شعبده بالكان

بعد از مساله كره شمالي، صلح در بالكان، توافق با گروه شبه‌نظامي طالبان، پايان بحران سوريه، حالا نوبت مناقشه دهه 1990 بالكان رسيده است تا رييس‌جمهور امريكا در مقابل دوربين‌هاي تلويزيوني ادعا كند كه در توافقي تاريخي آن را حل كرده است. اتاق بيضي كاخ سفيد با تركيبي كه بي‌شباهت به اتاق شخصيت بنتزيو ناپالوني در كمدي ديكتاتور بزرگ چارلي چاپلين نبود، ميزبان رهبران دولت جمهوري صربستان و نخست‌وزير حكومت غيررسمي كوزوو بود كه پشت ميزهايي كوتاه‌تر و كوچك‌تر از رييس‌جمهور امريكا نشسته بودند تا متن توافق دو صفحه‌اي را كه ريچارد گرنل، فرستاده ويژه دونالد ترامپ در امور اين دو كشور براي آنها تهيه كرده ‌بود، امضا كنند. توافقي كه در آن به كشيده شدن يك جاده و اتصال خطوط ريلي دو كشور به يكديگر اشاره شده، اما از جانب رييس‌جمهور امريكا به عنوان يك توافق صلح تاريخي توصيف شده است. رييس‌جمهور امريكا كه به نظر مي‌رسد آگاهي چنداني نسبت به موقعيت جغرافيايي منطقه بالكان ندارد، موافقت دولت كوزوو با شناسايي رسمي رژيم اشغالگر سرزمين‌هاي فلسطين را به عنوان «يك دستاورد تاريخي ديگر در خاورميانه» توصيف كرد. ريچارد گرنل، نماينده ويژه امريكا در امور صربستان و كوزوو بعد از امضاي اين توافق در جمع خبرنگاران با انتقاد از بي‌توجهي رسانه‌ها به دستاوردش در امضاي اين توافق دوصفحه‌اي گفت: «كاش خبرنگاران مسن‌تري اينجا بودند كه درك مي‌كردند چه كار تاريخي بزرگي انجام شده است.» الكساندر ووچيچ، رييس‌جمهور صربستان و عبدالله خوتي، نخست‌وزير دولت حاكم بر كوزوو بعد از امضاي توافق تجاري در واشنگتن به بروكسل سفر كردند كه در پشت ميزهايي با اندازه عادي و برابر با ديگران در مورد مسائل تاريخي ميان دو كشور و توافق صلح به ميانجيگري اتحاديه اروپا گفت‌وگو كنند. گفت‌وگوهاي امروز در بروكسل چهارمين دور از گفت‌وگوهاي رهبران دو كشور از ابتداي تابستان سال جاري است كه بعد از يك سال و نيم توقف مذاكرات دو جانبه با پيگيري جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا از سر گرفته شد. اين نشست با حضور جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي و ميروسلاو لاجچاك، نماينده ويژه اتحاديه اروپا در امور صربستان و كوزوو با دستور كار حل مسائل اقليت‌هاي دو سوي مرز، املاك مورد اختلاف و ادعاهاي اقتصادي حل خواهد شد. كوزوو از دهه 1990 و فروپاشي يوگسلاوي سابق، ساز جدايي و استقلال از صربستان را كوك كرده ‌بود. اين سرزمين عمدتا مسلمان نشين از سال 1995 رسما وارد جنگ با صربستان شد؛ جنگي كه سال 1999 با دخالت ناتو و آلباني فروكش كرد و بر اساس قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد يك دولت خودمختار در اين منطقه حاكم شد. سال 2008 دولت خودمختار حاكم بر كوزوو رسما اعلام استقلال كرد. در پي اين اعلام اتحاديه اروپا و ايالات متحده امريكا به آلباني پيوستند تا استقلال اين كشور جديدالتاسيس را به رسميت بشناسند. صربستان اما همچنان اعتقاد دارد كه كوزوو يكي از استان‌هاي اين كشور است و هدف مذاكرات بايد اتحاد مجدد سرزميني صربستان باشد. مدتي بعد، گروهي از كشورهاي مسلمان نيز به خواست عربستان سعودي به دليل جمعيت مسلمان كوزوو، ادعاي استقلال اين كشور را به رسميت شناختند، هر چند جمهوري اسلامي ايران هنوز اين كشور را به عنوان يك دولت مستقل به رسميت نمي‌شناسد. با اضافه شدن اسراييل به جمع كشورهايي كه كوزوو را به رسميت مي‌شناسند، تعداد كشورهاي حامي استقلال كوزوو به 97 كشور رسيده است در حالي كه كشورهايي چون چين، روسيه، هندوستان، برزيل، آرژانتين و جمهوري اسلامي ايران اين كشور را به رسميت نمي‌شناسند. جمهوري اسلامي ايران گفته كه آماده شناسايي كوزوو به عنوان يك كشور مستقل است، اما اين شناسايي بستگي به مصالحه كوزوو و صربستان و اطمينان تهران از كمك اين شناسايي به صلح و ثبات در بالكان است. ريچارد گرنل، سفير پيشين امريكا در آلمان كه به دليل نارضايتي برلين از دخالت‌هاي مستمر او در امور داخلي اين كشور مجبور به استعفا شد، چند ماهي است كه مسووليت حل پرونده اختلاف ميان جمهوري صربستان و حكومت خودخوانده كوزوو را بر عهده گرفته است. فروردين ماه سال جاري آلبين كورتي، نخست‌وزير پيشين كوزوو، بعد از اقدامي كه از سوي طرفدارانش كودتايي با دخالت مستقيم نماينده ويژه امريكا در امور كوزوو توصيف شده ‌بود از كار بركنار شد. كورتي به رسانه‌ها گفته ‌بود كه ريچارد گرنل، نماينده ويژه امريكا او و دولتش را تحت فشار گذاشته ‌بود تا به خواسته‌هاي امريكا براي چشم‌پوشي از حاكميت بر مناطقي از خاك ادعايي كوزوو تن بدهند تا دولت ترامپ بتواند در آستانه انتخابات «يك پيروزي تاريخي ديپلماتيك» براي صلح ميان صربستان و كوزوو به دست بيارود. به گزارش يورونيوز، كورتي بعد از سرنگوني‌اش در يك كنفرانس خبري آنلاين گفت: «دليل سرنگوني دولت من تنها به اين دليل بود كه فرستاده امريكا، گرنل عجله دارد براي امضاي قرارداد توافق بين كوزوو با صربستان، قراردادي كه به اعتقاد من به‌ شدت مضر است زيرا مبادله سرزميني است.» آلبين كورتي در اين كنفرانس خبري آنلاين تاكيد كرد كه ريچارد گرنل به جاي «مفاد و متن قرارداد بين صربستان و كوزوو تنها به امضاي پاي اين قرارداد» اهميت مي‌داده است. سرپرست دولت در كوزوو، امريكا را متهم كرد كه سعي داشته «كنترل روند مذاكرات را در دستان خود بگيرد.» تلاش‌هاي ريچارد گرنل بعد از بركناري نخست‌وزير پيشين كوزوو و تشويق پارلمان به انتصاب يك نخست‌وزير جديد جواب داد و امريكا كنترل مذاكرات ميان صربستان و كوزوو را در دست گرفت. مذاكرات مذكور عاقبت به دعوت از رييس‌جمهور صربستان و نخست‌وزير كوزوو به واشنگتن و دو روز مذاكرات براي امضاي يك توافقنامه ميان دو كشور انجاميد. اما برخلاف ادعاي رييس‌جمهور امريكا و نماينده ويژه او در امور صربستان و كوزوو اين توافقنامه هيچ دستاورد تاريخي براي صلح ميان دو طرف در بر نداشت. به گزارش لس‌آنجلس‌تايمز در اين توافق دو صفحه‌اي هيچ اشاره‌اي به شناسايي دوجانبه ميان دو كشور نشده است و فقط دو طرف تعهد داده‌اند كه به تعدادي پروژه راهسازي از جمله اتصال خط آهن ميان كوزوو و صربستان و ايجاد يك بزرگراه تجاري ميان دو كشور رضايت بدهند و اجازه دهند ترافيك هوايي بيشتري ميان فرودگاه‌هاي صربستان و كوزوو شكل بگيرد. نشست سه‌جانبه نمايشي در كاخ سفيد هر چند دستاورد ملموسي در صلح ميان كوزوو و صربستان نداشت، اما سرشار از صحنه‌هاي نمايشي بود كه در شبكه‌هاي اجتماعي براي شوخي دست به دست مي‌شد. بارزترين صحنه اين نشست زماني بود كه رييس‌جمهور امريكا ادعا كرد صربستان پاي توافقي را امضا كرده است كه بر اساس آن تعهد مي‌دهد تا تابستان سال آينده سفارت خود را در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين برخلاف تمام قطعنامه‌هاي شوراي امنيت در مورد وضعيت قدس اشغالي از تل‌آويو به قدس منتقل مي‌كند. اين ادعاي ترامپ با تعجب رييس‌جمهور صربستان مواجه شد كه بهت‌زده توافق دو صفحه‌اي را دنبال اين تعهد جست‌وجو مي‌كرد و اطرافيانش را نگاه مي‌كرد. ريچارد گرنل، ديپلمات امريكايي كه به رويكرد ضدايراني مشهور است، در پي مذاكرات با رهبران كوزوو و صربستان توانست از اين دو دولت تعهداتي براي ترويج سياست‌هاي ضدايراني و ضدمقاومت خود بگيرد. به گفته مقام‌هاي امريكايي هر دو دولت صربستان و كوزوو تعهد داده‌اند كه حزب‌الله لبنان را به عنوان يك گروه تروريستي در كشورهاي خود به رسميت بشناسند و فعاليت‌هاي اين گروه را در خاك خود محدود كنند. همزمان دولت كوزوو كه توسط چند كشور متحد ايالات متحده امريكا به رسميت شناخته‌ شده است، در قبال شناسايي رسمي دولت رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، توسط تل‌آويو به رسميت شناخته مي‌شود.