دولت تركيه پس از هفت ماه به عبدالله اوجالان، رهبر 71 ساله كرد، اجازه داد تا با خانوادهاش ديدار كند. اين اقدام كه در بحبوحه جنگ شديد عليه نيروهاي سوري در استان ادلب صورت گرفته، گمانهزنيهاي زيادي را در مورد اهداف دولت تركيه رقم زده است.
به گزارش پايگاه خبري تحليلي «المانيتور»، در ظاهر، دولت تركيه به مهمت، برادر اوجالان، اجازه داد با وي در زندان جزيرهاي ايمرلي كه اين رهبر حزب كارگران كردستان (پكك) از سال 1999 در آن نگهداري ميشود، ديدار كند تا از شدت نگراني او در مورد امنيت برادرش كاسته شود. نگرانيها در مورد سلامت اوجالان زماني ايجاد شد كه مقامات تركيه در روز 27 فوريه اعلام كردند، آتشسوزي به وجود آمده در اين جزيره اكنون تحت كنترل است. اما اطمينان خاطر دولت نتوانست ترس كردها از احتمال مرگ اوجالان را از بين ببرد. تعداد زيادي از جمعيت كردها، بيشتر در اروپا، اقدام به راهاندازي تظاهرات كرده و خواستار اثبات زنده بودن رهبرشان شدند.
آخرين بار در هفتم ماه آگوست 2019 به اوجالان اجازه داده شد تا با برادرش ديدار كند، اما دولت تركيه بارها درخواست وكلاي اوجالان براي ديدار با وي را رد كرده است. رجب طيب اردوغان، رييسجمهور تركيه پس از يك وقفه هشت ساله در ماه مه 2019 به وكلاي اوجالان اجازه داده بود تا با وي ديدار كنند. به نظر ميرسد اين اقدامي خودخواهانه براي راضي كردن اوجالان بود تا كردها را وادار كند در انتخابات شهرداري استانبول در ماه ژوئن، براي راي دادن به نامزد حزب عدالت و توسعه اردوغان پاي صندوقهاي راي بيايند.
اوجالان از طريق وكلاي خود بيانيه نه چندان موثري را صادر كرد و از كردها خواست تا در نظرسنجيها «بيطرف بمانند.» اما كردها گروه گروه به نماينده مخالف دولت راي دادند و از پيروزي او در مقابل حزب اردوغان اطمينان حاصل كردند. پس از اين اتفاق برخي ميگفتند گويي از قدرت نفوذ رهبر پكك كاسته شده است. اما تجربه ثابت كرده پكك هميشه ميتواند حاميان خود را متقاعد كند كه همكاري اوجالان با دولت تنها استراتژي زيركانه ديگري براي فريفتن آنكارا بوده است.
گيران اوزكان، نماينده حزب دموكرات مردم، حزب مخالف اردوغان كه پايگاه هوادارانش را عمدتا كردها تشكيل ميدهند، به المانيتور گفت: « ما ميدانيم كه دولت بارها سعي كرده است براي دستيابي به اهداف خود اجازه ديدار با اوجالان را صادر كند و اكنون كه اردوغان و دولتش در استان ادلب و در داخل كشور با مشكلاتي روبهرو هستند، اين ميتواند نمونه ديگري از اين تلاش باشد.» ممكن است آتشسوزي در جنگل نيز صحنهسازي باشد تا بهانهاي براي اين كار شود.
بنابراين به گفته اوزكان بعيد است كه اين ملاقات مقدمهاي براي از سرگيري مذاكرات صلح ميان دولت، اوجالان و پكك باشد. اين مذاكرات در سال 2015 متوقف شد و بخشي از دليلش اين بود كه اردوغان فكر ميكرد اگر كردها را كنار بگذارد و مليگرايان را به آنها ترجيح دهد، حضورش در راس قدرت تضمين ميشود. در آن زمان شبهنظاميان كرد سوريه كه پيرو پكك و تحت حمايت امريكا عمل ميكردند، از پذيرفتن خواسته تركيه مبني بر پيوستن به شبهنظاميان سني در جنگ با بشار اسد امتناع كردند. بسياري معتقدند اين اقدام شبهنظاميان كرد بود كه باعث شكست مذاكرات شد.
شايد اكنون تركيه نگران اين باشد كه شبهنظاميان كرد سوريه با بلوك دشمن متشكل از اسد، نيروهاي تحت حمايت ايران و روسيه در جنگ جاري در ادلب متحد شوند. بنابراين ممكن است اوجالان را تحت فشار گذاشته باشد تا از شبهنظاميان كرد سوريه بخواهد اينبار «بي طرف بمانند.»
يك منبع نزديك به پكك به المانيتور گفت: «اطلاعات موثقي» دارد كه نشان ميدهد تركيه حاضر بود توافق خود با روسيه در خصوص ادلب را بر هم بزند به اين شرط كه اجازه كنترل شهر كردنشين عفرين را پيدا كند. ادعاي او را نميتوان مستقلا راستيآزمايي كرد.
به گفته اين منبع، بعيد است شبهنظاميان كرد علاقهاي به درگيري در جنگ داشته باشند، مگر اينكه اجازه يابند دوباره بر منطقه عفرين كه در سال 2018 با بذل و بخشش مسكو به تصرف نيروهاي تركيه درآمد، تسلط يابند.
اوزكان گفت: با اين حال اگر اردوغان به اين نتيجه برسد كه براي بالا بردن محبوبيت خود نياز است به كردها روي خوش نشان دهد، بايد روابط خود را با اوجالان بهبود دهد.
وي افزود: «هنوز هم اوجالان در تعيين جهتگيري سياست كردها به ويژه در تركيه و سوريه داراي قدرتي بينظير است و عقل سليم ميگويد تركيه نياز دارد راه را براي اوجالان باز كرده تا او مذاكرات را براي رسيدن به راهحل صلحآميز و حل مساله كردها از سر گيرد.»
اليزا ماركوس، نويسنده كتاب «خون و اعتقاد» كه تا به امروز موثقترين منبع در خصوص پكك به شمار ميرود، با اين نظر موافق است. وي در گفتوگو با المانيتور گفت: « اوجالان بيست سال پس از دستگيري و زنداني شدن در تركيه همچنان رهبر معنوي پكك باقي مانده است. اوجالان جز بيانيه كوتاهي كه سال گذشته پيش از انتخابات استانبول اجازه يافت منتشر كند، سالهاست نتوانسته ارتباطي با پكك يا حاميان كرد خود داشته باشد. با اين حال اين مساله چيزي از اهميت او كم نكرده است.»