برايان هوك اغتشاش جديد در منطقه را دنبال مي‌كند
به دنبال راي ضدايراني از تونس تا استوني
سارا معصومي
ساعت شني لغو تحريم تسليحاتي ايران به كار افتاده است. زماني حدود سه ماه تا پايان مهرماه سال جاري و برداشته شدن محدوديت‌هاي خريد و فروش تسليحاتي ايران باقي مانده و همزمان تب و تاب انتخاباتي در ايالات متحده هم بالا گرفته است. تيم ترامپ هم نگران برداشته شدن تحريم تسليحاتي ايران و ميوه چيني تهران از توافق هسته‌اي است كه امريكا سه سال و نيم پيش از آن خارج شد و هم بيم باخت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور مستقر در انتخابات آتي را پيش‌رو دارد. در حوزه داخلي سوءمديريت در مهار كرونا هر روز بر آمار قربانيان اين ويروس جهاني در خاك ايالات متحده مي‌افزايد و افزايش نارضايتي عمومي از عملكرد چهل و پنجمين رييس‌جمهور ايالات متحده، خيابان شهرهاي مختلف در ايالت‌هاي بسياري را به صحنه جنگ داخلي ميان معترضان و نيروهاي امنيتي تا دندان مسلح تبديل كرده است. جدال ترامپ با كرونا، اقتصاد متزلزل و راي‌دهندگان ناراضي از هم اكنون در نمودارهاي انتخاباتي بروز پيدا كرده و دست جو بايدن، نامزد دموكرات‌ها را در نظرسنجي‌ها بالاتر برده است. دونالد ترامپ در حالي تنها سه ماه تا تثبيت موقعيت خود در كاخ سفيد يا وداع با قدرت فاصله دارد كه در حوزه سياست خارجي هم جز هرج و مرج، تشديد تنش‌هاي بي‌هدف، مذاكرات نيمه‌كاره رها شده و متحدان دلگير چيزي عايد وزارت خارجه تيم ترامپ نشده است. در چنين شرايطي برخي كارشناسان بر اين باورند كه ترامپ يا به صلح در يك پرونده مهم سياست خارجي يا نزاعي نظامي براي متقاعد كردن راي‌دهندگان امريكايي به حفظ وضع موجود و ريختن آراي خود به سبد رييس‌جمهور مستقر نياز دارد. سه ماه فرصت قابل توجهي براي هيچ كدام از پرونده‌هاي پرتنش امريكا در حوزه سياست خارجي اعم از مذاكره با رهبر دوست‌‌داشتني كره شمالي يا شكست دادن رييس جمهمور ونزوئلا يا به نتيجه رساندن پرونده صلح ميان فلسطين و رژيم اسراييل نيست. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه تيم وزارت خارجه ايالات متحده به دنبال به حداقل رساندن هزينه‌هاي منفي سياست خارجي مخرب اين دولت در قريب به 4 سال گذشته باشد. به زبان ساده‌تر شايد ديگر اميدي به دستاورد در يك پرونده مهم سياست خارجي وجود نداشته باشد، اما مي‌توان مانع از اضافه شدن يك شكست ديگر به كارنامه دونالد ترامپ در اين حوزه شد. شكستي كه مي‌تواند برداشته شدن تحريم‌هاي تسليحاتي ايران در پايان مهرماه باشد. دونالد ترامپ هزينه‌هاي سياسي و حتي امنيتي خروج از برجام را در دومين سال حضور خود در قدرت تقبل نكرد كه درست چند روز مانده به برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در اين كشور، تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت سازمان ملل متحد به شكل خودكار و در سايه مكانيسم تعريف شده در همان توافق برداشته شود. در چنين شرايطي همه در دولت ترامپ از مايك پمپئو، وزير خارجه تا برايان هوك، مسوول گروه اقدام عليه ايران در اين وزارتخانه دست به دست هم داده‌اند تا از شكست ديگري در پرونده سياست خارجي ترامپ جلوگيري كنند. كاخ سفيد براي رسيدن به اين هدف همزمان از ابزارهاي متفاوتي استفاده مي‌كند: پرونده‌سازي براي ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، اسناد‌سازي عليه ايران در شوراي امنيت سازمان ملل متحد با طرح اتهام دخالت ايران در حمله به تاسيسات نفتي سعودي يا تهديد نشان دادن فعاليت‌هاي موشكي ايران، ارايه تعبيرهاي حقوقي عجيب و غريب از تداوم حضور ايالات متحده در برجام و قطعنامه 2231 و البته تلاش براي جمع‌آوري آراي لازم در شوراي امنيت سازمان ملل متحد براي تمديد تحريم تسليحاتي ايران. خروج ايالات متحده از برجام كه توافقي چندجانبه بود عملا منجر به خشم متحدان اين كشور در شوراي امنيت شده و نمونه اين اختلاف را هم به خوبي در شكست قمارهاي سه سال اخير تيم ترامپ در صحن اين شورا ديده‌ايم. پس از خروج ايالات متحده از توافق هسته‌اي و تدبير ايران براي صبر استراتژيك كه منجر به صدور 15 گزارش مثبت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره پايبندي تهران به تعهداتش در برجام شد، عملا امريكاي ترامپ خلع سلاح شده و ادعاهايش در شوراي امنيت عليه ايران از وجاهت سياسي و مشروعيت حقوقي براي جلب اجماع برخوردار نيست. تيم ترامپ هربار به اميد جلب نظر اعضا براي محكوم كردن ايران به شوراي امنيت رفته با دستان خالي و منزوي شده از جلسه خارج شده است. اين در حالي است كه كاخ سفيد براي جمع‌آوري آراي لازم حتي به تهديد اعضاي دايم شوراي امنيت به شمول سه كشور اروپايي حاضر در برجام هم روي آورده است. از سوي ديگر بايد در چند هفته آتي انتظار تحول ديگري را هم كشيد: خريد آراي اعضاي غيردايم و دوره‌اي شوراي امنيت با وعده‌هاي كمك‌هاي مالي كه به اصطلاح به آنها كمك‌هاي توسعه‌اي گفته مي‌شود. هرچند كه مخالفت اعضاي دايم شوراي امنيت با حق وتو به خصوص چين و روسيه با تمديد تحريم تسليحاتي ايران يا هر اقدامي كه منجر به از هم فروپاشي شاكله برجام شود عملا مسير ايالات متحده را در شورا سد كرده اما به نظر مي‌رسد كه چهره‌هايي چون برايان هوك همچنان شانسي براي خود در اين زمين قائل هستند. در راستاي همين تلاش‌ها برايان هوك تور بين‌المللي را از غرب آسيا تا اروپا براي جمع‌آوري آراي لازم براي تمديد تحريم تسليحاتي ايران آغاز كرده است. توري كه در يك هفته گذشته او را به تونس، قطر و كويت برد و قرار است در هفته آينده لندن را به ميزبان اين چهره ايران‌ستيز كابينه ترامپ تبديل كند. برايان هوك در قطر كه در حال تجربه تنش چندساله با عربستان سعودي و امارات متحده عربي است اما همزمان رابطه گرم و حسنه‌اي با ايران دارد باز هم ادعاهاي هميشگي را تكرار و در گفت‌وگو با الجزيره تاكيد كرد كه واشنگتن تلاش مضاعفي را براي تمديد تحريم تسليحاتي ايران پيش مي‌برد. هوك پس از ديدار با «محمد عبدالرحمن آل ثاني» وزير خارجه قطر در جمع خبرنگاران در دوحه مدعي شد: «واشنگتن ايران را از كار نيابتي عليه منافع امريكا در منطقه محروم خواهد كرد.» هوك كه تداوم اختلاف ميان عربستان و قطر را به زبان تلاش امريكاي ترامپ براي ايجاد ائتلاف منطقه‌اي عليه ايران مي‌داند در بخش‌هايي از اين گفت‌وگو هم تاكيد كرده بود كه دوحه و رياض بايد هر چه سريع‌تر به اين اختلاف كه مدت زمان آن طولاني هم شده پايان بدهند. مسوول گروه اقدام عليه ايران وزارت خارجه امريكا همچنين در گفت‌وگوي جداگانه‌اي با شرق الاوسط هم تاكيد كرده بود كه واشنگتن پروژه‌اي تعريف كرده كه بر اساس آن تمامي اعضاي دايم يا غيردايم شوراي امنيت به تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي ايران راي خواهند داد. هوك در بخش‌هايي از اين مصاحبه ادعا كرد كه با مقام‌هاي تونس به عنوان عضو دوره‌اي شوراي امنيت نيز درباره لزوم تمديد تحريم تسليحاتي ايران پس از مهرماه گفت‌وگو كرده است. به نظر مي‌رسد كه اصلي‌ترين محور رايزني‌هاي هوك در سفر به تونس نيز همين تلاش براي جلب راي مثبت اين كشور عليه تهران در شوراي امنيت بوده است. اين ادعاي هوك در حالي مطرح شده كه يك قطعنامه براي تصويب در شوراي امنيت نيازمند موافقت دست‌كم ۹ عضو، بدون وتو از سوي هر يك از ۵ عضو دايم شوراي امنيت (امريكا، روسيه، چين، فرانسه و انگليس) است.
تلاش براي تهديدسازي از ايران در منطقه
اظهارات برايان هوك در كويت نيز تقريبا مشابه بود با اين تفاوت كه وي باز هم ادعاي بي‌پايه و اساس دست داشتن ايران در بحران يمن را مطرح كرده و ادعا كرد: «مي‌خواهيم پايان جنگ در يمن را ببينيم؛ اما ايران اين را نمي‌خواهد.»
مسوول گروه اقدام عليه ايران در وزارت خارجه امريكا همچنين ادعاهايي را درباره نقش ايران در عراق هم مطرح كرد و گفت: «تمايل داريم با عراق روابطي خوب داشته باشيم؛ اما ايران مي‌خواهد بر اين كشور مسلط شود. ايران به دنبال بي‌ثبات كردن و تضعيف حاكميت عراق، سوريه، لبنان و يمن است. ايران فتيله جنگ‌‌هاي منطقه را روشن مي‌كند. ايران مي‌خواهد عراق را تحت كنترل خود در آورد كه اين مساله قابل قبول نيست.» اظهارات هوك در كويت كمتر از يك هفته پس از ديدار مصطفي الكاظمي، نخست‌وزير عراق از ايران صورت گرفت. كاظمي در تمام ديدارهايش در تهران تاكيد كرد كه دولت وي به دنبال رابطه مسالمت‌آميز با تمام همسايگان است و اجازه نخواهد داد كه از خاك اين كشور براي هيچ گونه تعرضي به ايران استفاده شود. پيش از اين سفر نيز محمدجواد ظريف، وزير خارجه در سفري يك روزه به بغداد در ديدار با همتاي عراقي با اشاره به تمايل ايران به برقراري امنيت و ثبات كامل در عراق، آرامش در اين كشور را متضمن امنيت و آرامش در ايران خوانده بود. هوك در حالي ادعاي نقش منفي ايران در منطقه و كشورهاي همسايه‌اش را مطرح مي‌كند كه اين دولت ترامپ بود كه در دي ماه سال گذشته با هدف قرار دادن خودرو سردار شهيد قاسم سليماني و شهيد ابومهدي المهندس در نزديكي فرودگاه بغداد، خشم عراقي‌ها را برانگيخت. اقدامي كه منجر به مصوبه پارلمان عراق براي خروج نيروهاي امريكايي از اين كشور شد.
سفر به استوني و بريتانيا
برايان هوك تور ضدايراني خود را از غرب آسيا به اروپا متصل خواهد كرد و او به لندن سفر خواهد كرد. در بيانيه‌اي كه وزارت خارجه ايالات متحده منتشر كرده، آمده است: هوك هفته جاري براي ديدار با مقامات انگليسي از جمله «بوريس جانسون» نخست‌وزير اين كشور، به لندن سفر مي‌كند. هوك از روز گذشته (بيست‌وهشتم جولاي) سفر اروپايي خود را به كشور استوني آغاز كرد. درخواست راي مثبت به تمديد تحريم تسليحاتي ايران مهم‌ترين محور سفر هوك به كشورهاي اروپايي اعلام شده است. هوك در حالي رايزني با كشورهاي اروپايي به خصوص بريتانيا با عنوان عضو برجام را پيش مي‌برد كه برخي منابع خبري در دو ماه اخير ادعا كردند هرچند اروپا خود را به حفظ چارچوب برجام مقيد مي‌داند، اما برخي مقام‌هاي اروپايي در محافل خصوصي ادعا مي‌كنند، مي‌توانند به منظور پرهيز از بازگشت تمام تحريم‌ها عليه ايران از كانال شوراي امنيت با تمديد محدود تحريم‌هاي تسليحاتي ايران پس از مهرماه موافقت كنند. ادعايي كه با مخالفت سرسختانه ايران روبه‌رو شده و محمدجواد ظريف، وزير خارجه در سفري كه هفته گذشته به مسكو داشت به صراحت اعلام كرد و هشدار داد كه تمديد تحريم تسليحاتي ايران به معناي پايان برجام خواهد بود.
به نظر مي‌رسد كه ديگر كشورهايي كه تا پايان سال 2020 ميلادي عضو غيردايم و دوره‌اي شوراي امنيت هستند نيز بايد منتظر ميزباني از مقام‌هاي امريكايي در چندماه باقي مانده تا مهرماه باشند. جز تونس و استوني كه هوك در اين تور منطقه‌اي آنها را به عنوان ايستگاه‌هايي براي پيشبرد رايزني‌هاي ضدايراني انتخاب كرده، بلژيك، جمهوري دومينيك، اندونزي، نيجر، آفريقاي جنوبي و ويتنام نيز از اعضاي موقت اين دور از شوراي امنيت هستند.
محسن بهاروند: فريب ايالات متحده را نخوريد
محسن بهاروند، معاون امور حقوقي و بين‌المللي وزارت امور خارجه كشورمان در پاسخ به سوال خبرگزاري فارس درباره هدف فشارهاي امريكا به خصوص سفر برايان هوك نماينده ويژه امريكا در امور ايران در راستاي تمديد تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت سازمان ملل خطاب به كشورهاي منطقه و جهان گفت: پيام ما به كشورهاي منطقه و جهان اين است كه فريب امريكا را نخورند. امريكا در چند ماه اخير عمدا طوري تبليغ و رفتار كرده كه موضوع را در ذهن ديگران تغيير داده است. موضوع، جلوگيري از رفع محدوديت‌هاي تسليحاتي ايران در شوراي امنيت نيست. امريكايي‌ها خوب مي‌دانند كه ايران يك بازيگر منطقي است و هيچ‌گاه براي كشورهاي منطقه تهديد امنيتي نبوده و نيست. هدف اصلي امريكايي‌ها از بين بردن برجام و ايجاد يك اغتشاش جديد در منطقه است. نتيجه اين رفتار غيرعقلاني امريكا بازنده شدن همه كشورهاي منطقه و فراتر از آن است.
سفر خاجی به دوحه
یک روز پس از تلاش‌های ضدایرانی برایان هوک در دوحه، دستیار ارشد وزیر خارجه کشورمان با سفر به قطر، با وزیر مشاور در امور خارجی این کشور دیدار کرد. علی‌اصغر خاجی در این سفر با سلطان المریخی، وزیر مشاور در امور خارجی قطر دیدار کرد. در این ملاقات درباره مسائل دوجانبه و گسترش روابط سیاسی و اقتصادی فی‌مابین به‌ویژه برگزاری کمیسیون مشترک دو کشور در آینده نزدیک گفت‌وگو شد. همچنین طرفین در ادامه گفت‌وگوها در ارتباط با تحولات جاری در منطقه مذاکره و بر تداوم رایزنی‌ها و مشورت‌ها تاکید کردند. خاجی در اين دیدار با اشاره به سفر‌های اخیر مقامات امریکایی به منطقه این تحرکات را اقدامی در راستای ایران‌هراسی و بی‌ثباتی در منطقه دانست.