وضعيت فاجعه‌بار مهاجران در پي آتشسوزي كمپ موريا در لسبوس يونان
جزيره سرگرداني
محمدحسين لطف‌الهي
نابودي يكي از بزرگ‌ترين اردوگاه‌هاي نگهداري از پناهندگان سبب شده تا براي چهارمين شب متوالي هزاران نفر از مهاجران، در فضاي باز ساكن شوند و سرپناهي نداشته باشند؛ وضعيتي خطرناك كه با توجه به شيوع كرونا و وجود افراد مسن و همچنين كودكان در ميان مهاجران مي‌تواند فاجعه‌آفرين باشد.
مقامات محلي مدعي هستند كه آتشسوزي به دليل اعتراضات برخي مهاجرين و در پي خشم آنها از قرنطينه و شرايط سخت مهاجرت رخ داده اما برخي مهاجرين گفته‌اند كه هجوم برخي گروه‌هاي راست افراطي و افراد محلي باعث شده تا اين شرايط براي اردوگاه به وجود آيد. استلا نانو، سخنگوي آژانس مهاجرت سازمان ملل متحد در يونان در اين باره مي‌گويد: «براي چهارمين شب هزاران مرد، زن و كودك شب را در فضاي آزاد گذراندند و سرپناهي نداشتند.» به گفته او، آنها از پارك‌ها، ساحل و كنار جاده براي خوابيدن استفاده كرده‌اند و اين اتفاق درحالي رخ داده كه نگراني‌ها از گسترش بيماري كوويد19 در ميان اين مهاجران افزايش يافته است.
گروه‌هاي مدافع حقوق بشر درخواست كرده‌اند كه هرچه سريع‌تر براي اين مهاجران جايي در خاك اصلي يونان (جايي به جز كمپ‌هاي پناهندگان) يا ديگر كشورهاي اروپايي در‌ظر گرفته شود تا آنها از وضعيت كنوني خلاصي يابند اما هنوز اراده‌اي از سوي مسوولان يوناني يا مقامات اتحاديه اروپا براي حل اين مساله مشاهده نشده است.
به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست، اين آتشسوزي سه‌شنبه شب آغاز شد و تا شامگاه چهارشنبه بخش عمده اين اردوگاه ويران شد. اين اردوگاه كه ساخته شده بود تا 3 هزار مهاجر را در خود جاي دهد، در ماه‌هاي اخير ميزبان بيش از 13 هزار مهاجر بود و براساس تخمين‌ها حدود 11 هزار و 500 مهاجر در روزهاي گذشته جايي براي اقامت نداشتند. براساس گزارش رسانه‌هاي محلي از 11 روز قبل كمپ موريا در پي رويت اولين كيس مبتلا به كرونا قرنطينه شده بود و آمارها نشان مي‌دهد كه تا روز سه‌شنبه 35 بيمار مبتلا به بيماري كوويد 19 در كمپ موريا شناسايي شده؛ آماري كه با توجه به پايان قرنطينه و عدم وجود سرپناه احتمالا تا امروز افزايش يافته اما آمار دقيقي از آن در دسترس نيست.
خبرگزاري آسوشيتدپرس گزارش داده است كه پناهجويان در اعتراض به اين مساله تظاهراتي ترتيب داده‌اند. به نوشته اين خبرگزاري بيشتر معترضان زنان و كودكان بودند كه خواسته اصلي‌شان را صدور اجازه خروج از جزيره لسبوس مطرح مي‌كردند و شعارهاي‌شان را روي كارتون يا كاغذ نوشته بودند. به گفته خبرنگاران، هرچند اين تظاهرات به صورت كاملا مسالمت‌آميز برگزار مي‌شد، اما پليس شورش در محل حاضر شد تا مانع ادامه آن شود.
اعتراض به بازسازي اردوگاه
ساكنان موريا از مدت‌ها پيش خواستار خروج از اردوگاه و صدور اجازه دسترسي به خاك اروپا بودند اما با اين آتشسوزي آنها از مسوولان محلي درخواست كرده‌اند تا به جاي بازسازي اردوگاه يا ساخت يك اردوگاه جديد، راهي براي حل و فصل كامل مساله مهاجرت آنها بيابند. از سوي ديگر، شهروندان محلي جزيره لسبوس نيز اصرار دارند كه بازسازي صورت نگيرد، چرا‌كه حضور مهاجران صدمات جبران‌ناپذيري به اين جزيره وارد آورده است.
يورو نيوز گزارش داده هزار نفر از ساكنان جزيره نيز اعتراضاتي ترتيب داده‌اند كه مانع از ساخت اردوگاه جديد يا بازسازي اردوگاه قبلي شوند اما مقامات محلي مصرند تا اين بازسازي با محوريت ارتش يونان هرچه سريع‌تر صورت پذيرد و به گفته برخي ناظران محلي بازسازي‌ها آغاز شده است. فيليپ لمبرتس، نماينده پارلمان اروپا و رييس مشترك اتحاد آزاد سبزها- اروپا روز جمعه ۱۱ سپتامبر به يورونيوز گفت در سطح اين قاره «ابدا اراده‌اي براي حل مشكل ديده نمي‌شود»، در حالي كه اتحاديه توانايي اين كار را دارد. او گفت: «اگر حتي مي‌خواستيم تمامي پناهجويان را از سراسر جزيره جمع كنيم تنها كافي بود از هر شهر اروپايي بالاي سي‌هزار نفر بخواهيم يك نفر را قبول كند. تنها يك نفر.» مقامات دولتي يونان يك كشتي و دو ناو نيروي دريايي را براي اسكان موقت مهاجران آواره شده به كمك گرفته‌اند. با اين حال در شرايطي كه افراد ضعيف‌تر از جزيره منتقل شده‌اند، يونان هنوز برنامه‌اي براي بخش اعظم پناهجويان كه در خيابان‌ها سرگردان هستند ارايه نكرده است. لمبرتس با انتقاد از وضع موجود گفت: «لازم نبود تا آتشسوزي اتفاق بيفتد تا به اين نتيجه برسيم كه كمپ موريا و ديگر كمپ‌هاي جزيره يونان در كل توهيني به حقوق بشر و در مورد ويژه توهيني به ارزش‌هاي اروپايي است.» پيش‌تر مارگاريتيس اسكيناس، معاون كميسيون اروپا و مسوول امور مهاجران در اين كميسيون اعلام كرده بود كه به نخست‌وزير يونان اطمينان داده كه اتحاديه اروپا حاضر است فورا در تمامي سطوح به يونان كمك كند. همچنين ايلوا جوهانسن، كميسر امور داخلي اتحاديه اروپا گفته بود با هزينه انتقال فوري ۴۰۰ كودك و نوجوان بي‌سرپرست از اين جزيره موافقت كرده است.
كشورهاي اروپايي چه خواهند كرد؟
صدراعظم آلمان و رييس‌جمهور فرانسه بعد از وقوع اين آتشسوزي اعلام كردند كه اين دو كشور همراه با برخي كشورهاي اروپايي حدود 400 كودك بدون همراه را مي‌پذيرند. گرت مولر، وزير توسعه آلمان هم فاجعه آتشسوزي در اردوگاه موريا را يك اعلام بيداري براي سياست پناهندگان اروپا عنوان كرده و با توجه به ديداري كه قبل از وقوع اين فاجعه از اين اردوگاه داشت گفت: شرايط انساني در اين اردوگاه غير‌قابل‌قبول بود. فراكسيون حزب چپ پارلمان آلمان هم خواستار پذيرش همه پناهندگان اردوگاه موريا در ايالات آلمان شدند. رييس فراكسيون حزب چپ پارلمان آلمان هم موريا را يك بدبختي منحصر به فرد دانسته و گفت: در موريا ارزش‌هاي اتحاديه اروپا در شعله‌هاي آتش سوخته است. او موريا و ديگر اقامتگاه‌ها در درياي مديترانه را نقطه عميق در مسائل حقوق بشري عصر حاضر دانست. هورست سيهوفر، وزير كشور آلمان را به دليل جلوگيري از پذيرش پناهندگان به رفتارهاي غير‌انساني متهم كرد. هورست سيهوفر در عين حال از سياست‌هاي خود درقبال پناهندگان حمايت كرده و تاكيد كرد كه به اين ايده خود كه وقايع سال 2015 نبايد دوباره تكرار شود پايبند است. او اعلام كرد كه اگر آلمان بر اين باور باشد كه به تنهايي مي‌تواند مسائل پناهندگان در اروپا را حل كند در اين صورت وقايع سال 2015 دوباره تكرار شده و ديگر يك راه‌حل اروپايي وجود نخواهد داشت.
اوته فوگت، از سياستمداران حزب سوسيال دموكرات هم اين انتقاد را به رييس كميسيون اروپايي وارد كرده است كه همچنان هيچ راه‌حل اروپايي براي اين مساله ارايه نداده است. او اين را شرم‌آور دانست كه ابتدا درباره بودجه آينده اتحاديه اروپا مذاكره مي‌شود و حالا تازه به سياست پناهندگي پرداخته مي‌شود. او تاكيد كرد: كسي كه در پذيرش پناهندگان در اروپا ابراز همبستگي نمي‌كند بايد حمايت‌هاي بودجه‌اي كمتري از اروپا دريافت كند. او همچنين از وزير كشور آلمان خواست كه پيشنهاد پذيرش پناهندگان از طرف ايالات آلمان را بپذيرد. لوكزامبورگ هم انتقاد شديدي به مواضع دولت اتريش در قبال مساله پناهندگان وارد كرده است. يان آزلبورن، وزير امور خارجه لوكزامبورگ شخص صدراعظم اتريش را مسوول شكست كامل سياست پناهندگي اتحاديه اروپا ارزيابي كرده است. او ضمن يادآوري مخالفت‌هاي اتريش براي پذيرش پناهندگان و پيشنهادهاي اين كشور براي بستن مرزها همچنين اورزولا فون در لاين، رييس كميسيون اروپايي را موظف دانست كه كشورهايي را كه مواضعي مشابه اتريش در مساله تقسيم پناهندگان در اروپا دارند را به همبستگي با اين اتحاديه وا دارد. آزلبورن تاكيد كرد كه اروپا تا زماني كه راه چاره‌اي براي بحران پناهندگان نيابد بيمار باقي مي‌ماند. حالا تمام چشم‌ها بعد از وقوع آتشسوزي در موريا به اين اردوگاه دوخته شده است. اتحاديه اروپا مي‌خواهد تا اواخر سپتامبر پيشنهاداتي را براي اين مساله ارايه دهد. هورست سيهوفر، وزير كشور آلمان روز جمعه در يك كنفرانس مطبوعاتي مشترك با مارگاريتيس شيناس، كميسر امور مهاجرت اتحاديه اروپا اعلام كرد كه آلمان، اسلووني، بلژيك، پرتغال، سوييس، فرانسه، فنلاند، كرواسي، لوكزامبورگ و هلند تصميم گرفته‌اند 400 تن از كودكان و نوجوانان بي‌سرپرست اين اردوگاه را بپذيرند.