پايان جنگ نفتي؟

گروه اقتصادي| پس از يك هفته كش و قوس فراوان و مذاكرات پيشرفته، توافق تاريخي اوپك ميان مهم‌ترين و بزرگ‌ترين توليدكننده نفت در جهان به امضا رسيد. اين توافق دو ساله است و فاز اول آن از ابتداي ماه آينده ميلادي به مدت دو ماه اجرا مي‌شود. در اين فاز 9.7 ميليون بشكه نفت از بازار نفت كم مي‌شود. اين توافق قرار بود به كاهش 10 ميليون بشكه در روز از بازار منجر شود اما مقاومت مكزيك و كاهش 100 هزار بشكه به جاي 400 هزار بشكه باعث شد 23 كشور حاضر در اين پيمان به كاهش 9.7 ميليون بشكه‌اي رضايت دهند تا قيمت نفت برنت و شيل كاهش بيشتري پيدا نكند. امريكا نيز به عنوان هماهنگ‌كننده اين توافق در نظر دارد 300 هزار بشكه‌اي كه مكزيك كاهش نداد، از توليد خود كم كند. پس از اعلام خبر كاهش توليد، قيمت نفت با افزايشي كم‌رمق و نزديك 4درصدي به 32 دلار و 71 سنت رسيد. اين توافق باعث كاهش 10درصدي از توليد نفت جهان مي‌شود و به گفته وزير انرژي عربستان مي‌تواند تا 20درصد از توليدات نفت جهان را نيز كاهش دهد.
جنگ قيمتي و توافق تاريخي
توافق تاريخي اوپك از پس ترك ميز مذاكره توسط روس‌ها و اعلان جنگ قيمتي عربستان حاصل شد. تا دو ماه گذشته هيچ‌كس پيش‌بيني نمي‌كرد كه سمت و سوي تحليل‌ها از «احتمال كم بقا اوپك» به «امضاي توافق تاريخي» تغيير كند و حتي كشورهايي نظير نروژ و امريكا نيز خارج از پيمان اوپك پلاس به اين توافق بپيوندند و براي حصول آن به روش‌هايي نظير تهديد و تماس سناتورهاي امريكايي با رياض متوسل شوند. مي‌توان اين ادعا را مطرح كرد كه در اين تغيير مسير، نقش اصلي برعهده امريكا بود و با وجود اعلام چند باره مبني بر نپيوستن به كارتل اوپك اما از راه دور نيز توانست بر آن اثر بگذراد. پس از بي‌نتيجه ماندن مذاكرات در وين و پاسخ منفي روس‌ها به برگزاري نشست اضطراري براي بررسي بازار نفت، عربستان تصميم به افزايش توليد نفت خود گرفته بود، به‌گونه‌اي كه قرار بود از ماه جاري ميلادي به بيش از 12 ميليون بشكه در روز برساند. علاوه بر افزايش توليد، آرامكو تخفيفي بين 6 تا 8 دلار در هر بشكه براي مشتريان خود اختصاص داده بود كه همين امر توجه پالايشگاه‌هاي چين و هند را جلب كرد. با خبر افزايش توليد، قيمت نفت تا مرز 20 دلار نيز كاهش يافت. با وجود همه مقاومت‌هاي روسيه در برابر عدم كاهش توليد نفت، امريكا از طرح جنگ قيمتي عربستان استقبال نكرد. مديران پالايشگاه‌هاي نفتي كه از متحدان ترامپ نيز به‌شمار مي‌آيند قيمت‌هاي زير 30 دلار را به ضرر صنعت شيل مي‌دانند و معتقدند با اين قيمت‌ها پالايشگاه‌هاي خصوصي بسته خواهند شد و از دست رفتن جايگاه امريكا به عنوان بزرگ‌ترين توليدكننده نفت دور از ذهن نخواهد بود.
مكزيك كوتاه نيامد
بامداد روز يكشنبه اخباري مبني بر برگزاري نشست اضطراري اوپك در رسانه‌ها منتشر شد. برگزاري اين نشست در شرايطي بود كه همگان تصور مي‌كردند با بي‌نتيجه ماندن مذاكرات آنلاين اوپك پلاس در پنجشنبه هفته گذشته و عدم همراهي مكزيك، در حاشيه اجلاس G20 بتوان فشارهاي لازم را بر اين كشور اعمال كرد تا با توافق اوپك همراهي كند، اما فايده‌اي نداشت و مقامات رسمي اين كشور از آندرس اوبرادور، رييس‌جمهور مكزيك تا تينا برو، وزير انرژي اين كشور بر كاهش تنها 100 هزار بشكه نفت به جاي 400 هزار بشكه تاكيد كردند. اصرار مكزيك به كم كردن 100 هزار بشكه از توليدش درنهايت منجر به كاهش 300 هزار بشكه از مجموع توافق قبلي شده ‌است. هر چند خبرها حاكي از آن است كه امريكا قرار است سهم مكزيك را جبران كند و از توليدش 300 هزار بشكه بكاهد.
امريكا جور مكزيك را مي‌كشد
عبدالعزيز، وزير انرژي عربستان پس از اعلام حصول توافق ضمن اعلام اينكه به خاطر توليد بالاي عربستان، امارات و كويت در ماه آوريل، كاهش واقعي عرضه نفت اوپك و متحدانش
۱۲.۵ ميليون بشكه در روز خواهد بود، گفت: «كاهش توليد واقعي جهاني كه شامل كشورهاي خارج از اتحاد اوپك و متحدانش هم مي‌شود به 20درصد مي‌رسد.» خالد الفاضل، وزير انرژي كويت نيز ضمن تاييد توافق تاريخي تصريح كرد: «باتوجه به توليد فعلي كويت در ماه آوريل كه حدود 3.25 ميليون بشكه در روز است، كشورش بيش از يك ميليون بشكه در روز عرضه نفت خود را پايين مي‌آورد.» كانادا نيز از كشورهايي بود كه از خبر حصول اين توافق بسيار استقبال كرد. در اين راستا سيموس اورگان، وزير منابع طبيعي كانادا گفت: «ما از هر خبري كه ثبات را به بازارهاي جهاني نفت بازگرداند استقبال مي‌كنيم.» گروه اوپك و متحدانش اعلام كردند با كاهش توليد 9.7 ميليون بشكه در روز در ماه‌هاي مه و ژوئن موافقت شده است. اورگان گفت: «دولت فدرال به‌شدت نگران بي‌ثباتي قيمت نفت است. كانادا به دستيابي به يك ثبات قيمت و يك ثبات اقتصادي متعهد است.»  بيژن زنگنه، وزير انرژي نيز با اعلام اين خبر كه از ابتداي ماه آينده ميلادي اين توافق اجرايي مي‌شود، گفت: «براي ۲ ماه مه و ژوئن ۱۰ ميليون بشكه از عرضه كم مي‌شود؛ در ۶ ماه بعد از آن، عرضه روزانه ۸ ميليون بشكه كاهش مي‌يابد و طي ۱۶ ماه پس از آن، يعني از ابتداي سال ۲۰۲۱ تا آوريل ۲۰۲۲ نيز روزانه ۶ ميليون بشكه از عرضه نفت كاسته خواهد شد. بقيه تصميم‌ها مربوط به كشور‌هاي توليدكننده نفت خارج از اوپك پلاس مي‌شود.» او در توضيح اين امر گفت: «مكزيك در ماه‌هاي مه و ژوئن روزانه ۱۰۰ هزار بشكه از عرضه نفت خود را كم مي‌كند و مابقي آن از توليد نفت امريكا كاهش مي‌يابد.» او در ادامه گفت: «ايران به دليل تحريم به همراه ليبي و ونزوئلا از كاهش عرضه معاف است.»
دخالت امريكا براي افزايش قيمت نفت
در توافق تاريخي اوپك كشورهاي بزرگ توليدكننده‌اي همچون نروژ، امريكا و كانادا نيز شركت كرده‌اند كه باعث شده اولين توافق در سطح جهاني باشد كه همه كشورهاي توليدكننده در آن به دنبال يك چيز هستند؛ افزايش قيمت نفت. تا پيش از اين توافق ترامپ بارها به بهانه بالا بودن قيمت نفت از اوپك انتقاد و تهديد كرده بود، به‌گونه‌اي كه در برهه‌اي چند ماهه در سال 2019 ميلادي، توييت‌هاي ترامپ قيمت را در بازار نفت جابه‌جا مي‌كرد. با گذشت چند هفته اما به يكباره ورق براي ترامپ برگشت. چرا براي ترامپ و متحدانش افزايش قيمت نفت برنت و شيل در اين حد مهم است كه از انواع و اقسام فشارها براي رسيدن به آن استفاده مي‌كنند؟ براي پاسخ به اين پرسش بايد به اينكه اشاره كرد كه ترامپ در يك هفته اخير چرخشي بسيار زياد نسبت به مواضعش به‌خصوص در قبال اعضاي اوپك پلاس داشته است. ترامپ در اين مدت با تماس‌هاي تلفني كه با روسيه و عربستان داشت‌، توانست پايه‌هاي جنگ قيمتي ميان اين دو را سست كند. هر چند به اعتقاد كارشناسان انرژي، اين دو كشور در اقدامات دو ماه اخير خود در بازار اشتباهات محاسباتي زيادي داشتند و احتمال دخالت بيش از حد امريكا را درنظر نگرفته بودند، اما درنهايت باعث شد اين توافق به دست كسي حاصل شود كه بزرگ‌ترين منتقد توافقات اوپك پلاس بود. ترامپ كه خود را براي مبارزات انتخاباتي آماده مي‌كند، نمي‌خواهد از مواضع و وعده‌هاي انتخاباتي خود عقب بكشد. در حال حاضر كشورش با كرونا و مشكلات اقتصادي آن همچنين كاهش بهاي نفت شيل روبه‌رو است كه مي‌تواند به قيمت از دست دادن حمايت كارتل‌هاي نفتي امريكا بينجامد. ترامپ با چرخشش در بازار نفت و كشيدن جور عدم كاهش توليد نفت توسط مكزيك، هم سعي در كاهش تنش‌هاي ديپلماتيكي با رييس‌جمهور مكزيك را دارد و هم درصدد حفظ حمايت سرمايه‌داران امريكاست. مهم‌ترين درس روسيه و عربستان از اين توافق، حل اختلاف‌ها دور ميز مذاكره است تا به دخالت ترامپ نينجامد.