فرصت بي‌بديل كرونا
سيدجواد ذهبي| با وجود اينكه يك ماه از زمان شروع ماجراي كرونا در چين مي‌گذشت اما ورود اين مهمان ناخوانده به كشور براي همه شهروندان ميهن غيرمترقبه و البته نگران‌كننده بود. به طور طبيعي اولين حوزه‌اي كه از اين ماجرا تاثير پذيرفت، آموزش و پرورش بود كه با تعطيلي مدارس كه احتمالا طولاني نيز خواهد بود همگان را دچار واهمه عقب افتادن دانش‌آموزان از علم‌آموزي كرده است.
از سوي ديگر تبعات كرونا صرفا به سلامت جسمي كودكان منعطف نمي‌شود و نگراني‌هاي مهم ديگري نيز وجود دارد. هجمه واهمه از بيماري به جامعه اثرات مخربي بر ذهن و روح لطيف و پاك كودكان‌مان دارد. دور شدن ناگهاني از روتين و برنامه روزانه مدرسه، فقدان ارتباط با همكلاسي‌ها و فقدان ارتباط با معلم و كادر آموزشي نيز سبب تشديد اين آسيب‌هاي روحي به كودكان عزيزمان خواهد شد.
در اين ميان و با گسترش فراگير استفاده از اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي، مدارس زيادي به توليد محتواي آموزشي روي آورده‌اند و محتواي فوق را به طرق گوناگون با اوليا به اشتراك مي‌گذارند. صدا و سيما نيز در اين ميان به توليد و پخش محتواي آموزشي در شبكه آموزش پرداخته و همه اين عوامل در كنار آمادگي پذيرش جامعه سبب توجه مضاعف به مفهوم «آموزش مجازي» شده است.
فرصت‌هاي نهفته در آموزش مجازي
آموزش مجازي گذار از رويه‌هاي رايج و كاركردهاي معمول آموزش است و مي‌تواند تابيدن نوري تازه به اين حوزه قلمداد شود. در آموزش مجازي، فرصت استفاده از تكنولوژي‌ها و فناوري‌هاي نوين روز فراهم مي‌شود و مي‌تواند سبب كاهش فاصله بين آموزش و پرورش ما و همتايان ما در كشورهاي توسعه‌يافته شود. از سوي ديگر به واسطه بالا رفتن دسترسي به اينترنت و شاخص نفوذ ارتباطات در مناطق محروم كشورمان فرصت خوبي فراهم شده است تا دانش‌آموزان اين مناطق با استفاده از حداقل امكانات (يك يارانه متصل به اينترنت به صورت اشتراكي در مدرسه) بتوانند از آموزش‌هاي نوين و مطالب روز بهره‌مند شوند و محتواي آموزش مجازي بازوي توانمند حاكميت در تحقق اصول قانون اساسي از‌جمله اصل ۳۰ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران باشد.
آموزش مجازي، توسعه پايدار
و چالش تحديد سرمايه اجتماعي
در دنياي امروز يكي از شروط توسعه پايدار توجه ويژه به سرمايه اجتماعي است و حصول توسعه را نيازمند ۴ ركن «سرمايه مادي، سرمايه انساني، سرمايه فرهنگي و سرمايه اجتماعي» مي‌دانند. سرمايه اجتماعي سرمايه حاصل از ارتباط انسان‌ها با يكديگر بوده و نقش مهمي در نهادينه شدن ارزش‌هاي اخلاقي در اجتماع دارد. به عبارت ديگر پس از عبور از دهه‌هاي ۶۰ و ۷۰ ميلادي كه توسعه جامعه صرفا از ديد توسعه سرمايه مادي تعقيب مي‌شد، در سال‌هاي اخير توسعه ارتباطات بين افراد اجتماع به عنوان يكي از شروط توسعه فرض مي‌شود. در عرصه آموزش و پرورش، «مدرسه» يكي از بسترهاي مهم توسعه سرمايه اجتماعي بود و دانش‌آموزان در مدرسه برقراري ارتباط با همنوعان را فرا گرفته و شبكه ارتباطي مهمي از همين سن پايه‌ريزي مي‌شود. با ديدگاه اهميت سرمايه اجتماعي، توسعه آموزش مجازي دچار يك پارادوكس اساسي مي‌شود. اگر آموزش مجازي داراي قابليت‌هاي متعدد و فراواني است، فقدان ارتباطات كودكان و نوجوانان را در آموزش مجازي چه بايد كرد؟ به عبارت ديگر از ديوار صلب آموزش و پرورش به سمت توسعه آموزش مجازي و استفاده از ظرفيت‌هاي تكنولوژيك اين نوع آموزش گذر كنيم، آيا با آموزش صرف مفاهيم رياضي و علوم و... و فقدان ارتباطات، راه را به اشتباه نرفته‌ايم؟
نگرشي نو در عرصه آموزش مجازي
در مجموعه مدارس ايران زمين بر پايه طرح همين سوال، قدم در راهي نوين گذاشتيم. ما براي برون‌رفت از بحران جاري در كشور به توليد محتواي آموزشي ضبط شده، اكتفا نكرده‌ايم. به اين منظور تصميم گرفتيم و با كوشش يك هفته‌اي همكاران و ياوران مدرسه به جاي تمركز بر ديدگاه مكانيكي، رويكرد توسعه انسان محور را برگزيديم. براي ما شادي و آرامش و ارتباطات بين بچه‌ها ارزشي افزون‌تر از فراگيري فرمول‌هاي رياضي و قواعد علوم تجربي دارد و بر همين اصل با تلاش شبانه‌روزي و با كمك متخصصين و جوانان برومند كشور، موفق شديم نخستين پلتفرم آموزشي «مدرسه آنلاين» را پايه‌گذاري و افتتاح كنيم. در مدرسه آنلاين، معلمين به تدريس علوم و رياضي و ادبيات مي‌پردازند ليكن مدرسه داراي مراسم صبحگاه نيز هست، مدرسه آنلاين زنگ ورزش هم دارد و در مدرسه آنلاين برنامه تريبون آزاد مدرسه نيز برقرار است. در اين مدرسه بچه‌ها تولد دست‌جمعي برگزار مي‌كنند و در يك كلام در اين مدرسه، «انسان» مركز توجه است نه «محفوظات» و «آوازه‌خوان‌محور است نه آواز».