تلويزيون در يك بزنگاه تاريخي قرار دارد
فرصتي براي همدلي و همراهي
شاهين شجري‌كهن
تعطيلي ناخواسته و فراغت پيش آمده بر اثر شيوع ويروس كرونا به نوعي توفيق اجباري براي صداوسيما بود براي اينكه بتواند طيف گسترده‌اي از مخاطبان خود را در يك بازه زماني فشرده در اختيار بگيرد تا آمار مخاطب خود را به عددي بزرگ‌تر از سال‌هاي پيش برساند . شيوع ويروس كرونا با همه تلخي‌هايي كه براي جامعه ما ايجاد كرده يك برگ برنده و امتياز باد آورده براي صدا و سيما مي‌تواند باشد. بايد پذيرفت كه در سال‌هاي گذشته تلويزيون ما قافيه را به شبكه‌هاي ماهواره‌اي و مجموعه‌هاي اينترنتي و حتي شبكه ويديويي داخلي باخته است. به خصوص در ايام نوروز غير از مجموعه پايتخت و يكي، دو برنامه مردم‌پسند واقعا پيشنهاد جذابي براي مردم نداشته و مي‌توانيم بگوييم تلويزيون در سال‌هاي اخير يك افول مداوم و متوالي را پشت سر مي‌گذارد، حالا شرايطي ايجاد شده كه ميليون‌ها نفر در خانه خود بالاجبار بايد بيننده برنامه تلويزيون باشند كه قطعا بخشي از آنها مخاطبان شبكه‌هاي خارجي و اينترنت و سريال‌هاي ماهواره‌اي و شبكه‌هاي ويديويي خواهند بود. با توجه به اينكه در اين ايام تعطيلي اكثر خانواده‌ها خانه‌نشين هستند، ملاحظات اخلاقي و تربيتي بيش از پيش در فضاي خانواده اهميت پيدا مي‌كند و تلويزيون هم در اين ميان براي طيف وسيعي از جامعه و خانواده به لحاظ محتوا قابل اعتماد‌تر است. مردم باور دارند كه مي‌توانند با اطمينان بيشتري در حضور بچه‌ها و همه اعضاي خانواده برنامه‌ها را تماشا كنند و نگران صحنه‌هاي كنترل نشده و مفاهيم غيراخلاقي و عبور از خط قرمزهاي عرفي نباشند و اين يك فرصت طلايي براي تلويزيون است. ضمن اينكه وقتي به ذات اين موقعيت ملتهب شيوع كرونا نگاه مي‌كنيم، خود شيوع كرونا باعث شده خيلي از مردم كه در حالت عادي مشتري و بيننده تلويزيون نبودند، الان براي دسترسي به اخبار قابل اعتماد و راه‌هاي جلوگيري از شيوع كرونا مخاطب تلويزيون باشند و به برنامه‌هاي آن رجوع كنند اما متاسفانه بايد گفت كه در اين موقعيت بحراني كوچك‌ترين برنامه‌ريزي و خوش‌سليقگي براي استفاده از اين موقعيت تاريخي ناخواسته در صدا و سيما ديده نمي‌شود. در اين چند وقت هيچ تغييري در رويكرد صداوسيما ديده نمي‌شود همچنان در بر همان پاشنه مي‌چرخد و همان خط قرمزها و لجبازي‌ها ديده مي‌شود. خيلي از برنامه‌هاي محبوب مردم بازپخش نمي‌شود، به اين دليل كه فرضا 10 سال بعد از پخش اوليه فلان سريال، يكي از اعضاي سازنده آن اظهارنظري كرده كه خوشايند مديران ارشد فرهنگي نبوده و به همين دليل كل سريال را بايگاني كرده‌اند. واضح است كه اين لجاجت به ضرر تلويزيون و مردم است، اين در حالي است كه تمام برنامه‌ها، سريال‌ها و تله‌فيلم‌ها و محصولات توليد شده تلويزيون در واقع سرمايه تلويزيون و مردم است و بايد بدون حب و بغض و بدون تنگ‌نظري امكان بازپخش و نقد و بررسي را پيدا كنند، ضمن اينكه در حال حاضر سينماي ايران تعطيل است. سينماي ايران به عنوان يكي از مهم‌ترين مجموعه‌ها و جوامع فرهنگي و هنري كشور با هزاران شاغل هنرمند و تكنيسين و بازيگر عملا در تعطيلي مطلق به سر مي‌برد و تلويزيون وظيفه‌اش اين است كه در اين شرايط براي سينما فضا باز كند. فيلم‌هاي داخلي سينمايي كه در اكران شانسي براي دخل و خرج نداشتند و نتوانستند مخاطب خود را جذب كنند در نوروز بايد پخش تلويزيوني داشته باشند و از حمايت مالي صدا و سيما بهره‌مند شوند. سرمايه صدا و سيما پول مردم است و مردم راضي هستند كه با پرداخت حق پخش اين فيلم‌ها از هنرمندان حمايت و در ازاي آن فيلم خوب از تلويزيون پخش شود. تلويزيون در شرايط فعلي موقعيت حساسي دارد و مايه تاسف است كه هيچ عزم و اراده‌اي در اين رابطه ديده نمي‌شود. نكته بعدي بحث اطلاع‌رساني كرونا و نوع پوشش اخبار اين روزهاست كه خيلي درباره آن صحبت شده اما به هر حال مقوله قرنطينه خانگي مورد حمايت نهادهاي رسمي است و سياستگذاران نظام و دولت حامي اين قضيه هستند. تلويزيون بايد در اين شرايط يك بازنگري جدي در اركان برنامه‌هايش انجام دهد. هم در شيوه پخش آنها، نوع آگاهي و اطلاع‌رساني و اميد دادن به مردم و هم در پرهيز از انتشار اخبار غيرقابل اعتماد در صدا و سيما بايد تحول جدي شاهد باشيم. در اين موقعيت مخاطب تلويزيون يك عده خاص نيستند. از دانشجوها و دانش‌آموزان گرفته تا كنكوري‌ها و... خانه‌نشين هستند و تلويزيون بايد براي مخاطبان جديد خود مواد و محتواي آموزشي خوب تامين كند در حالي كه به نظر مي‌رسد كلاس‌ها و درس‌هاي مجازي تلويزيون در سطح بالايي توليد نمي‌شود و برخي مواد درسي از رده خارج هستند. استادان محدودي كه سبك خاصي در تدريس ندارند و مهارت‌شان زير سوال است مقابل دوربين مي‌آيند و اين نمي‌تواند نياز دانش‌آموزان و دانشجويان خانه‌نشين را برآورده كند. بايد به سرعت كارشناسان آموزشي و آموزش و پرورش به اين قضيه ورود پيدا كنند. در بخش اطلاعات پزشكي مباحث مربوط به كرونا، پزشكاني كه مقابل دوربين قرار مي‌گيرند با هماهنگي وزارت بهداشت اطلاعات درست را در اختيار مردم قرار دهند. تلويزيون در خانه‌ها روشن است و با هر آگهي كه پخش مي‌كند يا هر زيرنويس و توصيه بهداشتي كه مي‌نويسد روي زندگي هزاران نفر تاثير مي‌گذارد. مديريت اين شرايط، نياز به مسووليت‌پذيري فراتر از روزهاي عادي صدا و سيما دارد.