از تظاهر تا كتمان كرونا
رضا دبيري‌نژاد
اين روزها به آدم‌هاي متعددي برخورد مي‌كنم كه خود يا نزديكان‌شان به كرونا مبتلا شده‌اند اما اصرار به پنهان نگه داشتن آن دارند تا ديگران متوجه اين موضوع نشوند. آنها در عين پنهانكاري رفت‌وآمد كاري و خانوادگي دارند يا ميزبان مهماناني هم شده‌اند. شايد كساني كه در اين مدت به كرونا مبتلا شده‌اند نگاه‌هاي سنگين و فشارهايي كه حاصل ترس ديگران و فاصله‌گيري بوده را تجربه كرده باشند به جاي آنكه شاهد همدلي ديگران باشند. چنين رفتارهايي يعني تظاهرها و كتمان‌ها يك هدف را دنبال مي‌كند و آن عادي‌سازي و عادي‌نمايي وضعيت است به گونه‌اي كه افراد خودشان را در يك موقعيت طبيعي نشان دهند. اما اين كتمان كه جهت حفظ موقعيت خود يا از طريق سهل‌نمايي موضوع و بي‌ارزش كردن خطر و مخفي كردن آن صورت مي‌گيرد، بيش از آنكه سود و فايده‌اي نصيب آنها كند، ديگران را در معرض خطر قرار مي‌دهد. به نظر مي‌رسد كساني كه كتمان مي‌كنند نزديكان‌شان با بيماري دست و پنجه نرم مي‌كنند و حتي نزديك‌ترين عضو خانواده‌شان در بخش مراقبت‌هاي ويژه بيمارستان است و حتي مي‌ترسند خداي نكرده بعد از اتفاقي ناخوشايند كسي در مراسم خانوادگي آنها شركت نكند، براي حفظ روابط اجتماعي تلاش مي‌كنند. براي اين افراد حفظ روابط مهم‌تر از هر اتفاق ديگري شده است. روابطي كه حاصل اطمينان افراد به همديگر است و حال ناخودآگاه كرونا و تجربه چند ماه اخير آن را در معرض خطر قرار داده است، خطري كه مي‌تواند تصور آدم‌ها از هم را تغيير دهد و جداي از فاصله‌گذاري فيزيكي به فاصله‌گذاري ذهني و ارتباطي نيز بينجامد. اين گونه است كه كرونا در حال ساخت تصورهاي اجتماعي جديد و مناسبات جديدي است كه مي‌تواند آسيب‌هاي رفتاري و فرهنگي نيز به همراه داشته باشد. آنجا كه آدم‌ها خطررساني خودشان را كتمان مي‌كنند تا رابطه و موقعيت خودشان را حفظ كنند. اين كنش البته حاصل نگاهي دوسويه است، نگاهي كه جامعه از بيماري ساخته است و نگاهي كه بيماري به جامعه تحميل كرده است. اين رفتار آسيب‌رسان معضلي است كه همه را درگير مي‌كند و تنها چاره آن جريان‌سازي فرهنگي است. اينجاست كه فرهنگ بايد نقش اجتماعي خود را به تناسب زمانه ايفا كند. كار فرهنگ برخورد كيفي و ارتقاي كيفي زيست جمعي مشترك است. براي رفع اين معضل اجتماعي فرهنگ‌سازي و توليد محتواي فرهنگي مي‌تواند آگاهي‌بخشي جامعه از موضوع را بالا ببرد و نشان دهد تظاهر، كتمان يا عادي سبب بهبود وضعيت جامعه نمي‌شود بلكه بر عميق شدن درد آن مي‌افزايد.