحي داشت.
يك سرزمين، يك نظام با منافع مشترك
در روزهاي گذشته تقابل‌هاي ايجاد شده متاثر از حوادث اخير با عملكرد صداوسيما دامن زده شد. از همين روي شايد روحاني سخنراني خود را با منافع مشترك ذيل سرزميني مشترك آغاز كرد. حسن روحاني ضمن تاكيد بر فراجناحي بودن سردار سليماني گفت:«سردار سليماني مرزبان ايران بود اما هيچ وقت نمي‌خواست بين ايرانيان مرزي را به وجود بياورد، همه صاحبان يك سرزمين و يك نظام هستيم و منافع ما، منافع مشترك است.»رييس‌جمهوري با بيان اينكه ايران داراي يك رنگ و يك نام و يك سليقه نيست، گفت:«مي‌دانيم در كشوري زندگي مي‌كنيم كه در آن سبك‌هاي مختلف زندگي وجود دارد و سليقه‌هاي مختلف حاكم است و بايد به سليقه‌ها، انديشه‌ها و راه‌هاي مردم احترام بگذاريم. همه ايراني هستند و ايران از آن همه است.»
او با تاكيد بر اينكه هم شهادت سردار سليماني مظلومانه و غيرمترقبه بود هم جان باختن مردم در كرمان و حادثه سقوط هواپيماي اوكرايني توضيح داد:«مي‌دانستيم امريكا بسيار جنايتكار است اما فكر نمي‌كرديم امريكا در كشور ديگري ميهمان آن كشور را كه يكي از سرداران بزرگ مبارزه با تروريسم بوده با موشك هدف قرار بدهد... از دست رفتن عزيزان ما در كرمان هم غيرمنتظره بود. كسي فكر نمي‌كرد در تشييع جنازه يك يار و عزيز، عزيزاني كه در غم آن عزيز آمدند به اين زودي به آن عزيز ملحق شوند... اينكه يك هواپيمايي حامل مردم عزيز از مليت‌هاي مختلف مخصوصا ايرانيان عزيز ما به اشتباه هدف يك موشك قرار بگيرد نيز غيرمنتظره بود.»
رفتار صادقانه و مسوولانه؛ مرهم درد مردم
رييس‌جمهوري در ادامه با تاكيد بر جبران كردن همه اتفاقات اخير گفت:«شهادت سردار سليماني جبران دارد كه در بخش نظامي اين جبران انجام شد و نيروهاي مسلح و سپاه پاسداران با موشك‌هايي كه به عين الاسد زد، نشان داد كه ما در برابر امريكا كوتاه نمي‌آييم... يك جبران بزرگ هم مد نظر ماست كه ملت‌هاي منطقه تلاش كنند، امريكا از اين منطقه برود اين هدف ممكن است كوتاه‌مدت نباشد اما بايد آن را دنبال كنيم.»روحاني همچنين به جان باختن هموطنان در كرمان نيز اشاره كرد و گفت:«حتما بايد روشن شود؛ درست است كه جمعيت بي‌تاب بوده اما در همه اين احوال بايد در آن شرايط مراقبت مي‌كرديم؛ آنهايي كه مسوول آن جامعه و اجتماع مردم بودند بايد پاسخگو باشند.» او با اشاره به اينكه موضوع سقوط هواپيما يك داغ بزرگ براي همه بود، گفت:«به يك معنا ما هم ولي‌دم آنها هستيم. گرچه خانواده آنها هم ولي‌دم آنها هستند و نبايد اين مساله را رها كنيم؛ بايد آن را جبران كنيم. جبران و قدم اول اين است كه صادقانه مسائل به مردم گفته شود؛ درد و رنج مردم با پذيرش مسووليت و صداقت حل مي‌شود؛ اينكه تسليت زباني مي‌گوييم كه در غم شما شريك هستيم، اينها خوب است اما غم مردم وقتي رفع مي‌شود كه بدانند، احساس مسووليت مي‌كنيم و درباره آنچه اتفاق افتاده با صداقت با مردم حرف مي‌زنيم و اين داغ مردم را كم و آنها را آرام مي‌كند.»
اقدام قضايي اقناع كننده
حسن روحاني همچنين تاكيد كرد به‌جز انجام اقدامات اوليه براي جان‌باختگان سقوط هواپيما قوه قضاييه، نيروهاي مسلح و دولت بايد همه با هم مشاركت كنند و با پيگيري درست، صحيح و دقيق قضايي يك اقدام قضايي اقناع‌كننده براي افكار عمومي و دنيا به انجام برسانند. در گام نهايي نيز اين حادثه ديگر قابل تكرار نباشد نه اينكه تكرار نشود؛ قابل تكرار نباشد. او توضيح داد كه بايد آن قدر مقررات بازبيني و بازنگري شود و دقت عمل، آموزش‌ها، نحوه چيدن سامانه‌هاي پدافندي و ارتباط خوب باشد كه اين حادثه قابل تكرار نباشد. رييس‌جمهوري با تاكيد بر «نظارت و هماهنگي بيشتر» اشاره كرد:«آنچه بايد درنهايت در همه اين حوادث آني براي ما به دست بيايد، انسجام، وحدت و هماهنگي ملي است و نتيجه نهايي نبايد شكاف ملي باشد.»
مسائل را جناحي نكنيم، عذرخواهي كنيم
روحاني همچنين با تاكيد بر اينكه نه شهادت سردار سليماني و نه هواپيماي اوكرايني جناحي نيست و نبايد مسائل را جناحي و حزبي كنيم. روحاني گفت:«اگر جايي نقصي دارد آن نقص بايد برطرف شود. اگر در بيان و اظهار مسائل يا در ميان گذاشتن مسائل با مردم تاخير داريم يا لحن ما مناسب نيست بايد قبول و جبران كنيم. از نيروهاي مسلح و ستاد كل خواهش مي‌كنم، بيايند براي مردم توضيح دهند از وقتي كه حادثه واقع شده تا وقتي كه اعلام شده، چه مسائل و جلساتي و كارشناسي‌هايي بوده تا مردم بفهمند كه نمي‌خواستند چيزي را از آنها پنهان كنند.» او در ادامه از باورپذير نبودن شليك سهوي به هواپيماي اوكرايني گفت و توضيح داد:«اين را به شما بگويم. هيچ‌كس نمي‌تواند باور كند كه يك هواپيماي مسافربري كنار فرودگاه در روت پرواز هدف قرار بگيرد. در ذهن آدم نمي‌آيد و به عنوان كسي كه در زمان جنگ 7 سال مسوول پدافندي بودم، مي‌گويم كه در زمان جنگ چنين اشتباهي رخ نداد و در تاريخ ايران همچون اشتباهي رخ نداده است. ما چنين چيزي نداريم كه كنار فرودگاه بين‌المللي در پايتخت كشور در روت هوايي، هواپيمايي زده شود و اصلا باور نمي‌شود. خيلي‌ها در جامعه و مسوولان ما شوكه بودند و تصورش هم سخت است. در عين حال اگر تاخير شده براي تاخير هم عذرخواهي كنند. اگر لحن هم احتمالا لحن مناسبي نبوده براي آن هم عذرخواهي كنند.»
انسجام در برابر فشار حداكثري
روحاني در ادامه به بدعهدي‌هاي امريكا اشاره كرد و با تاكيد بر اينكه مي‌خواهم به دنيا با صراحت بگويم كه ناامني منطقه به نفع كسي نيست، گفت:«شما در همه اين منطقه دخالت مي‌كنيد و همه جا را ناامن كرديد، اين ناامني غيرقابل تحمل است و در جو ناامني هر حادثه‌اي پيش مي‌آيد و در جو به هم ريختگي جامعه هر حادثه‌اي ممكن است پيش بيايد. چرا جامعه و منطقه ما را ناامن كرديد؟»«راه جبران اين حوادث، انسجام و ايستادگي كل ملت‌هاي منطقه و ملت ايران برابر جنايتكاران واقعي است. امروز برابر فشار حداكثري نيازمند انسجام، دوستي و برادري حداكثري هستيم» راهكار رييس‌جمهوري براي شرايط رخ داده در هفته‌هاي اخير بود.
يك مخالف هم براي ما زياد است
روحاني در بخش ديگري از سخنان خود خطاب به دست‌اندركاران انتخابات گفت:«همه آنهايي كه در اين انتخابات نقش داريد از شما خواهش مي‌كنم، آن جايي كه روشن است تا صلاحيت فردي رد شود، آن را رد كنيد اما آن جاهايي كه نامشخص است يا احتمالات ضعيف است، مردم را ناراحت نكنيد، به مردم نگوييم كه در برابر يك صندلي مجلس 17 نفر، 170 يا1700 نفر كانديدا هستند، ببينيم از چند جناح 1700 نفر كانديدا هستند؟ 17 نفر از چند جناح، از يك جناح؟ اينكه انتخابات نمي‌شود.»در شرايطي كه بيش از 90 درصد چهره‌هاي شاخص اصلاح‌طلب رد صلاحيت شده‌اند، روحاني تاكيد كرد كه «مردم تنوع مي‌خواهند. بگذاريد در ميدان انتخابات همه احزاب و گروه‌ها شركت كنند قطعا ضرر نمي‌كنيد. با يك جناح نمي‌شود كشور را اداره كرد. كشور متعلق به همه است. اگر تمام 83 ميليون متحد باشيم و يك نفر مخالف بايد تلاش كنيم آن يك نفر را هم جذب كنيم. يك نفر مخالف هم براي ما زياد است.»
به برجام بازگرديد
رييس‌جمهوري در بخش ديگري به مكانيسم ماشه و گام پنجم كاهش تعهدات برجامي پرداخت و گفت:«در روزهاي اخير هم به 2 نفر از رهبران اروپا به صراحت گفتم، آنچه انجام داديم اولا قابل بازگشت است ثانيا هر كاري در هسته‌اي انجام مي‌دهيم با نظارت آژانس بين‌المللي اتمي است. بنابراين اينكه ادعا مي‌كنيد ايران دنبال سلاح هسته‌اي است بي‌اساس و واهي و لاطائل است و لطفا تكرار نكنيد.»
روحاني خطاب به طرف‌هاي اروپايي تاكيد كرد: «اگر قدم اشتباهي برداريد، ضرر خواهيد كرد، راه درست را انتخاب كنيد و راه درست اين است كه به برجام برگرديد.» او خطاب به ملت ايران با طرح اين پرسش كه چرا امريكا سال 92 پاي مذاكره آمد، توضيح داد:«امريكا در سال‌هاي 90 و 91 فكر كرد، تحريم اثر گذاشته است و گفت اگر فشار را بيشتر كنيم، ايران تسليم مي‌شود و انتخابات 92 كاري كرد كه يك اميد بزرگ به مردم داد و ديدند كه همه چيز به عكس شد... قدرت و ايستادگي ملت ايران بود كه آنها را وادار به تسليم كرد و برجام را پذيرفتند و وقتي برجام اجرا شد، ايران در اوج پرواز رفت.»
انتخابات و 22 بهمن، گام نخست آشتي ملي
رييس‌جمهوري در بخش پاياني سخنان خود از مردم خواست كه به‌رغم مشكلات بزرگ، تصميم بزرگي بگيرند و توضيح داد:«آن تصميم بزرگ، آشتي ملي است. بياييد همه با هم آشتي كنيم. كينه‌ها را از دل برداريم، اين انتخابات و 22 بهمن در روزهاي آينده قدم اول اين حركت باشد.» روحاني با اشاره به اينكه امروز در جايگاهي در تاريخ ايستاده‌ايم كه نمي‌توانيم از هم فاصله داشته باشيم، گفت:«يا متحديم و پيروز يا جدا و شكست خورده هستيم، اين انتخاب با ماست.» او تاكيد كرد:«ملت ايران اگر وحدت را انتخاب كرد بي‌ترديد در برابر امريكا و دنيا پيروز است و اگر خداي ناكرده از هم جدا شديم و فاصله گرفتيم، شكست خورده در داخل، منطقه و صحنه جهاني هستيم.»