آيا سينما راديو سيتي تخريب مي‌شود؟ آيا مي‌تواند تغيير كاربري دهد؟
داستان‌هاي سينماي متروك
تينا جلالي
يكي از لوكس‌ترين و در عين حال پرمخاطب‌ترين و قديمي‌ترين سينماي ايران «سينما راديوسيتي» به بخش خصوصي واگذار شد؛ روز گذشته انتشار خبر فروش اين سينماي خاطره‌انگيز و به ياد ماندني كه روزي محفل و كانون فيلم‌هاي خارجي و روشنفكري بود، نگراني‌ها و پرسش‌هايي زيادي را به وجود آورد حاكي از اينكه چرا بناي فرهنگي تاريخي كه در سازمان ميراث فرهنگي در فهرست آثار ملي ثبت شده به راحتي و با بهاي اندك فروخته شده در حالي كه هيچ اسم و نامي از خريدار آورده نشده است.
سينماي فراموش ناشدني با سالن‌هاي مجلل
همان طور كه مي‌دانيم، راديوسيتي همپاي سينما مولن‌روژ و چند سينماي قديمي ديگر توسط حيدر غيايي كه از معماران ممتاز مدرن در ايران به شمار مي‌رود، طراحي شده و در ۲۷ شهريور ماه سال ۱۳۳۷ در خيابان پهلوي (وليعصر كنوني) افتتاح شد. تا سال ۱۳۵۲ اين سينما همچنان به فعاليت خود ادامه مي‌داد. در آبان ماه 57 آتش‌سوزي‌اي كه در اين سينما رخ داد، آن را به تعطيلي كشاند تا اينكه پس از انقلاب ۱۳۵۷ مصادره و به صورت كامل تعطيل شد و مدت‌هاست كه اين سينما به مخروبه‌اي در دل شهر تبديل شده تا اينكه سال 96 بنا بر تشخيص كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي اين ملك در فهرست آثار ملي قرار گرفت.
متروك و خرابه
حالا فروش اين ملك به بخش خصوصي پرسش‌هايي را به وجود آورده و دغدغه بعضي سينماگران آنجايي اهميت دوچندان پيدا مي‌كند كه متن خريداري شده توسط مالك رسانه‌اي نمي‌شود، بيم آن مي‌رود كه صاحب ملك تصميم به تخريب اين بنا داشته باشد. در حالي كه اين بنا نشان‌دهنده مقطعي از تاريخ كشور با بار غني فرهنگي ايران است، هيچ مالكي حق تخريب و تغيير آن را ندارد مگر با تعهد بازسازي مجدد آن با تمام ويژگي‌هاي فعلي در بناي جديد و به اذعان برخي صاحب‌نظران قطعا يكي از دلايل متروك ماندن آن در اين 40 سال همين نكته بوده است.
وزارت ارشاد شفاف‌سازي كند
در راستاي اين نگراني‌ها، جامعه صنفي تهيه‌كنندگان بيانيه‌اي منتشر كرد مبني بر اينكه: «بارها و بارها از خيابان وليعصر عبور كرديم، بسياري از فعالان محيط زيست به درخت‌هاي قطع شده، موش‌هاي داخل جوي‌هاي خيابان و پرترافيك شدن اين خيابان واكنش نشان داده و راهكار براي بهينه شدن وضعيت ارايه كرده‌اند. اما نكته اينجاست، چند تن از فعالان و هنرمندان به وضعيت سينمايي كه سال‌هاست در كنار خياباني پر رفت و آمد قرار دارد به اين نكته توجه كردند كه «راديوسيتي» كه از مجلل‌ترين و مدرن‌ترين سينماهاي ايران در سال ۱۳۳۷ بود و امروز همچنان سرپاست چه سرنوشتي پيدا كرده است!؟ آن هم در شرايطي كه ناوگان سينمايي كشور به شدت با كمبود سالن سينما مواجه است. بنياد شهيد بعد از انقلاب مديريت اين سينما را عهده‌دار شد اما امروز مدعي است، همكاري بسياري خوبي با وزارت ميراث فرهنگي داشته و اين سينما را به بخش خصوصي سپرده است. حال جامعه صنفي تهيه‌كنندگان در شرايطي كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مدعي شفاف‌سازي است، خواستار انتشار متن قرارداد واگذاري سينما راديوسيتي است. قراردادي كه به ادعاي سرپرست دفتر حفظ و احياي بناها، بافت‌ها و محوطه‌هاي تاريخي بنياد شهيد، به گونه‌اي تنظيم شده كه تخريب اين ساختمان صورت نگيرد.شفاف‌سازي متن قرارداد در شرايطي كه اخبار متناقضي درباره اين سينما در رسانه‌ها منتشر شد، الزامي است.
ميراث فرهنگي در جريان فروش ملك قرار دارد
با هادي احمدي، مديركل حفظ و احيا بناها، بافت‌ها و محوطه‌هاي تاريخي تماس گرفتيم و از او در اين زمينه پرسش‌هايي را مطرح كرديم. او درباره واگذاري سينما راديوسيتي به بخش خصوصي توضيحاتي را به «اعتماد» ارايه مي‌دهد:«تا جايي كه اطلاع دارم، سازمان اقتصادي كوثر وابسته به بنياد شهيد و امور ايثارگران كه شاكله‌اش فروش املاك و مستغلات بنياد شهيد است اين معامله را انجام داده است.» به باور اين مدير حفظ بافت‌هاي تاريخي از لحاظ قوانين ميراث فرهنگي زماني كه اثري ثبت مي‌شود، منعي براي فروش آن ملك وجود ندارد مگر در دو صورت، اول اينكه آن ملك جزو نفايس ملي باشد، دوم اگر آن ملك متعلق به سازمان ميراث فرهنگي باشد و مالكيت آن در اختيار ميراث فرهنگي باشد اجازه فروشش داده نمي‌شود و تنها در اين دو صورت است كه ملك خريداري شده را نمي‌توان فروخت. با در نظر گرفتن اين نكته كه املاك دولتي ثبت شده در فهرست آثار ملي هم با محدوديت‌هاي قانوني براي فروش همراه هستند در حال حاضر و به صورت روزانه شاهديم كه تعدادي زيادي از آثاري كه تاكنون در ميراث فرهنگي ثبت شده مربوط به مردم يا به عبارتي بخش خصوصي است و هر روز هم خريد و فروش مي‌شود و ثبت آثار ملي باعث مداخله‌اي در خريد و فروش آثار نمي‌شود.
راديو سيتي قطعا تخريب نمي‌شود
از نظر او اين تلقي اشتباهي است كه اگر ملكي در سازمان ميراث فرهنگي به عنوان آثار ملي ثبت شود، خريد و فروش آن نبايد صورت گيرد و ميراث فرهنگي هيچ ممنوعيتي در فروش آثار غيرمنقول نداشته و ندارد. احمدي در بخش ديگري از صحبت خود درباره اين پرسش كه چه تضميني وجود دارد، خريدار يا صاحب سينما راديوسيتي آن را تخريب نكند؟ هم توضيح داد:«ما از همان ابتدا به بنياد شهيد اعلام كرديم اين ملكي كه شما خريداري كرديد، ثبت ملي است و اين نكته را بايد در نظر داشته باشيد هر زماني كه خواستيد آن را واگذار كنيد به خريدار اين نكته را هم بايد بگوييد و بايد در معامله ذكر شود. لذا به نظر من حتما و يقينا اين تضمين وجود دارد كه سينما راديوسيتي تخريب نشود. يعني خريدار با علم به اينكه اين اثر ثبت ملي است و نمي‌تواند خراب كند، آن را خريده است».
تغيير كاربري غير ممكن نيست
مديركل حفظ و احيا بناها، بافت‌ها و محوطه‌هاي تاريخي با اشاره به اينكه اساسا بنياد شهيد، نهاد دولتي نيست كه اگر نهاد دولتي مي‌بود ميراث فرهنگي الان طبق قانون متولي سينما راديوسيتي بود، گفت:«اين معامله صورت گرفته توسط بنياد شهيد با استعلام از وزارت ميراث فرهنگي انجام شده و ما شروطي كه قانون به ما اجازه داده بود را در اين معامله گنجانديم. همچنين به اين نكته هم اشاره كنم كه بنياد شهيد به ما اطلاع داد با شرطي كه وزارت ميراث فرهنگي براي ما گذاشت، بنياد با قيمت پايين‌تري به فروش رسانده است.» احمدي با بيان اينكه اين ملك با حفظ كالبد تغيير كاربري آن غيرممكن نيست، گفت كه مالك مي‌تواند فعاليت‌هاي فرهنگي هنري در اين مكان انجام دهد هر چند بهترين كاربري از لحاظ ميراث فرهنگي براي اين بنا همان اكران فيلم و نمايش فيلم‌هاي سينمايي است.