نواك همچنان مرد مورد اعتماد پوتين باقي ماند
ثبات در سياست‌هاي نفتي روسيه در بازار
گروه اقتصادي|اواخر هفته گذشته، ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در پيام خود به مجمع فدرال كه به نوعي بيانگر سياست‌ها و خط مشي دولت نيز است، خواستار انجام اصلاحاتي در قانون اساسي فدراسيون روسيه شد. او در سخنراني خود خاطرنشان كرد كه به دنبال اصلاحات قانون اساسي پيشنهادي به صورت رفراندوم در كشورش است چرا كه اين اصلاحيه‌ها تعادل بلندمدتي را براي كشورش به همراه خواهد داشت. اصلاحات مدنظر پوتين انتقال قدرت از رياست‌جمهوري به سمت پارلمان و نخست‌وزيري است. پس از اعلام اجرايي شدن اصلاحات در روسيه، دولت اين كشور به رهبري ديميتري مدودف استعفا داد تا پوتين، ميخاييل ميشوستين را براي سمت نخست‌وزيري به مجلس معرفي كند. رييس‌جمهور روسيه هدف از اصلاحات سياسي‌اش را كاهش قدرت رييس‌جمهور عنوان كرد. هر چند اين هدف از سوي برخي رسانه‌ها مورد قبول واقع نشد. منتقدان معتقدند پوتين برنامه‌هاي ديگري براي در مسند قدرت بودن دارد و اين اصلاحات براي باقي ماندن در قدرت بدون خونريزي است. با اين حال آنچه اهميت دارد، نگراني‌ها در خصوص اصلاحات سياسي پوتين به دليل اهميت و نقش روسيه در بازار انرژي است. به خصوص اينكه در چهار سال گذشته همكاري كشورهاي غيراوپك به رهبري روسيه با اوپك توانست قيمت نفت را افزايش و نبض بازار را در دستان اين كارتل نفتي نگه دارد. در راستاي دستيابي روسيه به اهداف بلندمدتش در بازار انرژي، روز گذشته خبرهايي دال بر باقي ماندن الكساندر نواك، وزير انرژي روسيه در وزارت انرژي منتشر شد كه نشان مي‌دهد بازار انرژي براي روسيه آنقدر مهم است كه اصلاحات به آن راه نمي‌يابد.
پوتين، همچنان معتقد به ديپلماسي نفت و گاز
بر اساس قانون روسيه پوتين تا سال 2024 مي‌تواند به عنوان رييس‌جمهور باقي بماند و پس از آن نمي‌تواند براي انتخابات رياست‌جمهوري ثبت‌نام كند. شايد از نظر افكار عمومي امريكا كه مدت‌هاي طولاني در جنگ سرد با روسيه بود، پوتين نماد يك شخصيت خشن و ديكتاتور است؛ اما براي مردم روسيه، او نماد كسي است كه مي‌تواند كشورش را در بزنگاه‌ها و شرايط سخت به خوبي هدايت كند. اين نكته را مي‌توان در غيبت يك هفته‌اي چند سال گذشته او و سردرگمي سياست داخلي مسكو اشاره كرد. پوتين پس از استالين دومين فردي است كه سال‌هاي زيادي را در مسند قدرت بوده اما دوران حكومت او با استالين بسيار متفاوت‌تر خواهد بود. در اين مدت روسيه توانست از ديكتاتوري نجات يابد. همچنين توانست پس از كمونيسم و فروپاشي شوروي مجددا خود را احيا كند. هر چند نبايد از اين مهم غافل شد كه منابع نفت و گاز اين كشور در رساندنش به جايگاه فعلي در بازارهاي بين‌المللي انرژي نيز بي‌تاثير نبودند. .به گونه‌اي كه اين كشور از سال 1998 تا 2004 نزديك به 48 درصد از نفت جهان را تامين كرد. اما در جايگاه روسيه با پيشرفت تكنولوژي شيل نيز تغييري ايجاد نشد و نفت اين كشور همچنان تقاضاكنندگان خود را دارد. اين در خصوص گاز اين كشور نيز صادق است. به گونه‌اي كه 22 درصد از صادرات گاز طبيعي در دنيا متعلق به روسيه است و از سوي ديگر طبق آمارهاي شركت گازپروم، بزرگ‌ترين شركت توليدكننده گاز در روسيه سهم اين شركت در بازار مصرف گاز كشورهاي عضو اتحاديه اروپا و تركيه در سال 2018 از 34.2 درصد به 36.7 درصد افزايش يافته است. از سوي ديگر حجم صادراتي گاز روسيه به كشورهاي خارجي در سال 2018 نيز به ركورد 210.7 ميليارد مترمكعب رسيد. اين امر نشان‌دهنده وابستگي به منابع انرژي روسيه همچنين ديپلماسي نفتي روسيه است. هر چند امريكا اين امر را نقطه ضعف كشورهاي هم پيمان اروپايي خود مي‌داند و بارها به آنها در خصوص يافتن آلترناتيوي براي تامين انرژي هشدار داده، اما تاكنون هشدارها به جايي نرسيده است. عدم توانايي اروپايي‌ها براي يافتن آلترناتيو، امريكا را وادار به تحريم خط لوله نورد استريم 2 كرد. اين خط لوله انتقال گاز كه يكي از مهم‌ترين اهداف پوتين براي در اختيار گرفتن سهم بيشتري از بازار گاز اروپا است، قرار است با ظرفيت انتقال روزانه 150 ميليون مترمكعب گاز را به آلمان منتقل كند. پوتين طرح‌هاي بلندپروازانه‌اي براي كشورش دارد كه «ابرقدرت انرژي» يكي از آنها است. او با تبديل شدن به قطب برتر انرژي جهان مي‌تواند در برابر سياست‌هاي يك‌جانبه امريكا و در گام‌هاي بعدي ناتو بايستد. از اين رو انتظار نمي‌رفت پس از تغيير مشي سياستي‌اش تغييري در مهره‌هاي كليدي همچون نواك و آنتوان سيوانوف، وزير دارايي‌اش بزند.
سياست‌هاي انرژي روسيه به سياق سابق
از سال 2016 و به دنبال كاهش شديد قيمت نفت در بازار جهاني، توليدكنندگان غير اوپك به رهبري روسيه با امضاي توافق كاهش توليد سعي در افزايش قيمت داشتند كه تا به امروز نيز در اين امر موفق بودند. هر چند حضور نواك 48ساله در راس وزارت انرژي روسيه نيز در تحقق اين امر بي‌تاثير نبود. وزير انرژي روسيه از همان ابتدا در شكل‌گيري هر تعهد و توافقي با اوپك نقش موثري داشت و تا آخرين لحظه نيز از توافقاتي كه منجر به افزايش قيمت شود، دفاع كرد. ايگور يوشكنوف، تحليلگر صندوق امنيت ملي روسيه در خصوص اهميت بازار انرژي براي روسيه گفت: «پوتين بر اين باور است كه قرارداد اوپك براي اقتصاد روسيه مثبت است و نواك مي‌تواند در حفظ موقعيت خود در سيستم سياسي روسيه حساب كند.» نواك علاوه بر نقش تعيين كننده در تحكيم روابط روسيه و عربستان، تاثيراتي نيز بر اصلاحات مالياتي صنعت نفت روسيه داشت.
روسيه براي اوپك مهم‌تر از عربستان
تغييرات در سيستم سياسي روسيه براي اوپك نگران‌كننده بود. چرا كه اندازه توليدات نفت روسيه همچنين عدم پايبندي به توافقات جديد براي كاهش توليد مي‌تواند مسير جديدي در بازار نفت ايجاد كند. پس از اعلام تمديد توافق اوپك از سوي عربستان و روسيه در حاشيه اجلاس G20 همچنين تدوين آيين‌نامه جديد براي اوپك توسط روسيه، نشان داد كه با وجود غيرعضو بودن اين كشور، اما به نظر مي‌رسد هدايت اين كارتل نفتي را بر عهده دارد. بر همين اساس باقي ماندن نواك در وزارت انرژي دور از ذهن نبود. در واقع اين امر محتمل‌ترين گزينه سياستي پوتين براي دستيابي به اهداف بلندپروازانه‌اش بود.