در سي‌ويكمين سفر ظريف به روسيه چه گذشت؟
مقابله با يكجانبه‌گرايي و تقويت همكاري در سوريه
گروه ديپلماسي
سي و يكمين سفر محمدجواد ظريف، وزير خارجه به روسيه شامگاه چهارشنبه انجام شد. ظريف براي سومين بار از زمان شيوع جهاني ويروس كوويد- 19 راهي روسيه شد تا رايزني‌هاي دوجانبه با سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه را پيش ببرد. هرچند تعدد رفت و آمدها ميان ايران و روسيه ديگر در فضاي رسانه‌اي كشور سر و صداي چنداني به پا نمي‌كند اما ناظران بيروني به خوبي بر اهميت اين سفرها آگاه و جزييات آن را رصد مي‌كنند. در حالي كه ايران و ايالات متحده امريكا بيشترين سطح تنش در رابطه را تجربه كرده و دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده از بازگشت قطعنامه‌هاي پيشين شوراي امنيت عليه ايران سخن مي‌گويد، روسيه در چندماه گذشته حداقل سه بار به شكل علني پيشنهاد ميانجي‌گري ميان تهران و واشنگتن را داده كه البته هرسه بار دو طرف نسبت به آن ابراز بي‌ميلي كرده‌اند. با اين همه برجام و تنش در رابطه تهران و واشنگتن تنها سوژه‌اي نيست كه به رفت و آمدها ميان تهران و مسكو منجر مي‌شود بلكه دو كشور در پرونده‌هاي مهمي مانند افغانستان و سوريه نيز همكاري‌هاي متفاوتي با يكديگر دارند.
روسيه، رهبر مبارزه با قانون‌شكني امريكا
روسيه به عنوان يكي از بازماندگان در برجام در شش ماه اخير تلاش‌هاي بسياري براي مقابله با يكجانبه‌گرايي ايالات متحده در شوراي امنيت به كار بسته است. تلاش‌هايي كه صرفا به دليل دوستي ميان تهران و مسكو نبوده و بسياري از كارشناسان مسائل بين‌المللي تاكيد دارند كه كرملين يكجانبه‌گرايي‌هاي كاخ سفيد در سطح بين‌المللي را تهديدي براي منافع خود نيز مي‌داند. با اين همه در نگاه ايران نسبت به روسيه نوعي حس قدرداني به چشم مي‌خورد چرا كه روسيه از شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تا شوراي امنيت سازمان ملل متحد دست به راي منفي به نفع تهران شده است. آرايي كه بي‌شك نگاه‌ها را به سمت رابطه هرروز جدي‌تر و عميق‌تر تهران و مسكو جلب كرده و البته در اين ميان برخي از شكل‌گيري اتحاد سه جانبه ميان ايران، چين و روسيه هم در برخي حوزه‌ها خبر مي‌دهند. ظريف در بدو ورود به مسكو با اشاره به تلاش‌هاي روسيه در چندماه اخير خطاب به خبرنگاران گفت: چين و روسيه نقش رهبري را در برابر قانون شكني امريكا ايفا كردند.ما در منطقه مشكلات جدي هم داريم، بحث سوريه كماكان به عنوان يك معضل نياز به همكاري بين ايران و روسيه دارد و همين‌طور نياز دارد با همسايگان خود از جمله تركيه در قالب آستانه هماهنگ كنيم .با توجه به سختي مواضع طالبان و موضع بسيار مضر امريكايي‌ها در منطقه، افغانستان موضوع ديگري است كه نياز به هماهنگي دارد. وزير خارجه همچنين از مسكو در اجلاس مجازي كنفرانس امنيت و اعتمادسازي در آسيا درباره ويروس كرونا شركت و سخنراني كرد.
برجام و سوريه، اولويت گفت‌وگوها
سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه در ابتداي نشست با همتاي ايراني با اشاره به اينكه تعداد ملاقات‌ها ميان مقام‌هاي دو كشور نشان‌دهنده رابطه رو به گسترش است، گفت: ما درك خوبي از نحوه كار در زمينه پروژه‌هاي دوجانبه و همچنين همكاري در صحنه‌هاي بين‌المللي و سازمان ملل داريم. اولويت اول ما موضوع برجام است.امريكايي‌ها ايده‌هاي غيرقابل قبول و غيرقانوني را پيش مي‌برند كه مورد حمايت هيچ كس در شوراي امنيت نيست. به‌طور فعالانه با تمام اعضا و شركاي برجام كار مي‌كنيم و اميدوارم گام‌هاي جديد رو به جلو‌برداريم. درباره سوريه و ساير مسائل بين‌المللي صحبت خواهيم كرد، درباره ايده‌ها در چارچوب روند آستانه و بر مبناي قطعنامه ۲۲۵۴ شوراي امنيت به گفت‌وگو خواهيم پرداخت.شاهديم در سازمان ملل تلاش مي‌كنند با قوانين بين‌المللي مقابله كنند و تلاش مي‌كنند با نحوه كاري كه ما انجام مي‌داديم و ثمربخش بوده، مقابله كنند كه امروز درباره اينكه چطور با اين قضيه مواجه شويم، گفت‌وگو خواهيم كرد.
محمدجواد ظريف نيز در اين ديدار ضمن ابراز خرسندي از حضور در روسيه براي سومين بار در طول بيماري كرونا و سي و يكمين بار در طول وزارتش به مسكو گفت: حتي كرونا نتوانسته مانع آمدن من به مسكو شود.روابط دو كشور زير نظر مستقيم روساي جمهور دو كشور با جديت پيگيري مي‌شود. با جرات مي‌توانم بگويم در تاريخ روابط دو كشور رابطه با جديت، نزديكي و راهبردي كنوني نبوده است. پروژه‌هاي مشترك دو كشور با فشارهايي كه از خارج وارد مي‌شود به‌رغم فشارها به پيش مي‌رود و اميدوارم جلسه كميسيون مشترك دو كشور در ماه اكتبر تشكيل و بتوانيم اين پروژه‌ها را از نزديك دنبال كنيم.به نظرم همكاري ايران و روسيه در مقابله با يكجانبه‌گرايي و قانون شكني امريكا امروز در دنيا به عنوان نمونه جلوگيري از پيشبرد اهداف يكجانبه مطرح است.از نقش بسيار جدي و سازنده روسيه در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و همين‌طور در شوراي امنيت قدرداني مي‌كنيم. وزير خارجه خطاب به همتاي روس خود عنوان كرد: سفراي شما و شخص شما در مقابله با اقدامات غيرقانوني امريكا نقش بسيار مهمي را ايفا كرديد، حتي دوستان ما در چين.
ظريف افزود: امروز مي‌توانيم با توجه به نقش مثبتي كه روسيه بازي كرده اقدامات بيشتري را درباره حفظ برجام مورد گفت‌وگو قرار دهيم و به تفاهم برسيم و همين طور براي تضمين روابط بين‌الملل مبتني بر حقوق بين‌الملل نه اراده يك كشور.فرصتي خواهيم داشت درباره تحولات منطقه صحبت كنيم، سوريه و افغانستان و يمن سه موضوعي است كه براي ما بسيار اهميت دارد و نياز است با كمك يكديگر به رنج و جنگ در اين سه كشور پايان دهيم.
خواب و خيال امريكا به جايي نمي‌رسد
خريد و فروش تسليحات ميان ايران و روسيه يكي از اصلي‌ترين نگراني‌هاي واشنگتن است كه به منظور ممانعت از آن با فرارسيدن پايان اكتبر، اقدام به ادعاي بازگشت قطعنامه‌هاي پيشين شوراي امنيت عليه ايران كرد. وزير خارجه روسيه در نشست خبري مشترك با ظريف در اين باره گفت: «مسكو و تهران، همانند تمام جامعه بين‌الملل صراحتا جاه‌طلبي‌هاي امريكا در اعمال محدوديت دايم تسليحاتي را مردود مي‌دانند. بيانيه امريكا را شنيديم كه برخلاف خواسته تمام جامعه جهاني قصد دارد تحريم‌ها عليه ايران را بر اساس خواب و خيال‌هاي واشنگتن برگرداند. اين تلاش‌هاي غيرقانوني به سرانجام نخواهند رسيد. با وجود تهديدات واشنگتن، به همكاري اقتصادي از جمله در زمينه انرژي هسته‌اي، حمل‌ونقل و همكاري‌هاي صنعتي با ايران ادامه خواهيم داد. لاوروف همچنين گفت: «هرگونه تلاش عوامل خارجي براي حضور در سوريه بدون تاييد و اجازه دولت و مقامات اين كشور، نقض قوانين بين‌المللي است».
ظريف: با روسيه در احترام به تماميت ارضي سوريه هم‌عقيده هستيم
محمدجواد ظريف نيز در اين نشست خبري با تكرار قدرداني از مواضع روسيه در شوراي امنيت گفت: اميدواريم در ماه آينده در ماه اكتبر كه روسيه رياست شوراي امنيت را برعهده مي‌گيرد، كماكان شاهد نقش مثبت و اساسي روسيه در حفظ اعتبار شوراي امنيت و مقابله با حركت‌هاي خلاف قانون امريكا باشيم.درباره مسائل منطقه سوريه و افغانستان گفت‌وگو كرديم و اين گفت‌وگوها را ادامه خواهيم داد. متعهد به روند آستانه هستيم. در گفت‌وگوهاي سياسي ژنو در خصوص كميته قانون اساسي شركت كرده و با روسيه و تركيه براي پيشبرد روند سياسي همكاري مي‌كنيم و روند آستانه را كماكان ادامه مي‌دهيم، براي اينكه ساير موضوعات روند آستانه علاوه بر كميته قانون اساسي در چارچوب مذاكرات آستانه ادامه يابد با روسيه هم نظر هستيم كه ضرورت احترام به تماميت ارضي و حاكميت كشورها اساسي‌ترين ضرورت در منطقه ماست و روش‌هاي مناسبي براي مقابله با تروريسم و افراطي‌گرايي بدون خدشه وارد كردن به تماميت ارضي كشورها و استفاده از زور وجود دارد.