كارشناسان هشدار داده‌اند آغاز شيوع كرونا مي‌تواند به فاجعه
در كره شمالي منجر شود
سايه بحران بر سرزمين كيم‌ها
محمدحسين لطف‌الهي
كره شمالي در تمام مدت حاكميت خاندان كيم توانسته بود تهديدات داخلي را مهار كرده و تمام توان خود را روي مقابله با دشمنان خارجي متمركز كند؛ استراتژي هزينه‌سازي كه هرچند توانست پيونگ‌يانگ را به پيشرفت‌هاي قابل توجهي در حوزه‌هايي نظير صنايع نظامي و صنعت هسته‌اي برساند اما باعث شد سايه تحريم براي سال‌ها بر سر مردم كره شمالي باقي بماند و اقتصاد اين كشور را در برابر بحران‌هاي احتمالي در داخل شكننده كند. حال يك تهديد جديد وارد مرزهاي اين كشور شده كه مي‌تواند حاكميت 70 ساله حزب كارگر را به فروپاشي برساند: ويروس كرونا.
پيونگ‌يانگ روز شنبه با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد اولين مورد مشكوك به ابتلا به بيماري كوويد 19 در اين كشور مشاهده شده و رهبر اين كشور بلافاصله پس از آگاهي از اين موضوع دستور داده است تا شهر مرزي كائه‌سونگ قرنطينه شود. خبرگزاري رسمي كره شمالي نيز گزارش داد كه اين فرد مشكوك علايمي نظير علايم مبتلايان به ويروس كرونا دارد، سه سال پيش به كره جنوبي فرار كرده و هفته پيش به كره شمالي بازگشته و از دستور كيم جونگ اون مبني بر تمام مسيرهاي منتهي به اين شهر خبر داده است. كره شمالي كه شهروندانش ارتباط بسيار محدودي با خارج از اين كشور دارند، پيش‌تر اعلام كرده بود كه هيچ مورد ابتلا به كوويد-۱۹ شناسايي نشده. از 6 ماه پيش كه ويروس كرونا شيوع يافت، كره شمالي مرزهاي خود را به‌طور كامل بست. به دليل وضعيت خاص رسانه‌ها و عدم آگاهي از آنچه درون مرزهاي كره شمالي مي‌گذرد، بسياري از تحليلگران به اين اطلاعات ارايه‌شده از سوي دولت اين كشور شك داشتند اما اكنون با قرنطينه و اعلام رسمي، براي اولين‌بار كره‌شمالي اذعان مي‌كند كه شايد اين پاندمي جهاني به مرزهاي آن نفوذ كرده باشد.
كره جنوبي روايت همسايه شمالي خود را صحيح نمي‌داند و مي‌گويد فرد فراري، نامش در ميان مبتلايان به ويروس كرونا ثبت نشده و تماسي نيز با مبتلايان ثبت شده نداشته، اما مي‌پذيرد كه اين فرار اتفاق افتاده و جواني 24 ساله با نام خانوادگي كيم توانسته با عبور از مرزها به كره شمالي برود.
بحران آغاز مي‌شود؟
اقتصاد كره شمالي سال‌هاست كه از سوي ايالات متحده و سازمان ملل متحد با سخت‌ترين تحريم‌ها مواجه است و تنها به دو دليل هنوز اقتصاد اين كشور با فروپاشي كامل مواجه نشده است. اولين دليل آن به كنترل شديد و سياست‌هاي رياضتي شديد دولت كره شمالي بازمي‌گردد كه براساس آن اولويت در آن كشور بر پايه تامين نيازها در داخل بنا شده و دليل دوم كمك‌هايي است كه كشورهاي دوست، براي پيونگ يانگ ارسال كرده‌اند. به گزارش فايننشال‌‌‌تايمز، يكي از كشورهايي كه طي اين سال‌ها با وجود برخي اختلاف‌نظرها مسير تجارت خود را با كره شمالي باز نگه داشته چين است كه با واردات برخي محصولات از اين كشور و همچنين تامين برخي نيازهاي اساسي كره شمالي، كمك كرده تا پيونگ يانگ بتواند در برابر تحريم‌ها مقاومت كند. به رغم اين كمك‌ها اما مردم كره شمالي از سوءتغذيه، قحطي و بسياري ديگر از مشكلات رنج مي‌برند و براساس گزارش نهادهاي بين‌المللي تنها شهر پيونگ يانگ است كه مردم در آن زندگي‌شان با حداقل استانداردها همخوان است. اما تنها 3 ميليون نفر از مردم كره در پيونگ يانگ زندگي مي‌كنند و بيش از 20 ميليون نفر از جمعيت اين كشور در شهرهاي ديگر و به ويژه روستاها از مشكلات بسياري رنج مي‌برند. اين موضوع باعث شده كه كارشناسان هشدار دهند در صورتي كه ويروس كرونا در كره شمالي همه‌گير شود، يكي از بزرگ‌ترين فجايع انساني قرن اخير رقم خواهد خورد.
به نوشته خبرگزاري سي‌ان‌ان، پيش‌تر اين تصور وجود داشت كه دست كم تعدادي مبتلا در اين كشور وجود دارند و پيونگ يانگ با سرپوش گذاشتن روي اين ماجرا در تلاش براي جلوگيري از وقوع بحران است اما اين‌بار رسما دولت كره شمالي از وجود مورد مشكوك به كرونا خبر داده است. سي‌ان‌ان مي‌نويسد: ويروس كرونا كه نشان داده يكي از مهلك‌ترين ويروس‌هاست و چالش بزرگي براي رهبران كشورهاي جهان بوده، مي‌تواند آغازي براي پايان حكومت خاندان كيم باشد چرا كه در نبود دارو و تجهيزات پزشكي، تداوم تحريم‌ها و عدم وجود ارتباط موثر ميان كره و ديگر كشورهاي جهان دولت كره شمالي از توان لازم براي كنترل اين بيماري برخوردار نيست.
تاريخ نشان مي‌دهد بزرگ‌ترين تهديدي كه تاكنون خاندان حاكم در كره شمالي با آن مواجه شده، قحطي سال 1990 بوده كه طي آن به گفته دولت اين كشور 235 هزار نفر و براساس اعلام سازمان ملل بيش از 3.5 ميليون نفر از مردم كره شمالي جان باخته‌اند. اين‌بار اما ماجرا متفاوت است و كرونا مانند قحطي تفاوتي ميان فقير و غني قائل نمي‌شود و طبقه حاكم نيز از تبعات احتمالي بحران در امان نيستند.
بي‌تفاوتي يا ترس از تشديد بحران؟
هرچند اين احتمال وجود دارد كه با ورود يك نمونه مثبت، بحران كرونا در كره شمالي آغاز و اين كشور با يك فاجعه واقعي مواجه شود، رهبر اين كشور تصميم گرفته است درباره اين بحران احتمالي سخن نگويد و تنها واكنشش به اين مساله صدور دستور قرنطينه يك شهر مرزي و اعلام وضعيت اضطراري در اين منطقه باشد. كيم جونگ اون روز سه‌شنبه در مراسمي كه به مناسبت ۶۷ امين سالگرد اتمام جنگ دو كره در پيونگ يانگ برگزار شد بدون هيچ اشاره‌اي به موضوع كرونا ترجيح داد از پيشرفت‌هاي هسته‌اي كره شمالي و مزيت‌هاي آن سخن بگويد. رهبر كره شمالي اعلام كرد بازدارندگي هسته‌اي تضميني براي حفظ امنيت ملي و دفاع از تماميت ارضي كشور است. كيم جونگ اون گفت: از آنجايي‌كه بايد از قدرتي برخوردار باشيم كه بتوانيم از سرنوشت كشور و مردم دفاع كنيم ما هرگز از قدرتمندترين ظرفيت دفاع ملي خود چشم‌پوشي نمي‌كنيم و در اين زمينه هم با هيچ‌كسي هماهنگي نخواهيم كرد. كيم گفت كه مبارزات شديد با دشمنان از زمان جنگ كره ادامه داشته و فشار امپرياليست‌ها نيز افزايش يافته است. اين فشار به اين دليل بود كه كره شمالي به دنبال برنامه هسته‌اي بود كه اكنون به كشور كمك مي‌كند تا در برابر تهديدات بيروني از خود دفاع كند. وي اظهار كرد: ما به كشوري تبديل شده‌ايم كه مي‌تواند كاملا و با اطمينان از خود در برابر هر نوع فشار شديد، تهديدهاي نظامي و باج‌خواهي محافظت كند. اكنون هيچ‌كس ديگر نمي‌تواند ما را دست كم بگيرد. در اين صورت بايد هزينه آن را بپردازد. رسانه‌هاي دولتي كره شمالي گزارش كردند همزمان با برگزاري برنامه گراميداشت پايان جنگ سه‌ساله دو كره، آتش‌بازي در مركز پيونگ يانگ به مناسبت جشن سالگرد پايان جنگ برگزار شد و تعداد زيادي از مردم براي تماشاي اين رويداد جمع شده‌اند. با توجه به عدم وجود اطلاعات دقيق از درون مرزهاي كره، نمي‌توان گفت دولت كره شمالي به ارزيابي دقيقي از وضعيت رسيده و خطر بحران را منتفي مي‌داند يا اين عدم اطلاع‌رساني در راستاي ترس اين كشور از گسترش بحران است اما اين نگراني وجود دارد كه ناديده گرفتن اين بحران، نتايجي بسيار بدتر به دنبال داشته باشد.
مسووليت جهاني
فارغ از اينكه دولت كره شمالي چه عملكردي داشته و دارد، در شرايطي كه احتمال همه‌گيري اين بيماري وجود دارد، اين مسووليت بر عهده تمام نهادهاي بين‌المللي مرتبط از جمله سازمان ملل و سازمان بهداشت جهاني است كه در راستاي تامين نيازهاي پزشكي مردم كره اقدام كرده و مانع از آن شوند كه تحريم‌ها جان شهروندان شمال شبه‌جزيره را به خطر بيندازد. نيويورك‌تايمز نوشته است كه برخي سازمان‌هاي مردم‌نهاد بين‌المللي تاكنون مقداري كيت و تجهيزات و داروهاي مقابله با كرونا را براي پيونگ يانگ ارسال كرده‌اند اما اين كمك‌ها به هيچ وجه كافي نبوده و نمي‌تواند از وقوع يك بحران احتمالي جلوگيري كند.